خطر ناامن‌ترین فضای سایبری در کمین ایران
علی شمیرانی - سال‌ها پیش سفری به شهر ژوهانسبورگ آفریقای جنوبی داشتم و با انبوهی از عجایب مواجه شدم. اکثر خانه‌ها همچون پادگان‌های ما با دیوارهای بلندی پوشانده شده بودند و برخی نیز با سیم‌‌های خاردار و متصل به برق فشار قوی محافظت می‌شدند.
مغازه‌های طلا فروشی 3 در داشتند و به محض تاریک‌شدن هوا نیز کسی در خیابان‌ها دیده نمی‌شد. کوتاه آنکه دولت آن کشور تامین امنیت مردم را تقریبا به خودشان واگذار کرده و همین موضوع شهرهای آفریقای جنوبی نظیر ژوهانسبورگ، کیپ‌تاون و خلیج نلسون ماندلا را در صدر خطرناک‌ترین و ناامن‌ترین شهرهای دنیا برای زندگی قرار داده است.
ایران ما اگرچه همچنان از نظر فیزیکی در زمره ناامن‌ترین کشورهای دنیا قرار ندارد، اما روند رو به رشد جرایم سایبری و اخباری که همه روزه از این فضا منتشر می‌شود، رفته‌رفته می‌تواند ایران را در جرگه خطرناک‌ترین نقاط دنیا در فضای سایبری قرار دهد.
ذکر مصادیقی برای به صدا درآوردن این زنگ خطر و تلنگر احتمالی به مسوولان و صد البته "مردم که در صدر آسیب‌دیدن از این فضا هستند"، ضرورت دارد.
- اردیبهشت‌ماه سال جاری بود که رئیس پلیس فتا اعلام کرد: جرایم سایبری در کشور از سال 90 تاکنون 900 درصد افزایش یافته است.
- در روزهای اخیر سایت سکه ثامن که با انبوهی از روش‌های جعل و فریب توانسته است قریب به 15 هزار میلیارد تومان از مردم کلاهبرداری کرده و متواری شود از جمله اخبار داغی محسوب می‌شود که روز به روز ابعاد گسترده‌تری از وضعیت مالباختگان را آشکار می‌کند.
- همین روز گذشته رئیس اداره اجتماعی پلیس فتا ناجا با بیان افزایش کلاهبرداری در بستر سایت‌های دیوار و شیپور گفته متاسفانه مسوولان این سایت‌ها نظارت دقیق و مناسبی بر آگهی‌هایی که روی سایت خود قرار می‌گیرد، ندارند و مردم باید پلیس خود باشند.
- باز هم در همین روزهای اخیر اعلام شد که اپلیکیشن یک تاکسی اینترنتی، در حال جمع‌آوری اطلاعات و رصد گوشی رانندگان و مسافران خود بوده و به نوعی آنها را شنود کرده و می‌کند.
- اگر سری به شبکه‌های اجتماعی و پیام‌رسان‌ها بزنید، با یک سونامی از گرانفروشی یکی از فروشگاه‌های بنام اینترنتی کشور مواجه می‌شوید و روزی نیست که مردم به دنبال راه‌اندازی کمپین‌های تحریم خرید و تشویق یکدیگر به عدم خرید از این فروشگاه نباشند.
- رشد استفاده از فیلترشکن‌ها بعد از فیلتر تلگرام و نیز نصب انبوهی از اپلیکیشن‌های داخلی که به درستی اهداف و گردانندگان آنها شناخته شده نیستند به اضافه موجی از سایت‌ها و اپلیکیشن‌های گلدکوئستی نیز حالا بسیاری از کاربران ایرانی را با خطراتی گسترده و پنهان مواجه کرده است که شاید تا مدت‌ها اصلا متوجه سواستفاده و شنود خود نباشند.
نکته‌ای که این روزها اما مورد سوال و سردرگمی مردم شده است، علت عدم برخورد با این قبیل تخلفات آشکار است.
اما من قصد دارم این مطلب را با پاسخ به این ابهامات عمومی به اتمام برسانم.
- تعداد قابل ملاحظه‌ای از این کسب‌وکارهای اینترنتی (اعم از سایت‌ها و اپلیکیشن‌ها) دارای وابستگی‌هایی هستند که کار برخورد و توقف تخلفات آنها را ناممکن می‌کند. برای ذکر نمونه‌ای در این مورد، توجه داشته باشید که مسوول انتظامی کشور می‌گوید مردم خود باید پلیس (مراقب) خود باشند.
- از میان انبوهی از نهادهای خصوصی فعال در حوزه سایبری نیز نباید منتظر اقدامات بازدارنده، برخورد یا جریمه‌ای باشید. چراکه روسای بخشی از این تشکل‌های خصوصی را همان روسای کسب‌وکارهای مساله‌دار تشکیل می‌دهند که با اتکا به توان مالی و وابستگی‌هایی خود به این نهادها راه یافته‌اند. از سوی دیگر به علت رقابت این تشکل‌ها با یکدیگر و نگرانی از ریزش اعضا، تلاش‌ها به سمت جذب حداکثری از طریق نادیده‌گرفتن تخلفات است نه دفع حداکثری از طریق برخورد با تخلفات اعضا.
- به علت همین حمایت‌ها، هرگونه تلاش برای ساماندهی و قانونمندسازی فعالیت‌های مشکوک در فضای سایبری، با هیاهوی زیاد از جمله اتهام تهدید کارآفرینان، اشتغال، سرمایه‌گذاری و مسایلی از این دست در نطفه خفه می‌شود تا فضای سایبری کشور همچنان ناامن و غبارآلود باقی بماند.
- طنز تلخ ماجرا اینجاست که برای برخی از این ناقضان امنیت و حریم خصوصی مردم فرش قرمز ورود به بورس نیز در حال پهن شدن است و از این رو نگرانی‌هایی از ضربه جدید به سهامداران نیز وجود دارد.
- در نهایت اینکه چاره‌ای نیست جز تکرار همان سخن مسوول انتظامی مبنی بر اینکه مردم خود مراقب خود در فضای سایبری باشند چون فعلا راه‌کار دیگری مشاهده نمی‌شود. (منبع:فناوران)