تشدید جریمه استفاده غیر مجاز از ماهواره
م.ر.بهنام رئوف - بزرگراه فناوری - در اردیبهشت‌ماه جاری نمایندگان مجلس طرحی را مطرح کردند که به موجب آن جریمه نقدی استفاده‌کنندگان تجهیزات ماهوارهای از 300 هزار تومان به 5 میلیون تومان افزایش یافته است.
طرح "استفاده‌مدیریت شده از ماهواره"، شامل 11 ماده و یک مقدمه که حدود سه ماه قبل تهیه و دو هفته پیش در کمیسیون فرهنگی مجلس تصویب شد، اواخر شهریور یا اوایل مهرماه در صحن علنی مطرح شده و به اعتقاد بسیاری از نمایندگان مجلس شورای اسلامی و آگاهان این طرح به احتمال بسیار زیاد تصویب می‌شود.
هدف از ارایه‌این طرح ایجاد شرایط لازم به‌منظور دریافت برنامه‌های صوتی و تصویری از طریق شبکه‌های اطلاع‌رسانی کابلی و کانال‌های ماهواره ای براساس ضوابط صداوسیمای جمهوری اسلامی ایران، با در نظر گرفتن شرایط رو به توسعه و پیشرفت سریع کشور و جهان در عرصه تکنولوژی، ارتباطات و با هدف صیانت از هویت و فرهنگ اسلامی ایران اعلام شده است.
نحوه برخورد با متخلفان
طبق ماده دو این طرح، وزارت کشور موظف است با استفاده از نیروی انتظامی و همکاری نیروی مقاومت بسیج، نسبت به اعمال ممنوعیت ورود، تولید، توزیع، نصب، راه‌اندازی، نگهداری و استفاده از تجهیزات دریافت از ماهواره که فاقد مجوز قانونی است، اقدام کند و متخلفان را به مراجع صالحه قضایی معرفی کند.
ایجاد سه کانال توسط صداوسیما
براساس ماده سه این طرح، سازمان صداوسیمای جمهوری اسلامی ایران موظف است حداکثر تا شش ماه پس از تصویب این قانون، با راه‌اندازی حداقل سه شبکه تلویزیونی با گستره‌کشوری، نسبت به دریافت و پخش هم‌زمان آن دسته از برنامه‌های شبکه‌ها ماهوارهای که مغایر با ارزش‌ها و مبانی فرهنگ اسلامی و ملی نباشد، اقدام کند.
تاسیس مراکز خصوصی دریافت و پخش از ماهواره
در بند الف ماده 4 این طرح دولت موظف شده تا مجوزهای لازم برای تاسیس مراکز خصوصی دریافت از ماهواره و پخش برای استفاده‌کنندگان عمومی را در چارچوب مواد این قانون صادر کند؛ ضمن آنکه براساس بند ب ماده 4، مراکز دریافت از ماهواره و پخش، موسوم به (د،م،پ) موسسات خصوصی هستند که با استفاده از تجهیزات فنی دریافت از ماهواره، برنامه‌های رادیو- تلویزیونی را دریافت و توسط ارتباط کابلی در محدوده مشخص جغرافیایی در ازای دریافت مبلغ توافق شده در اختیار مشترکان خود قرار می‌دهند.
ماده 5 این طرح نیز تاکید می‌کند شبکه‌ها و برنامه‌های مجاز برای پخش توسط (د،م،پ) از طریق شبکه‌کابلی یا از طریق شبکه داخلی در مجتمع‌های مسکونی، شهرک‌ها و هتل‌ها براساس ضوابط بین‌المللی در خصوص حق نشر و توسط سازمان صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران مشخص می‌شود که فهرست آن می‌تواند در فواصل زمانی مشخص تغییر کرده و در اختیار این مراکز و مجتمع‌ها قرار گیرد.
طبق تبصره‌های یک و دو این ماده، تخلف از ضوابط معین شده، ضمن لغو مجوز (د،م،پ) و نیز در مورد مجتمع‌های مسکونی، شهرک‌ها و هتل‌ها موجب مجازات مصرح در مواد 8 و 9 این قانون خواهد بود و آیین‌نامه‌اجرایی این ماده توسط سازمان صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران با هماهنگی وزارت کشور و وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات تهیه و به تصویب هیات وزیران خواهد رسید.
در ماده 6 این طرح آمده است، به ازای صدور هر مجوز برای تاسیس یک مرکز (د،م،پ)، مبلغ دویست تا هزار میلیون ریال برحسب تعداد مشترکان (د،م،پ) توسط سازمان صدا و سیما دریافت می‌شود و برای اجرا و گسترش موضوع ماده 3 همین قانون هزینه خواهد شد. همچنین براساس ماده 7 این طرح، دستگاه‌ها و سازمان‌هایی که برای انجام وظایف قانونی خویش لازم است از تجهیزات دریافت از ماهواره استفاده کنند، باید مجوزهای لازم جهت خرید، نصب و استفاده از تجهیزات را از سازمان صدا و سیمای جمهوری اسلامی با هماهنگی دو وزارت اطلاعات و وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات کسب کنند. طبق تبصره این ماده نیز استفاده از تجهیزات و تصاویر دریافتی تنها در چارچوب مجوز اخذ شده و تنها برای همان کاربران بدون مجوز ضبط و توزیع مجاز است.
مهلت جمع‌آوری تجهیزات
ماده 8 این طرح پیرامون مهلت جمع‌آوری تجهیزات غیرمجاز دریافت از ماهواره است. بر این اساس تاریخ تصویب این قانون سه ماه خواهد بود و پس از دو بار اخطار کتبی به فواصل 15 روز توسط مراجع ذی‌صلاح، استفاده‌کنندگان به مجازات نقدی از 5 تا 50 میلیون ریال محکوم خواهند شد.
وجوه دریافتی نیز به خزانه واریز و صددرصد آن در راستای مقابله با تهاجم فرهنگی در اختیار سازمان صدا و سیما و وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی قرار می‌گیرد تا در حدود اعتبارات مصوب بودجه سالانه‌کل کشور به مصرف برسد.
طبق ماده 11 این طرح، دولت موظف است که ظرف مدت یک ماه از تصویب این قانون، آیین‌نامه اجرایی آن را تهیه و تصویب کند.
میزان جریمه متخلفان
همچنین براساس ماده9 این طرح، تولیدکنندگان، توزیع‌کنندگان، واردکنندگان و نصب‌کنندگان غیرمجاز نیز از 100 تا 500 میلیون ریال جریمه می‌شوند و کلیه‌اموال مکشوفه‌آن‌ها هم توسط دادگاه ضبط و مصادره می‌شود.
براساس ماده1 این طرح فوق، تولید، ورود، توزیع و استفاده از تجهیزات دریافت از ماهواره‌های پخش مستقیم جز در مواردی که قانون تعیین کرده، ممنوع است.
آغاز جمع‌آوری ماهواره‌ها
اما بر همین اساس از اواسط هفته گذشته ماموران یگان ویژه ناجا با مراجعه به درب منازلی که تجهیزات آن در برابر دید عموم قرار داشته، اقدام به جمع‌آوری آن‌ها کرده است.
محمد تورنگ، رییس مرکز اطلاع‌رسانی فرماندهی انتظامی تهران بزرگ در گفت‌وگویی جمع‌آوری دیش‌های ماهواره از منازل سطح شهر را مطابق با سیاست‌های جمهوری اسلامی ایران ذکر کرده و جمع‌آوری تجهیزات ماهواره را در کل سطح پایتخت عنوان می‌کند.
این درحالی است که برخی از استفاده‌کنندگان از تجهیزات ماهوارهای می‌گویند: هیچ اطلاعی از جمع‌آوری ماهواره‌ها نداشته‌اند.
آن‌ها معتقدند چنانچه پیش از اقدام به جمع‌آوری، پلیس، این جریان را اطلاع‌رسانی کرده و یا هشداری داده می‌شد، قطعا پیش از مراجعه ماموران تجهیزات خود را جمع‌آوری می‌کردند.
استناد به قانون سال 81
اما سردار احمد روزبهانی، مدیرکل مبارزه با مفاسد اجتماعی ناجا در گفت‌وگویی و با اشاره به جلسه بیست و هفتم آذر 1381 مجلس شورای اسلامی که براساس آن پنج ماده از طرح اصلاح قانون ممنوعیت به‌کارگیری تجهیزات دریافت از ماهواره، بررسی و تصویب شد، گفت: آهسته آهسته قانون را اعمال می‌کنیم.
وی تاکید کرد: قانون صراحتا اعلام کرده: «تولید، ورود، انبار، نصب، فروش و استفاده از گیرنده و تجهیزات ماهواره ممنوع بوده و متخلف مشمول مجازات قانونی خواهد بود.»
بر این اساس نیروی انتظامی با استناد به قانون قبلی مصوب سال 81 مجلس شورای اسلامی تاکید دارد که براساس وظیفه قانونی خود اقدام به جمع‌آوری تجهیزات ماهوارهای غیرقانونی کرده است.
سردار احمد روزبهانی در این خصوص می‌گوید: ماده 5 این مصوبه‌نیز نیروی انتظامی را موظف می‌کند که با اعطای حداکثر یک هفته مهلت به استفاده‌کننده اخطار و در صورت ادامه استفاده با مجوز مقام صالح قضایی نسبت به جمع‌آوری تجهیزات مذکور اقدام کند.
واکنش نمایندگان مجلس
اما در این بین برخی از نمایندگان مجلس هفتم از نوع برخورد نیروی انتظامی نسبت به این طرح انتقاد کردند.
عماد افروغ، رییس کمیسیون فرهنگی مجلس هفتم، در این‌باره می‌گوید: جمع‌آوری دیش‌های ماهواره که بدون کسب اجازه از مقامات استفاده می‌شود براساس قانون مصوب است، اما من به هیچ‌وجه، شیوه عملیاتی شدن این قانون را به‌طور مطلق تایید نمی‌کنم. او معتقد است، وقتی نیروی انتظامی موظف می‌شود دیش‌های ماهوارهای را جمع کند، این کار را باید بکند و مسلم است که نباید سرزده وارد منازل مردم شود و اگر سرزده وارد شده باشد که نمی‌دانم این‌گونه بوده یا نه؟ مورد تایید ما و قانون نیست.
حجت‌الاسلام سیدجلال یحیی‌زاده عضو کمیسیون فرهنگی مجلس نیز در جمع خبرنگاران پارلمانی در خصوص جمع‌آوری دیش‌های ماهواره در مناطقی از تهران و برخی شهرستان‌ها از سوی نیروی انتظامی می‌گوید: مثل بسیاری از تخلفات دیگر، نیروی انتظامی یا ارگان‌های ذی‌ربط از جهت زمان اجرای قانون ممنوعیت استفاده از ماهواره و برخورد با متخلفان، مختلف عمل کرده است، یعنی مدتی برخوردها را رها کرده‌و مدتی دیگر با متخلفان برخورد سخت داشته است.
یحیی‌زاده اما برخوردهای سلیقه‌ای و همراه با افت و خیز از سوی نیروی انتظامی را سؤال‌برانگیز ارزیابی کرده و می‌گوید: برای ما نیز همانند بقیه مردم جای پرسش وجود دارد.
راهکارها
ابوطالب عضو کمیسیون فرهنگی مجلس شورای اسلامی درباره راهکارهای ممکن در خصوص نحوه برخورد با ماهواره‌ها می‌گوید: یک راهکار آن است که ماهواره را کاملا ممنوع کنیم که این روش تاکنون شکست خورده است، ضمن اینکه وجه قانونی، شرعی و حقوقی نداشته و ما نیز حق نداریم این کار را بکنیم. راهکار دیگری می‌گوید ماهواره باید آزاد شود که این هم وجه حقوقی و شرعی ندارد و با روح انقلاب اسلامی ایران که ذات فرهنگی دارد تناسبی ندارد.
راهکار سوم، استفاده مدیریت شده از ماهواره است. باید آثار ضدفرهنگی و بدی‌های ماهواره گرفته شده و برنامه‌های مناسب آن برای مردم پخش شود.
اما عماد افروغ، که مخالف استفاده رها شده از ماهواره است در این‌باره می‌گوید: برای عدم استفاده مردم از ماهواره باید امکان استفاده قانونی آن فراهم شود.
او در تکمیل این موضوع و با اشاره به طرح استفاده مدیریت شده از ماهواره می‌افزاید: این طرح برآیند تلاش مجالس گذشته نیز هست و برخاسته از تحقیقات مرکز پژوهش‌ها در دوران قبل است.
به اعتقاد رییس کمیسیون فرهنگی، ماهواره هم برنامه‌های خوب دارد و هم برنامه‌های بد و بسیاری از برنامه‌هایش ممکن است از برنامه‌های صدا و سیما نیز فاخرتر باشد.
اما سیدجلال یحیی‌زاده یکی دیگر از نمایندگان مجلس مسبب فراگیر شدن استفاده از ماهواره را صداوسیما دانسته و با اشاره به طرح استفاده مدیریت شده از ماهواره می‌گوید: صداوسیما براساس برنامه چهارم توسعه، مکلف شده که برخی برنامه‌های مناسب ماهواره را برای عموم مردم پخش کند، با توجه به این موضوع کمیسیون فرهنگی به‌دنبال راه‌های فنی مناسب جهت استفاده عموم از برخی برنامه‌های ماهوارهای است.
یحیی‌زاده به قضاوت‌های صورت گرفته پیش روی این طرح اشاره می‌کند و معتقد است، برای جلوگیری از تحریف طرح و سوءاستفاده از تصویب آن بهتر است که هرچه سریع‌تر این طرح در دستور کار صحن علنی مجلس قرار گرفته و نهایی شود.
سابقه برخورد با ماهواره‌ها
بحث در مورد ممنوعیت استفاده از گیرنده‌های ماهوارهای از 13 سال پیش آغاز شد. بر همین اساس و طی سال‌های 72 و 73 قانونی در مجلس به تصویب رسید که براساس آن متخلفان استفاده‌کننده از تجهیزات ماهوارهای به پرداخت جریمه‌ای 300 هزار تومانی محکوم می‌شدند اما این قانون که در پی افزایش دیش‌های 190 سانت موجود در پشت‌بام‌خانه‌ها و دستگاه‌های گیرنده آنالوگ اجرا شد به‌تدریج و با روی کار آمدن مجلس ششم تا حدودی کمرنگ شد.
اما در سال 81 بار دیگر موضوع ممنوعیت به‌کارگیری گیرنده‌های ماهوارهای مورد توجه نمایندگان مجلس قرار گرفت و در هفتم آذر همان سال مجلس شورای اسلامی اقدام به اصلاح بخش‌هایی از طرح قانون ممنوعیت به‌کارگیری تجهیزات دریافت از ماهواره کرد که این طرح پس از بررسی از تصویب گذشت.
این قانون همچنان درحال اجرا بود که سرانجام یک بار دیگر نمایندگان مجلس هفتم با ارایه طرح یازده ماده‌ای "استفاده‌مدیریت شده از ماهواره" خواستار ایجاد تغییراتی در قوانین قبلی شدند.
- ۸۵/۰۵/۲۸