بعد از سرقت موبایل چه باید کرد؟
اگر سارقی تلفن همراه شما را به سرقت برد، برای احقاق حق خود قبل از هر چیز باید به دادسرای عمومی و انقلاب محل وقوع جرم مراجعه و با ارایه مدارک مالکیت و مدارک هویتی به دادسرا شکایتی را با عنوان انسداد و ردیابی سیم کارت مطرح کنید. برای پیگیری این موضوع شرکت‌های عمومی مخابرات هم می‌توانند سیم کارت را مسدود و ردیابی و نتیجه آن را به دادسرا اعلام کنند. اما این کار را در ارتباط و با دستور دادسرا انجام می‌دهند و شخص به طور مستقیم نمی‌تواند با این شرکت‌ها ارتباط مستقیم داشته باشد.
این روزها تلفن همراه جزیی از زندگی ایرانی‌ها شده است و به موازات استفاده از آن، حوادثی که در راستای همراه داشتن این وسیله برای مردم رخ می‌دهد، نیز روبه افزایش است. کم نیستند افرادی که حین صحبت با تلفن همراه طعمه سارقان شده‌اند و حداقل آسیبی که به آنان وارد شده از دست دادن مالشان است. اگر می‌خواهید راه پیگیری این مشکل را بدانید، گفت‌وگوی حمایت با هوشنگ پوربابایی، حقوقدان را در خصوص روش‌های احقاق حق در این باره بخوانید.
** تعریف سرقت در حقوق
برای حل کردن مشکل قبل از هر چیز باید تعریف صحیحی از آن داشته باشید. سرقت در تعریف فقهی آن به معنای ربودن مال غیر به صورت مخفیانه یا پنهان است. عنصر مادی جرم سرقت در حقوق ربایش است. این عمل یا توسط انسان به صورت مستقیم یا به وسیله ابزار آلات و حیوانات تحت تعلیم وی صورت می‌گیرد. برای مثال، سارق ممکن است به جای این که خود به صورت مستقیم مال دیگری را برباید، با پراندن کبوتر خود، کبوتران متعلق به دیگری را تصاحب کند، یا سگ دست‌آموز خود را به گونه‌ای تعلیم دهد که با به دندان گرفتن اموال دیگری، آن‌ها را باید و در اختیار وی گذارد.
** سرقت چگونه محقق می‌شود؟
با توجه به تعریفی که از سرقت داشتیم باید در نظر داشت که در هر حال آنچه، نقل مکان دادن مال مسروقه است. یعنی ربایش مال، جز با نقل مکان دادن آن قابل تصور نیست و کسی نمی‌تواند مالی را سرقت کند، درحالی‌که آن مال هیچ نقل و انتقال مکانی نداشته باشد. نتیجه ضروری که از لزوم ربودن مال برای تحقق جرم سرقت در حقوق ایران حاصل می‌شود، آن است که اموال غیر منقول از نظر حقوقی، قابل سرقت نیستند. پس کسی را نمی‌توان به سرقت زمین، خانه یا اموال به‌کار رفته در بنا تا زمانی که از آن جدا نشده‌اند محکوم کرد.
** اگر سرقت حدی باشد
در قانون کشور ما برای سرقت‌هایی که صورت می‌گیرد انواعی در نظر گرفته شده است که یکی از آن‌ها سرقت حدی است. این نوع از سرقت به این معناست که مال غیری توسط فرد یا افرادی ربوده شود. برابر متون شرعی و مقررات کیفری، برای اجرای حد سرقت، باید شرایطی وجود داشته باشد که در صورت فقدان هر یک از آن‌ها، حد جاری نخواهد شد و مرتکب سرقت، شاید بر مبنای سایر قوانین قابل تعقیب و مجازات باشد. برای مثال در سرقت‌های حدی، سارق باید بالغ باشد، به سرقت وادار نشده باشد و بداند و آگاه باشد که مال دیگری را می‌رباید. همچنین سارق باید بداند که این عمل حرام است و صاحب مال، مال را در حرز قرار داده باشد. در حرز قرار دادن یعنی آن را در مکانی ایمن نگه داشتن. بنابراین اگر سارقی برای ربودن مالی، حرزی را از بین نبرد آن نوع از سرقت دیگر حدی محسوب نمی‌شود.
در نهایت اگر مشخص شد که سرقت انجام شده از نوع حدی است، قانون مجازات آن در ماده 653 قانون مجازات اسلامی که هم اکنون نیز جاری است، مقرر می‌دارد: هرکس وسایل و متعلقات مربوط به تأسیسات مورد استفاده عمومی که به هزینه دولت، یا با سرمایه دولت، یا سرمایه مشترک دولت و بخش غیر دولتی، یا به وسیله نهادها و سازمان‌های عمومی غیر دولتی، یا مؤسسات خیریه ایجاد یا نصب شده مانند تاسیسات بهره‌برداری آب و برق و گاز و غیره را سرقت کند، به حبس از یک تا 5 سال محکوم می‌شود و چنانچه مرتکب از کارکنان سازمان‌های مربوط باشد به حداکثر مجازات مقرر محکوم خواهد شد. البته به غیر از مواردی که گفته شد، وجود شرایط دیگری نیز برای حد بودن سرقت ضروری است.
** این سرقت، تعزیری است
نوع دیگری از سرقت که در قانون به آن اشاره شده، سرقت تعزیری است. در این سرقت فرد سارق هیچ حرزی را برای به دست آوردن مال از بین نمی‌برد. اگر سرقت وی مشمول جرایم حد نباشد یا شرایط حد را نداشته باشد، قطعاً سرقت تعزیری است. بنابراین سرقت تعزیری یعنی سرقتی که فاقد شرایط اجرای مجازات حد باشد و موجب اخلال در نظم یا ایجاد خوف و ترس در افراد شود. برای مثال اگر تلفن همراه فردی را در خیابان به سرقت ببرند، این نوع از سرقت که در مکانی عمومی اتفاق می‌افتد و علنی است و مخفی نیست، سرقت تعزیری محسوب می‌شود.
بنابراین سرقت تلفن همراه نیز جرمی تعزیری محسوب می‌شود. در چنین شرایطی اگر تعزیری بودن سرقت ثابت شود، حتی اگر شاکی هم نداشته یا شاکی گذشت کرده باشد، طبق ماده 655 قانون مجازات اسلامی، مجازات آن حبس تعزیری و شلاق خواهد بود. همچنین افرادی که در ارتکاب این جرم به سارق کمک کرده باشند نیز به جرم معاونت در سرقت، مجازات گفته شده برای آنان هم در نظر گرفته می‌شود.
** چند راه حل ساده
اگر سارقی تلفن همراه شما را به سرقت برد، برای احقاق حق خود قبل از هر چیز باید به دادسرای عمومی و انقلاب محل وقوع جرم مراجعه و با ارایه مدارک مالکیت و مدارک هویتی به دادسرا شکایتی را با عنوان انسداد و ردیابی سیم کارت مطرح کنید. برای پیگیری این موضوع شرکت‌های عمومی مخابرات هم می‌توانند سیم کارت را مسدود و ردیابی و نتیجه آن را به دادسرا اعلام کنند.
اما این کار را در ارتباط و با دستور دادسرا انجام می‌دهند و شخص به طور مستقیم نمی‌تواند با این شرکت‌ها ارتباط مستقیم داشته باشد. با ارایه درخواست شما، دادسرا شماره کدی را که روی تلفن همراه وجود دارد یادداشت می کند و با احراز هویت، یک برگ گواهی به شما می‌دهد مبنی بر اینکه نه تنها سیم کارت شما مسدود شود بلکه پرینت‌های مکالمات و پیام کوتاه شما نیز به دادسرا ارایه شود.
این اقدام به این دلیل صورت می‌گیرد که از تاریخی که شما سرقت تلفن همراه خود را اعلام می‌کنید امکان دارد سارق یا سارقان مکالمه‌ای با تلفن شما داشته باشد که شرح آن‌ها و شماره گیرنده می‌تواند به روند تحقیقات کمک کند. بعد از آن، از طریق اپراتورهای تلفن همراه گوشی شما ردیابی خواهد شد و در نهایت نتیجه آن به دادسرا اعلام خواهد شد. برای مثال اعلام می‌شود که گوشی شما یا با شماره خاصی در حال فعالیت است یا در منطقه‌ای در حال استفاده است. اگر سیم کارتی در گوشی به سرقت رفته موجود باشد، از طریق شماره و مالکیت آن پیگیری می‌شود و اگر هم منطقه آن مشخص شده باشد، پیگیری و یافتن آن از طریق ضابطین دادگستری آگاهی یا کلانتری انجام می‌شود.
** جزای سوءاستفاده از تصاویر و فیلم افراد
گاهی اتفاق می‌افتد که سارقان تلفن همراه بعد از سرقت آن، از تصاویر و فیلم‌های موجود در آن سوء استفاده می‌کنند. در این باره باید بدانید که قانون‌گذار ساکت نمانده است و اگر فردی از اطلاعات خصوصی افراد سوء استفاده کند و آن را از طریق خدمات رایانه‌ای منتشر کند، طبق قانون جرایم رایانه‌ای مصوب سال 1388، به مجازات خواهد رسید. طبق ماده 16 این قانون؛ هرکس به وسیله سیستم‌های رایانه‌ای یا مخابراتی، فیلم یا صوت یا تصویر دیگران را تغییر دهد یا تحریف کند و آن را منتشر یا با علم به تغییر یا تحریف منتشر کند، به نحوی که عرفاً موجب هتک حیثیت او شود، به حبس از نود و یک روز تا دو سال، یا جزای نقدی از پنج تا چهل میلیون ریال یا هر دو مجازات محکوم خواهد شد.
به گزارش حمایت، همچنین در ماده 17 این قانون آمده است؛ هرکس به وسیله سیستم‌های رایانه‌ای یا مخابراتی صوت یا تصویر یا فیلم خصوصی یا خانوادگی یا اسرار دیگری را بدون رضایت او منتشر کند یا در دسترس دیگران قرار دهد، به نحوی که منجر به ضرر یا عرفاً موجب هتک حیثیت او شود، به حبس از نود و یک روز تا دو سال یا جزای نقدی از پنج تا چهل میلیون ریال یا هر دو مجازات محکوم خواهد شد. بنابراین اگر فردی دچار چنین مشکلی شد باید به دادسرا مراجعه و از فرد مورد نظر شکایت کند.
** پیشنهاد حقوقی
برای اینکه از خود حفاظت و دست سارقان را از مال خود دور کنید باید راهکارهای حفاظتی را که معمولاً از سوی پلیس برای افراد اعلام می‌شود مو به مو به اجرا درآورید. زیرا پلیس از شیوه‌هایی که سارقان برای سرقت استفاده می‌کنند کاملاً اطلاع دارد و بر همین اساس است که برای حفظ امنیت شما و دیگر افراد جامعه توصیه های ایمنی را ارایه می‌دهد که رعایت آن‌ها می‌تواند شما را از خطر دور نگه دارد.
- ۹۲/۰۹/۰۵