بی تفاوتی عامل صدمیلیاردتومان قاچاق مخابراتی
"ایجاد مسیرهای جایگزین و تکمیل لوپ‌های مسیرهای فیبر نوری داخل کشور به منظور جلوگیری از قطع فیبر نوری" که در سال گذشته 190 بار رخ داده و در مجموع70 هزار دقیقه قطعی در شبکه‌ی زیرساخت ایجاد کرد که در عمل امکان برقراری ارتباط در شبکه‌ی بین‌المللی و بین شهری کشور را به میزان 957 میلیون و650 هزار کانال/ دقیقه از شرکت ارتباطات زیرساخت سلب کرد و خسارت زیادی برای شرکت مخابرات به همراه آورد، یکی پیشنهادهایی است که از سوی یک پژوهشگر و در یک تحقیق جامع ارایه شده است.
به گزارش خبرنگار ارتباطات خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا)، در حاشیه‌ی پنجمین کنفرانس بین‌المللی مدیریت که اواخر آذرماه برگزار شد، پوستر مقاله‌ی پژوهشی با عنوان ارزیابی نقش سیستم مدیریت بازاریابی ترافیک بین‌الملل در شرکت مخابرات ایران بر روی تابلو به معرض نمایش قرار گرفته و در آن الگویی جهت بهینه کردن توانمندی‌های مدیریتی پیشنهاد شده بود.
اهمیت بحث قاچاق ارتباطات ما را بر آن داشت تا در جریان روند تحقیقاتی این پروژه با دکتر مهوش عبدالکریمی که از کارشناسان ارشد شرکت مخابرات ایران بوده است و به گفته‌ی خودش دارای 46 مقاله پذیرفته شده در کنفرانس‌های در سطح ملی و بین‌المللی است، درباه‌ی این مقاله مصاحبه‌ای داشته باشیم.
عبدالکریمی رساله‌ی دکتری خود را با عنوان ارزیابی نقش سیستم مدیریت بازاریابی ترافیک بین‌الملل در شرکت مخابرات ایران و پیشنهاد الگویی جهت بهینه‌کردن توانمندی‌های مدیریتی آن با درجه عالی در دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم تحقیقات در رشته‌ی مدیریت بازرگانی دفاع کرده است.
به گفته‌ی او، شرکت مخابرات دارای کسری تراز مبادلات ارزی ارتباطات بین‌الملل به مبالغ 41، 61 و 56 میلیون دلار در سال‌های 1381 لغایت 1383 بوده است، لذا اهداف پژوهش به دو دسته تقسیم شده است، هدف کلی، تبیین نقش عوامل مدیریتی بویژه مدیریت بازاریابی ترافیک بین‌الملل در شرکت مخابرات ایران و پیشنهاد الگویی جهت بهینه کردن توانمندی‌های مدیریتی آن است. اهداف فرعی نیز شامل اندازه‌گیری میزان تأثیر عوامل مدیریتی شناسایی شده در کسری تراز مبادلات ارزی است. همچنین طبقه‌بندی و اولویت‌بندی عوامل مدیریتی شناسایی شده را نیز در بر می‌گیرد.
سوءاستفاده از امکانات شرکت مخابرات از طریق قاچاق ارتباطات
او معتقد است: براساس این پژوهش هشت فرضیه که در ایجاد کسری تراز مبادلات ارزی شرکت مخابرات ایران موثر بوده است، شامل شیوه‌ی رهبری و مدیریت ارشد، عوامل مدیریت بازاریابی، مدیریت فنی و تکنولوژیکی، مدیریت منابع انسانی، مالی، تدارکاتی و پشتیبانی سایر سازمان‌های دولتی و بین‌المللی است و نتایج نشان می‌دهد که هشت فرضیه در سطح اطمینان 99 درصد مورد تایید قرار گرفته است.
وی رشد روزافزون تلفن اینترنتی یا VOIP و سوءاستفاده از امکانات شرکت مخابرات از طریق Reseller (قاچاق ارتباطات) را عاملی در کسری تراز دانست و افزود: توسعه شبکه مداری که در حال حاضر توسط شرکت زیرساخت در حال پیگیری است دو عیب عمده دارد اول اینکه هزینه توسعه شبکه‌های مداری گران‌تر از هزینه‌های ایجاد زیرساخت اینترنت است و دوم این که شبکه‌های مداری از نظر خدمت‌رسانی با محدودیت‌هایی روبه‌رو هستند که در اینترنت حذف می‌شوند.
او افزود: به پیش‌بینی متخصصان تا 10 سال دیگر شبکه‌های تلفن مداری کاملا از رده خارج شده و تمام برخوانی‌های صوتی روی اینترنت می‌رود و در کشورهای در حال توسعه مثل ایران که نرخ‌های محاسباتی داخلی بیش از نیمی از درآمد مخابراتی را تشکیل می‌دهد لازم است از تکنولوژی‌ها و امکانات جدید بازار مخابرات بین‌المللی کمال بهره را ببرد و سلامت اقتصادی بهره‌برداری‌های خود را تعیین کنند.
درآمد تلفن اینترنتی صرف ایجاد بازار خاکستری مخابرات می‌شود
عبدالکریمی تصریح کرد: تلفن اینترنتی نسبت به تلفن‌ها با سوییچ مداری 90 درصد صرفه‌جویی دارد و درآمدی که باید به حساب شرکت مخابرات واریز شود صرف ایجاد بازار خاکستری مخابرات می‌شود و یا به جیب صاحبان کافی‌نت‌ها و ISPهای غیرمجاز سرازیر می‌شود.
او اهمیت و ضرورت موضوع پژوهش را جلوگیری از سوءاستفاده‌ی رقبا در بهره‌گیری از امکانات شرکت مخابرات در مورد انجام مبادله ترافیک وارده و صادره (Orgination & Termination) دانست و افزود: ضرورت سامان‌دهی خدمات مخابراتی به منظور اصلاح وضعیت مالی شرکت مخابرات ایران و شرکت‌های تابعه بویژه شرکت ارتباطات زیرساخت از جمله ضرورت پرداختن به این موضوع است، همچنین تکنولوژی VOIP در حال نفوذ به کل صنعت مخابرات است، زیرا دیگر هزینه‌ی شارژی برای تماس‌ها پرداخت نمی‌شود و قیمت تماس‌های بین‌المللی با قیمت تماس‌های محلی برابری می‌کند.
عبدالکریمی با بیان اینکه 87 پیشنهاد کاربردی و اغلب فنی وجود دارد که در راستای این پژوهش به ارایه‌ی نمونه‌ای از پیشنهادهای کاربردی پرداخته شده است، تصریح کرد: ایجاد معاونت بازاریابی و واحدهای تابعه با نگرش ایجاد واحدهای تجاری (Business Unit) و اقتصادی در ساختار شرکت مخابرات ایران، شرکت‌های تابعه به ویژه ارتباطات زیرساخت از جمله پیشنهادهای کاربردی در این پژوهش است.
او ادامه داد: فیبر نوری کابل مسیر جاسک - فجیره امکان برقراری ارتباط با سایر کشورها را از طریق شاهراه‌های ارتباطی فیبر نوری نظیر Flag، Sea Me We3 میسر می‌سازد و در صورت تکمیل لوپ‌های فیبر نوری که مانند حلقه‌های زنجیر به هم متصل و با یکدیگر ارتباط مستقیم دارند و چنانچه در یک مسیر یکی از حلقه‌ها قطع و یا از سرویس‌دهی خارج شود، بلافاصله کمتر از چند میلی ثانیه ارتباط حداقل از یک مسیر دیگر برقرار می‌گردد و از قطعی مکرر فیبر نوری جلوگیری می‌شود؛ در قالب پیشنهاد کاربردی قرار می‌گیرد.
ضرورت تصویب قوانین برای برخورد با برقراری ارتباطات غیرمجاز بین‌الملل
او تصریح کرد: تعیین و اعمال نرخ‌های متفاوت ارتباطات بین‌الملل در پیک‌های ترافیکی (صبح، بعدازظهر و شب) و جلوگیری از فعالیت‌های غیرقانونی برخی سازمان‌های دولتی (ارگان‌ها، نهادها، شرکت‌ها و اخیراً بیمارستان‌ها) جهت ارایه‌ی سرویس‌های مخابراتی و برقراری ارتباطات غیرمجاز بین‌الملل با استفاده از تصویب قوانین و مقررات کامل‌تر و برخورد قانونی با آن سازمان‌ها، ضمن نظارت مستمر بر فعالیت‌های دولتی و غیردولتی در بخش ارتباطات بین‌الملل نیز در زمره‌ی پیشنهادات کاربردی پژوهش قرار می‌گیرد.
وی ادامه داد: همچنین می‌توان با ایجاد سیستم اطلاع‌رسانی به موقع از ارتباطات شبکه و ایجاد مرکز محاسبات (Billing Center) دقیق و مجهز به تجهیزات روز در تصمیم‌گیری‌های مالی و اقتصادی و سامان‌دهی ترافیک بین‌الملل استفاده شود.
به گفته‌ی او بررسی عوامل مؤثر در ایجاد میلیاردها ریال کسری تراز از شرکت ارتباطات زیرساخت و بررسی عوامل مؤثر در ایجاد خسارت 351 میلیارد ریالی به شبکه ملی فیبر نوری در سال 1385 در زمره‌ی پیشنهادها برای پژوهش آتی این تحقیق بوده است.
او خاطرنشان کرد: سیاسی و امنیتی و محرمانه تلقی شدن موضوع تحقیق از جمله محدودیت‌هایی بود که باعث عدم ارایه آمار و اطلاعات ارتباطات بین‌الملل و صادره و وارده شد بویژه آمار مدت زمان مکالمه به مقصد کشورهای مختلف و برعکس، به تفکیک استان‌ها توسط مدیران ادارات مرتبط با ترافیک بین‌الملل شرکت ارتباطات زیرساخت در اختیار محقق قرار نمی‌گرفت.
مقاومت مدیران برای ارایه‌ی آمار و اطلاعات
به گفته‌ی او اغلب مدیران سطوح مختلف ادارات زیرساخت از ارایه‌ی آمار و اطلاعات علی‌رغم صدور مجوز توسط مدیرعامل وقت و بالاترین مسوول نظارتی شرکت ارتباطات زیرساخت ممانعت و مقاومت می‌کردند.
او ادامه داد: برگشت عینی بسته (Package)های ارسالی پر هزینه بدون پاسخ‌گویی به پرسش‌نامه و ایجاد موانع بسیار مشکل‌آفرین و بعضاً تهدیدآمیز توسط تعدادی از مدیران عالی در پست‌های کلیدی برای پژوهشگر از محدودیت مهمی بود که در طول پژوهش با آن مواجه شدم. همچنین یکی دیگر از مهم‌ترین مشکلات تحقیق موصوف عدم حمایت و پشتیبانی عملی و مالی از سوی مدیریت‌های مختلف بوده است که علی‌رغم هزینه‌های کلان که تماماً به عهده پژوهشگر بوده است، تاکنون نیز از کاربردی شدن آن جلوگیری به عمل آمده است.
وی تصریح کرد: به‌خاطر نبود مدیریت‌های مبتنی بر تخصص و دانش در بخش تحقیقات مخابرات به منظور حمایت از پژوهش بویژه پایان‌نامه‌ها که دارای مدت زمان محدود برای انجام تحقیق است، علی‌رغم شعارهای حمایت از پژوهش بویژه در زمینه ICT نه‌تنها هیچ‌گونه حمایت عملی از این پژوهش به عمل نیامد، بلکه با ایجاد بروکراسی و موانع و مشکلات فراوان یکی از موانع مهم در راستای این پژوهش بوده است.
این پژوهشگر تصریح کرد: همچنین تعدادی از مدیران سطوح ارشد و میانی علی‌رغم وجود فرم راهنما، توضیحات در مقابل هر سؤال و اصطلاحات فنی ضمیمه در پرسش‌نامه‌های توزیع شده و توضیحات شفاهی و تلفنی و پس از توزیع پرسش‌نامه‌ها، با توجه به این که دارای تحصیلات در رشته مخابرات و در پست‌های کلیدی مرتبط با موضوع پژوهش بوده‌اند، توان پاسخ‌گویی به پرسش‌نامه را نداشتند. (تناسب نداشتن شغل با شاغل در وزارت ارتباطات و شرکت‌های تابعه)
سالانه تا مبلغ 100 میلیارد تومان به اقتصاد کشور خسارت وارد می‌شود
عبدالکریمی در ادامه از نتایج حاصله از این پژوهش گفت: تراز مبادلات ارزی شرکت مخابرات ایران بین 58 تا 61 میلیون دلار در سال‌های 1381 لغایت 1383 دارای کسری است که با محاسبه زیان‌های ناشی از این کسری تراز به نظر می‌رسد سالانه تا مبلغ 100 میلیارد تومان به اقتصاد کشور خسارت وارد می‌شود. با توجه به ضرر مذکور می‌توان گفت شرکت مخابرات ایران در طول زمان نه تنها به جلو حرکت نکرده است، بلکه حول همان اهداف سازمانی سنتی و غیرعلمی باقی مانده است.
او تصریح کرد: با توجه به نتایج حاصل از فرضیه‌های پژوهش علت اصلی این نارسایی و کاستی‌ها را می‌توان در «حلقه‌ی مفقود مدیریت» دانست از جمله عوامل هفت‌گانه مدیریتی با هر یک از زیرعامل‌های تشکیل‌دهنده آن از جمله ساختار، قوانین و مقررات، کنترل و نظارت، سیاست‌ها، تکنولوژی‌های در حال فعالیت، آموزش، تجهیز منابع انسانی، آموزش و پرورش مدیران، بهبود سازمانی، تبلیغات، بازاریابی، نرخ‌گذاری (تعرفه) و غیره موجب زیان‌های کلان به اقتصاد کشور و دور شدن از فضای رقابتی و عدم توسعه‌ی ICT در کشور شده است.
او معتقد است که برای رسیدن به تصمیمات جامع باید از تمامی افراد متخصص و شایسته در این رشته‌ها که دارای قدرت تجزیه و تحلیل و ایجاد تغییر در ساختارهای سنتی هستند استفاده کرد و با انتخاب و انتصاب مدیران شایسته و متخصص از سپردن اداره امور به افراد غیرمتخصص شدیداً اجتناب کرد و کار را به کاردان سپرد.
پرسنل صاحب دانش در حوزه‌ی مخابرات در حاشیه قرار گرفتند
این پژوهشگر خاطرنشان کرد: متاسفانه در حال حاضر اغلب پرسنل صاحب دانش و تجربه از چرخه تصمیم‌گیری‌های فنی و مهندسی و تخصصی به دلایل نامشخص در حاشیه قرار گرفته‌اند، همچنین در سازمان‌هایی نظیر شرکت مخابرات ایران بویژه شرکت ارتباطات زیرساخت که از نظر تکنولوژیکی، پویایی دارند، به متخصصانی کاملا آموزش‌دیده نیاز است تا آخرین پیشرفت‌های تکنولوژی که در آینده نزدیک مطرح شوند را ارزیابی کنند.
عبدالکریمی افزود: با ورود به قرن 21، نرخ تغییرات افزایش یافته، تکنولوژی‌های جدیدی ظهور می‌کنند و ساز و کار تجارت را دگرگون می‌سازند؛ سیستم‌های مدیریتی نیز باید الگوهای خود را تغییر دهند، این تغییرات، الگوهای کاملا جدیدی را در کسب و کار مطرح می‌کنند.
به گفته‌ی او شرکت مخابرات ایران به عنوان یکی از مهم‌ترین شرکت‌های دولتی ایران در سال‌های آتی با چالش‌های بسیار مهمی مواجه خواهد شد. این شرکت و بویژه شرکت ارتباطات زیرساخت برای رقابتی‌تر شدن و پذیرفتن قوانین بازار آزاد و عمل بر مبنای عرضه و تقاضا باید اقداماتی را درباره‌ی رقابتی شدن انجام دهد.
او ادامه داد: امروزه مدیران شرکت زیرساخت باید بازار خود را بیش از هر زمان دیگر مورد مطالعه و بررسی قرار دهند تا فرصت‌ها و تهدیدها و روندها را به موقع شناسایی کند و بتواند با استفاده درست از فرصت‌ها و موقعیت‌ها، خطرها و تهدیدها را به حداقل برساند، برای یافتن مناسب‌ترین بازار و بخش‌هایی که سازمان می‌تواند در آن جا به صورت مفیدتر و موثرتر حضور یابد، از مدیریت بازاریابی استفاده کنند تا بتواند پاسخ‌گوی نیازها و خواسته‌های مردم باشد.
عبدالکریمی خاطرنشان کرد: نکته بسیار مهم و اساسی این است که با توجه به مشکلات عدیده که برای تحقیق موصوف توسط مدیران سطوح مختلف به وجود آمد، نشان‌دهنده این امر است که در وزارت ارتباطات و شرکت‌های تابعه بویژه زیرساخت مشکلات و موانع بسیاری بر سر راه پژوهش قرار دارد که انجام تحقیق را با معضل و مشکلاتی خارج از تصور روبرو کرده است.
او تصریح کرد: نبود سیاستی مشخص و نبود برنامه‌های مدون، غنی نبودن و ناباوری مدیران و مسوولان به یافته‌های تحقیق، نبود قوانین برای پیاده‌کردن تحقیق و کاربردی شدن آن، نبود ارتباط متقابل میان پژوهشگر و مدیران و عدم شرح وظایف مدیران در راستای استفاده از نتایج تحقیق، علی‌رغم تأکید مقام معظم رهبری که مسوولان کشور را به حمایت از پژوهش ترغیب می‌فرمایند و تاکید رییس جمهور که اگر در پژوهش‌های کاربردی بویژه در پایان‌نامه‌های تحصیلات تکمیلی مشکلی از مشکلات کشور را شناسایی و راه حل ارایه شود تا صد برابر هزینه تحقیق را می‌پردازند، مشخص نیست چرا از ابتدای پژوهش تاکنون بر سر راه این پژوهش که جنبه امنیتی و اقتصادی دارد، موانع جدی و اساسی به وجود آمده است!؟
او خاطرنشان کرد: مدیران ارشد مربوطه در شرکت ارتباطات زیرساخت از کاربردی شدن آن و علی رغم اعلام نظر مدیران ذی‌ربط و اعضای کمیته‌ی هماهنگی ارتباطات بین‌الملل که اعلام نمودهاند، انتخاب موضوع تحقیق، نتایج قابل قبولی را عرضه می نماید و همچنین اهداف کاربردی و ضرورت های خاص تحقیق قابلیت عملیاتی شدن داشته و نتایج آن می تواند به عنوان اولین کار تحقیقاتی در زمینه‌ی مطالب ارایه شده در شرکت ارتباطات زیرساخت مورد استفاده‌ی کاربردی در شاخه‌های مربوطه قرار می گیرد، جلوگیری به عمل می‌آورند.
عبدالکریمی یادآور شد که به زودی نسبت به تشریح پاتولوژی (آسیب‌شناسی) مدیریتی در وزارت ارتباطات و شرکت مخابرات ایران و بویژه شرکت ارتباطات زیرساخت و مشکلاتی که بر سر راه پژوهش موصوف با توجه به مدارک و مستندات وجود داشته است و کماکان نیز از کاربردی شدن آن جلوگیری به عمل آمده، اقدام خواهد کرد.
- ۸۶/۱۰/۱۱