جنونِ همستر در ایران و چند توصیه
سعید میرشاهی - نوع جدیدی از جوندگان خارجی به ایران هجوم آورده‌اند. البته این جونده، فیزیکی نیست، بلکه مجازی است و باعث نگرانی مقامات در سراسر کشور شده است. اکنون مشاهده افرادی که دیوانه‌وار روی گوشی‌های هوشمند ضربه می‌زنند
و در آخرین وسواس دیجیتالی معاصر، یعنی «همستر کامبت» غوطه‌ور هستند، به یک امر عادی تبدیل شده است. عامل اصلی جذب ایرانی‌ها به این بازی وضعیت اقتصادی و رویای ثروت‌اندوزی یکشبه عنوان شده است.
اگرچه مهمترین درس از فراگیری این بازی آن هم در بستر فیلترشده تلگرام، تاکیدی دوباره بر ناکارآمدی فیلترینگ و تقلیل امکانات و ابزار نهادهای مرتبط با فضای سایبری در حد ارایه هشدار و توسعه بود. در این میان بازار کاسبان جهل و کلاهبرداران نیز داغ و سکه است.
اما برای ایرانی‌هایی که به تازگی وارد این رویا شده‌اند، مطالعه گزارش حاضر و تجربه کاربران خارجی که کمی زودتر از ایرانی‌ها به سراغ این بازی رفته‌اند، خواندنی و ارزشمند است.
با تمام تفاسیر و بی‌توجهی کاربران ایرانی به هشدارها، رشد فزاینده این بازی در بین کاربران ایرانی و تاثیرات آن مورد توجه برخی رسانه‌های خارجی نیز قرار گرفته است و در همین زمینه، سایت intellinews گزارشی داشته است که در ادامه می‌خوانید.
این بازیِ مبتنی بر کریپتو که اخیرا راه‌اندازی شده، از طریق پیام‌رسان فیلترشده در ایران یعنی تلگرام اجرا می‌شود و توجه جهانی را به خود جلب کرده است. با این حال، این امر باعث شده مقامات در ایران و سایر نقاط دنیا، جانب احتیاط را درباره این جنون جدید در پیش بگیرند.
محبوبیت همستر کامبت در برخی کشورها، از جمله ایران، جایی که کاربران مشتاق سوار شدن بر موج هستند، افزایش یافته است. در ایران، سقوط واحد پول کشور یعنی ریال (IRR) در چند سال گذشته، این موضوع را تشدید و صدها هزار کاربر موبایل را مجبور کرده به هر طریق ممکن، برای کسب درآمد بیشتر تلاش کنند.
در قلب همستر کامبت، گیم‌پلی ساده آن نهفته است. بخش Exchange، هسته مرکزی بازی، سکه‌ای را به نمایش می‌گذارد که نماد بازی است. بازیکنان برای جمع‌آوری ارز مجازی روی این سکه ضربه می‌زنند و به‌روزرسانی‌های بلادرنگ، بیانگر ثروت رو به رشد آنهاست.
- طراح همستر کامبت، ناشناخته است!
آمار رشد بازی، قابل توجه است. همستر کامبت تنها در 72 روز، 116 میلیون کاربر را در سراسر جهان جذب کرد؛ موفقیتی که سال‌ها طول کشید تا پلتفرم‌هایی مانند واتس‌اپ، اینستاگرام و تیک‌تاک به آن دست یابند. با این حال، علی‌رغم محبوبیت فزاینده بازی، هیچ‌کس نمی داند چه‌کسی پشت آن است و هیچ نقشه راه یا تیم مشخصی وجود ندارد.
این بازی، با هدف دستیابی به یک میلیارد کاربر، دارای پایگاه کاربر فعال روزانه 31 میلیون نفری است که 6.5 میلیون بازیکن به طور همزمان آنلاین هستند. فراتر از گیم‌پلی، این بازی با 24 میلیون عضو در تلگرام، 13.5 میلیون مشترک یوتیوب و 4.8 میلیون دنبال‌کننده توییتر رشد می‌کند که بیانگر مخاطب جهانی بسیار درگیر و مشارکت‌کننده است.
صعود چشمگیر همستر کامبت را می‌توان به رشد سریع ارزش‌گذاری نات‌کوین نسبت داد؛ یک ارز دیجیتال که اخیرا ارزش آن به طور قابل توجهی افزایش یافته است.
طبق اعلام «رده»، وب‌سایت تخصصی مشاوره مالی شخصی، این افزایش، همراه با فرصت برای سودهای قابل توجه، ایرانی‌هایی را که نات‌کوین را از دست داده‌اند، به این سمت سوق داده تا بر اساس الگوی «FOMO» (ترسِ از دست دادن)، وارد همستر کامبت شوند.
با این حال، رشد سریع بازی، خصوصا در ایران بدون نگرانی نبوده است. پلیس سایبری ایران موارد متعددی از کلاهبرداری مرتبط با همستر کامبت را گزارش کرده است. کلاهبرداران از محبوبیت بازی استفاده کرده‌اند و وعده‌های دروغین فروش کارت‌های بازی یا کدهای مخفی که پاداش سکه‌های روزانه را تضمین می‌کنند، می‌دهند. این شیوه‌های فریبنده، منجر به خسارات مالی برای بسیاری از بازیکنان و در نتیجه، برخورد احتیاط‌آمیز با آن شده است. بر اساس اعلام پلیس سایبری، تاکنون 18 پرونده کلاهبرداری مرتبط با همستر تشکیل شده است.
- خشم مقامات ایران از همستر کامبت
در پاسخ به این موضوع، انجمن بلاک‌چین ایران، دستورالعمل‌هایی را برای محافظت از کاربران صادر کرده است. این انجمن به بازیکنان توصیه کرد که از افشای اطلاعات شخصی و پرداخت هزینه‌های ایردراپ رایگان خودداری کنند. آنها توصیه می‌کنند فقط با ربات‌های رسمی بازی تعامل داشته باشید و در گروه‌های عمومی از متخصصان راهنمایی بگیرید تا از تعامل ایمن و مطمئن با بازی اطمینان پیدا کنید.
گزارش‌های رسانه‌های محلی در ایران، حاکی از تاثیر گسترده‌تر بر بازارهای فناوری کشور، به‌ویژه بازار زیرزمینی است. در این رابطه، یک سایت از افزایش فروش VPN خبر داده، زیرا ایرانیان به دنبال دسترسی بدون وقفه به همستر کامبت هستند. یکی از فروشندگان VPN به رشد فزاینده تقاضا اشاره کرد؛ به‌طوری که بسیاری از خریداران قصد دارند محدودیت‌ها را دور بزنند و با استفاده از پتانسیل درآمدی بازی، سرمایه‌گذاری کنند.
کامران سلطانی‌زاده، دبیرکل سابق کانون صرافان ایران، نسبت به نگاه بانکداری درباره سود مالی همستر کامبت هشدار داد.
او تاکید کرد در حالی که ارزهای دیجیتال قبلی مانند نات‌کوین، پتانسیل ایجاد ارزش را نشان می‌دادند، همستر کامبت فاقد پشتیبانی زیرساختی و پیشنهاد ارزشِ واضح است که پشتوانه موفقیت‌های قبلی محسوب می‌شود.
او هشدار داد که اشتیاق فعلی ممکن است چالش‌هایی ایجاد کند و کاربران زمان و منابع را در سیستم بدون بازده و بدون تضمین، سرمایه‌گذاری کنند.
رشد فزاینده این بازی و جنجال‌های مرتبط با آن، توجه مراجع مذهبی ایران را نیز به خود جلب کرده است. دفتر آیت‌الله بیات زنجانی با ارائه درجه تایید برای مشارکت محتاطانه، کسب درآمد از طریق همستر کامبت را در صورت رعایت قوانین کشور، جایز دانست اما آیت‌الله مکارم شیرازی نسبت به این‌گونه فعالیت‌ها هشدار جدی داده و منشأ مبهم این ارزهای دیجیتال و پتانسیل بالای سوءاستفاده از آنها را دلیل منع ورود به این عرصه عنوان کرده است.
- همستر کامبت و سوژه داغ درباره وضعیت اقتصادی
محبوبیت این بازی همچنین منجر به سوژه داغ آنلاین شده و افراد در انجمن‌ها یا اجتماعات کشور درباره آن با یکدیگر بحث می‌کنند.
یک کاربر ناشناس آنلاین در این باره نوشت: «در کدام کشورها، مردم بازی همستر کامبت را انجام می‌دهند؟ در کدام کشورها، ارزش پول و درآمد مردم، آنقدر پایین است که بازی همستر برای آنها اهمیت دارد؟»
امیرحسین، اقتصاددان ساکن تهران، می‌گوید: «مردم به این بازی روی می‌آورند، زیرا باورشان به اقتصاد سنتی از دست رفته است.»
او می‌افزاید: «وقتی می‌بینید پس‌اندازتان در بازار سهام تبخیر می‌شود و قدرت خریدتان به دلیل تورم کاهش می‌یابد، وعده کسب درآمد آسان از طریق یک بازی آنلاین، جذاب به نظر می‌رسد.»
مقامات ایران درباره این بازی هشدار داده‌اند و از شهروندان خواسته‌اند فریب وعده‌ها را نخورند. با این حال، بسیاری از ایرانیان همچنان نسبت به این هشدارها تردید دارند و به نقش دولت در مشکلات اقتصادی کشور اشاره می‌کنند. یکی از کاربران در شبکه‌های اجتماعی می‌گوید: «آنها به ما درباره سرمایه‌گذاری در بازار سهام هشدار ندادند و ببینید چطور شد. حالا چرا باید به آنها اعتماد کنیم؟»
با وجود تهدیدها، محبوبیت این بازی، موجب شده هیچ نشانه‌ای از کاهش آن مشاهده نشود. برای بسیاری از ایرانیان، امید اندک به ثروتمند شدن از طریق «همستر»، دست‌یافتنی‌تر از پیدا کردن شغل مناسب یا ساختن آینده باثبات در وضعیت اقتصادی کنونی است. همانطور که یکی از بازیکنان می‌گوید: «می‌دانم این کار، احتمالا یک کلاهبرداری است اما چه‌چیزی را باید از دست بدهم؟ حداقل به من امید می‌دهد.»
- همستر کامبت کلاهبرداری است؟
اما فارغ از چرایی گرایش برخی کاربران ایرانی به این پدیده، به واکاوی بیشتر اصل این بازی و ابهامات پشت آن پرداختیم تا زمینه برای افزایش آگاهی بیشتر علاقه‌مندان به این پدیده برای تصمیم‌گیری بهتر فراهم شود.
همانطور که ذکر شد همستر کامبت (Hamster Kombat)، یکی از بازی‌های نوظهور تلگرامی با استفاده از روش «ضربه بزن و درآمد کسب کن» (Tap to Earn) است که ۱۱ روز پس از اولین بازی، یک میلیون بازیکن یا کاربر جذب کرد اما آیا این بازی، ارزش توجه دارد؟ در این مطلب، همستر کامبت (HK) ویژگی‌ها، درآمدزایی و اینکه کلاهبرداری است، یا خیر، بررسی شده است.
- همستر کامبت چیست؟
همستر کامبت، یک بازی موبایلی، «یک بازی برای کسب درآمد» و بازی در حال رشد مبتنی بر تلگرام است. این بازی به طور رسمی، 25 مارس (2024) عرضه شد. این بازی به بازیکنان اجازه می‌دهد تا یک صرافی مجازی ارز دیجیتال را مدیریت و سکه‌های درون بازی را کسب کنند. سپس آنها می‌توانند به توکن‌های واقعی برای برداشت وجوه کسب‌شده تبدیل شوند. گیم‌پلی بازی شبیه به بازی محبوب نات‌کوین (Notcoin) است. به تبلیغات روزهای نخست این بازی توجه کنید:
- حیرت آور! 1,000,000 بازیکن!
- این، فوق‌العاده جالب و فوق‌العاده بزرگ است!
- از یکایک شما، به خاطر اینکه ما را انتخاب کردید، بسیار سپاسگزاریم!
ساختار اصلی بازی، ساده است. بازیکن یک صرافی ارز دیجیتالی را که می‌خواهد مالک آن باشد، انتخاب می‌کند و روی همستر واقع در وسط صفحه ضربه می‌زند تا به شکل سکه‌های درون بازی، سود کسب کند. هر چه سکه‌های بیشتری در موجودی صرافی انباشته شود، سطح آن بالاتر است، به این معنا که بازیکن می‌تواند با سرعت زیادتر، سکه‌های بیشتری کسب کند.
روش‌های ترغیبی مختلف در بازی مانند افزایش ضربه زدن، افزایش محدودیت انرژی و… برای تسریع در کسب درآمد وجود دارد. علاوه بر این، بازیکنان می‌توانند ماموریت‌های ویژه برای دریافت سکه‌های اضافی انجام دهند. یکی از راه‌های محبوب برای کسب سکه‌های بیشتر از طریق برنامه ارجاع (referral) است که به موجب آن بازیکن برای دعوت دوستان به بازی همستر کامبت، پاداش دریافت می‌کند.
یکی از ویژگی‌های کلیدی این بازی، توانایی کسب درآمد غیرفعال است. بازیکنان می‌توانند کارت‌های ویژه‌ای را در بخش «معدن» (Mine) خریداری کنند. این کار به صرافی‌شان اجازه می‌دهد حتی پس از خروج از بازی، تا سه ساعت به کسب سکه ادامه دهد. این نمونه دیگر از تبلیغات اولیه این بازی است.
- ما می‌خواهیم درباره درآمد غیرفعال و پاداش‌های روزانه به شما یادآوری کنیم.
- درآمد غیرفعال مهم است، پمپاژ برای گرفتن ایردراپ (airdrop) لازم است!
- پاداش روزانه؟ که سکه به تعداد زیادی، برای کارهای ساده اضافه می‌شود!
- همستر کامبت و نظرات: پلتفرم‌های ایکس و ردیت
با ذکر این نکته که اطلاعات گزارش حاضر مربوط به روزهای نخستین عرضه رسمی و مربوط به کاربران خارجی و اولیه این بازی است، هنگام تایپ نام سکه همستر کامبت در نوار جستجو در پلتفرم X (توییتر سابق)، نظرات یا بررسی‌های دقیق درباره آن وجود دارد.
با مشاهده بخش نظرات، زیر اکانت رسمی پروژه در شبکه اجتماعی ایکس، بیشتر آنها با تمجیدهای تکراری مانند «پروژه خوب»، «عالی»، «موفق باشید» و «عاشق این بازی» وجود دارد که به طور یکنواخت، مثبت هستند. هرچند نظرات مثبت هستند اما فاقد بازخورد دقیق برای راهنمایی بازیکنان بالقوه یا کمک به توسعه‌دهندگان است تا آن را بهبود بخشند.
با این حال، برخی کاربران دیدگاه‌های مهمی را به اشتراک گذاشته‌اند. آنها پیشنهاد کرده‌اند ویژگی‌ای برای ادعای خودکار پاداش‌ها، مشابه آنچه در بازی‌های دیگر دیده می‌شود، معرفی شود. ضمنا محدودیت زمانی را به عنوان مانع بزرگ برای تعامل فعال می‌دانند.
- «یک ربات دریافت کنید، زیرا کمک می‌کند هر پاداشی را دریافت کنید. مانند notcoin و tapswap برخی افراد آنقدر مشغول هستند که زمانی برای ضربه زدن به همستر ندارند. اگر یک ربات را وارد پروژه خود کنید، خوب است.»
همچنین برخی درباره آینده بازی مطمئن نیستند، زیرا می‌ترسند زمان صرف‌شده آنها مزایای بلندمدت نداشته باشد:
- «این پروژه دقیقا به کجا می‌رود؟ نمی‌خواهم به نظر برسد که فقط وقتم را تلف می‌کنم.»
علاوه بر این، به مشکلات مربوط به شمارنده بازی و ناهماهنگی در سودآوری ماینینگ به عنوان موضوع نگران‌کننده، در کنار ضررهای قابل توجه توکن به دلیل اشکالات برنامه، اشاره شده است.
برخی نظرات موارد زیر را شامل می‌شوند:
- «احتمالا شمارنده برنامه، اشتباه است. زمانی که استخراج کردم و تعادل را بدست آوردم، افزایش یافت اما پس از چند ثانیه دوباره کاهش یافت. بعد از تلاش، احساس ناامیدی می‌کنم.»
- «دیروز به 20 هزار mine در ساعت رسیدم، پس از 6 تا 7 ساعت بازی‌بات، فقط 200 امتیاز از معدن خودکار گرفتم. نه تنها این موضوع، بلکه اغلب، مشکل کاهش ناگهانی امتیاز را پس از فشار دادن تقویت‌کننده روزانه رایگان (انرژی کامل) تجربه می‌کنم.»
- «برنامه شما به طور جدی مرا ناامید می‌کند! من بین 20 هزار تا 50 هزار توکن HK را به دلیل اشکال در برنامه شما از دست داده‌ام. بسیاری اوقات پس از ضربه زدن، به هرچیز ضربه می‌زنم، ناپدید می‌شود و به تعادل قبلی خود برمی‌گردم. آخرین مورد، ناامیدکننده‌تر بود، زیرا یک‌باره 10 هزار توکن را از دست دادم!»
- نظرات مطرح‌شده در Reddit
در ردیت (Reddit) که یک پلتفرم محبوب برای بازخورد کاربران در پروژه‌های بازی است، بحث و بررسی دقیق وجود ندارد.
- انجمن‌ها، سایت‌ها و حساب‌های اجتماعی
کانال تلگرام اختصاصی همستر کامبت در 14 مارس و بازی آن در 25 مارس راه‌اندازی شد. این بازی تا آوریل، بیش از 500 هزار بازیکن فعال را جذب کرد. این کانال، عمدتا برای اشتراک‌گذاری اطلاعیه‌ها استفاده می‌شود و بحث یا بازخورد تیم پشت بازی را تسهیل نمی‌کند.
اکانت این پروژه در شبکه اجتماعی X، بیش از 230 هزار دنبال‌کننده جذب کرده است. با این حال، بخش نظرات زیر این حساب، بیشتر با پیام‌های هرزنامه پر شده و فاقد تعامل یا بازخورد تیم پروژه است.
علاوه بر این، همستر کامبت، سایت خاصی ندارد؛ به این معنا که گزینه‌های کمتری برای کسب اطلاعات جامع یا ارتباط مستقیم با تیم، که ناشناس است، در دسترس است.
- همستر Tokenomics: عرضه، تخصیص، مورد کاربرد
یک انگیزه کلیدی برای بازیکنان، فهرست آتی توکن بازی در صرافی‌های مختلف است.
در پایان فصل بازی، یک توکن واقعی ایجاد می‌شود و با توجه به درآمدهای درون بازی، به بازیکنان اختصاص می‌یابد. این امر، مسیر و فرصتی را برای تبدیل دارایی‌های بازی‌های مجازی به ارز دیجیتال ملموس فراهم می‌کند.
- پیام نهایی: آیا همستر کامبت، کلاهبرداری است؟
همستر در قالب ژانر بازی‌های «ضربه بزن و درآمد کسب کن» یا همان Tap-to-Earn محبوبیت پیدا می‌کند. برخلاف برخی از بازی‌ها که با ماموریت‌های پیچیده یا فناوری پیشرفته به مسائل دنیای واقعی می‌پردازند، همستر مانند همتای خود، نات‌کوین (Notcoin)، صرفا برای سرگرمی طراحی شده است. این سایت، نقشه راه (whitepaper) ندارد و هویت تیم توسعه آن افشا نشده است.
نات‌کوین نیز در قالب همین سناریو، در حال توسعه است و هنوز مشخص نیست آیا این پروژه قابل اجراست یا خیر. با این حال، همستر فقط یک بازی برای سرگرمی است و نیاز به سرمایه گذاری مالی ندارد. بنابراین به نظر می‌رسد تا زمانی که این بازی، فقط یک فعالیت سرگرم‌کننده باشد، ارزش امتحان کردن را دارد. تیم ما این پروژه را دارای سطح ریسک متوسط 3 از 5 از نظر کلاهبرداری یا بی‌فایدگی می‌داند. (منبع:عصرارتباط)