جای خالی منابع خبری ایران در شبکه‌های اجتماعی
فناوران - خیلی دور نیست؛ آن روزهایی که دنیای ارتباطات محدود به تلفن ثابت، کانال یک و دوی سیما و رادیو بود. آن روزها بخش خبری ساعت 2 مهم‌ترین منبع دریافت اخبار و اطلاعات میان‌روز خانواده‌های ایرانی بود و کانال‌های رادیویی پر از نویز و پارازیت BBC و آمریکا منابع بیگانه دسترسی به اخبار بودند. اما دیری نپایید که انقلاب اطلاعات این فرایند محدود و یک سویه اطلاع رسانی را زیر و زبر کرد و با ورود اینترنت رسانه‌های تعاملی به سرعت ایجاد و شیوع پیدا کردند.
حالا با وجود سایت‌ها، وبلاگ‌ها و دست آخر شبکه‌های اجتماعی فرایند خبر رسانی به تعداد کاربران وب تکثیر شد. چنان که هر کاربر شبکه اجتماعی در صفحه خود این امکان را دارد که به تناسب حال خود خبرسازی تحلیل و اطلاع رسانی کند.
اگرچه این فرایند مثبت است و تحقق جامعه اطلاعات را وعده می‌دهد اما متاسفانه در کشور ما به دلیل مسدودسازی دسترسی قانونی به پر مخاطب‌ترین شبکه اجتماعی دنیا یعنی فیس‌بوک، تبادل اطلاعات و انتشار اخبار در این شبکه از سوی رسانه‌های رسمی و تحلیلگران حرفه‌ای کشور صورت نمی‌گیرد. در نتیجه جامعه کاربران ایرانی فیس‌بوک در گیرودار تحولات روز به سرعت درگیر شایعات و اخبار غیر رسمی و تحلیل‌های غلط می‌شوند.
حسینعلی افخمی، استاد رشته ارتباطات اجتماعی در تحلیل خود از نقش و جایگاه رسانه‌های ارتباطی نوین می‌گوید: تحلیل عمومی نسبت به فناوری‌های نوین با وجود قابلیت‌های آن مبنی بر آن است که اینها ابزار و لوازم دستیابی به آزادی مدنی است. اما در واقع باید کارکرد این ابزارها را بر اساس جغرافیای اجتماعی و فرهنگی خاص یک جامعه محک زد.
وی می‌افزاید: با نگاه بدبینانه نسبت به فناوری‌های نو این ابزارها می‌تواند نقش مخرب، شایعه‌ساز و کنترل کننده افکار عمومی داشته باشد.
در غیبت رسانه‌های رسمی
واقعه گروگانگیری پنج سرباز ایرانی توسط گروه تروریستی جیش العدل یکی از مواردی بود که بحث و اطلاع‌رسانی بر سر آن به فضای مجازی و شبکه فیس‌بوک کشیده شد و از آنجا که رسانه‌های رسمی ایرانی و تحلیلگران حرفه‌ای در این فضای ممنوعه حضور ندارند در نتیجه شایعه‌سازی و تحلیل‌های غیرکارشناسی بر سر مساله امنیتی و حساس گروگانگیری در این فضا به اوج خود رسید.
افخمی در خصوص حذف رسانه‌های رسمی از فرایند خبر رسانی و قرارگرفتن این مهم در اختیار منابع غیر رسمی می‌گوید: تعدد هویت مجازی و نبود فرآیند کنترلی بر رسانه‌ها در شرایطی که اطلاع‌رسانی از طریق این ابزارها در جامعه انجام می‌شود و رسانه‌های رسمی عملا به وظیفه خود بی‌اعتنا یا از انجام آن عاجزند از جمله عوامل اختلال آفرین به شمار می‌رود. وی می‌افزاید: در چنین شرایطی رسانه‌های جدید می‌توانند تبدیل به ابزار محافل فشار نامرئی و در نتیجه رسانه‌ای غیر قابل دفاع شوند.
ابزار صهیونیستی
با وجود مسدود بودن فیس‌بوک به وضوح مشاهد می‌شود که کاربران ایرانی با استفاده از VPN و فیلترشکن‌ها مسیر فیلترینگ را دور می‌زنند و به این شبکه راه می‌یابند. با این حال اما متولیان فیلترینگ کشور بر ممنوعیت این شبکه با استدلال صهیونیستی بودن آن پای می‌فشرند.
عبدالصمد خرم آبادی، دبیر کارگروه تعیین مصادیق محتوای مجرمانه در این‌باره می‌گوید: مشکل فیس‌بوک قبل از اینکه به محتوایش باشد مربوط به ماهیت و عملکرد آن است، چرا که این سایت بزرگ‌ترین و گسترده‌ترین ابزار جمع آوری اطلاعات برای سازمان‌های جاسوسی آمریکا و اسرائیل به شمار می‌رود.
خرم‌آبادی می‌افزاید: در مراسمی که سازمان سیا برای تقدیر از زاکربرگ برگزار کرده بود، معاون سازمان سیا اظهار داشته که فیس‌بوک برای ما رویایی بود که به حقیقت پیوست.
فیس‌بوک با ماهیت جاسوسی و صهیونیستی
مشاور قضایی دادستان کل کشور می‌گوید: فیس‌بوک توسط یک جوان صهیونیست به نام مارک زاکربرگ تاسیس شده است. این شخص به عنوان چهارمین صهیونیست تأثیرگذار در سطح جهان شناخته شده و روابط نزدیک و صمیمانه‌ای با رژیم اشغالگر قدس دارد.
این اظهارات دبیر کارگروه تعیین مصادیق محتوای مجرمانه درباره فیس‌بوک در حالی مطرح می‌شود که آشکار است که شبکه اجتماعی ابزاری است که این امکان را به کاربر می‌دهد که محتوای دلخواه خود را روی صفحه خود منتشر کند و اصولا خاستگاه سازنده این ابزار تاثیری بر محتوای اخبار ندارد، بلکه دولت‌ها نیز می‌توانند ابتکار عمل را در دست گرفته و با حضور پویا و توانمند در این عرصه نتیجه را به نفع کشور و مصلحت جامعه تغییر دهند.
اما در عمل متولیان فضای مجازی در کشور ما با مسدودسازی و واکنش منفعلانه نسبت به فرایند خبرسازی در شبکه فیس‌بوک جا را برای آژانس‌های خبری بیگانه و چه بسا معاند باز کرده‌اند.
- ۹۳/۰۱/۲۰