خوب، بد، زشت ازدواج‌های تلگرامی
با همه گیر شدن تلفن های هوشمند و شبکه های اجتماعی بخت بسیاری از دختران و پسران ایرانی قرار است در تلگرام و فیسبوک و اینستاگرام و وی چت و... باز شود.
از روزی که برای اولین بار نام سایت های همسریابی و ازدواج های اینترنتی سر زبان ها افتاد بیش از یک دهه نمی گذرد اما بسیاری از ما این روزها مصداق های بسیاری از این نوع ازدواج ها را چه موفق و چه شکست خورده بین اطرافیانمان دیده ایم.
ازدواج هایی که به واسطه اینترنت و اتاق های چت یاهو و وبلاگ ها شکل گرفت و با ورودشان به فرهنگ کمابیش سنتی جامعه ایرانی موافقان و مخالفان بسیاری را ور در روی هم قرار داد. بعد هم کم کم با همه گیر شدن اینترنت و رایانه در خانه ها سر و کله سایت های همسریابی پیدا شد و بودند کسانی که شانس پیدا کردن شریک زندگی خود را در پروفایل های اینترنتی جست و جو کردند تا حالا که با همه گیر شدن تلفن های هوشمند و شبکه های اجتماعی بخت بسیاری از دختران و پسران ایرانی قرار است در تلگرام و فیسبوک و اینستاگرام و وی چت و... باز شود.
به عقیده بسیاری از کارشناسان ساختارهای اجتماعی و سنتی در جامعه ایرانی در سال های اخیر آن چنان با سرعتی شتابناک و سرسام آور دستخوش تغییرات بنیادین شده که به مرحله گسست های فرهنگی رسیده و سبب بروز اختلاف سلیقه و دیدگاه و حتی سبک زندگی بین نسل های مختلف شده است.
نسلی که پدر و مادرهایش تا قبل از عقد همدیگر را ملاقات نکرده بودند و آشنایی و ازدواجشان با رسم و سنت های ویژه اتفاق افتاده این روزها انگار نه قرار است دخترهایش در خانه بمانند تا شاهزاده ای سوار بر اسب سفید زنگ درشان را به صدا درآورد و نه پسرهایش برای انتخاب همسر خود به توصیه عمه و خاله گوش می کنند. همه چیز برای این نسل انگار در گوشی های همراهشان اتفاق می افتد... از بازی های کودکانه تا خاطرات نوجوانانه و آشنایی با عکس سلفی نیمه گمشده زندگی و بعد هم خواستگاری در اتاق های مجازی و بالاخره ازدواج در گروه های تلگرامی!
درست با همین شتاب و به همین سادگی! هرچند ممکن است بعدها همین روند شتابناک و مسیر ساده برای بسیاری به ایستگاه و مقصدی خوب و آرام به نام خانواده ای خوشبخت ختم نشود اما این روزها بازار سایت ها و گروه های ازدواج تلگرامی داغ است.
با وجود اینکه در سال 92 مدیر کل دفتر ازدواج و تعالی خانواده وزارت ورزش و جوانان از فرصت شش ماهه ثبت نام سایت های همسریابی غیرمجاز در سامانه آزمایشی الکترونیک صدرو مجوز مراکز مشاوره ازدواج و خانواده خبر داده بود، اما این خط و نشان ها در فعالیت های قارچ گونه این مراکز هیچ گونه محدویتی ایجاد نکرد، بلکه پای فعالیت این مراکز به شبکه های موبایلی مختلف نظیر فیسبوک و توییتر و وی چت و تلگرام نیز باز شده و متاسفانه کم نیستند مراکز و سایت های همسریابی که به فعالیت های همسرگزینی می پردازند.
خواستاگرام؛ یک بنگاه ازدواج در تلگرام!
یک گروه تلگرامی که این روزها سر و صدای بسیاری به پا کرده حالا خوب یا بد بودن شبکه های اجتماعی را به کانون بحث بسیاری از مسوولان و خانواده ها تبدیل کرده است. نام این گروه خواستاگرام است. با درج نام و عکس و اطلاعات متقاضیان ازدواج و دریافت مبلغ 20 تا 40 هزار تومان، شرایط ازدواج آنها را فراهم می کنند. در شرایطی که همه نهادهای مسئول و ذیربط آه از نهادشان بلند است که نرخ ازدواج پایین آمده؛ اما شرایطش را فراهم نمی کنند، چقدر می توان به رشد چنین گروه هایی خرده گرفت؟ حضور چنین گروه هایی در تمامی جهان مرسوم است.
نسرین یک ایرانی مقیم انگلستان است که از طریق یک گروه اینترنتی به نام دوستان ایرانی با همسرش سینا آشنا شده است و ازدواج کرده. او می گوید: «از ابتدای امر قصدم ازدواج بود و می خواستم با مرد ایرانی هم ازدواج کنم. دوستانم هم گروه را درست پنج سال پیش معرفی کردند و بعد عضو شدم، حدود 20 پوند حق عضویت پرداخت کردم و بعد هم با همسرم آشنا شدم و ازدواج کردیم؛ اما مسئله ای که در این گروه ها وجود دارد، این است که هیچ دروغی از دو طرف نخواهید شنید و اگر کوچک ترین دروغی هرکدام بگویند، پیگرد قانونی دارد و حتی ممکن است هرکدام از آنها به زندان بیفتند؛ یعنی همه چیز سفت و سخت کنترل می شود، برای همین خیالم راحت بود».
در شرایط گروه این موارد را درج کرده اند: «الف: با پرداخت 20 هزار تومان، محیطی با عنوان «اتاق خواستاگرام» ساخته می شود، به این طریق امکان مذاکره شما با شخص مدنظر فراهم می شود. در روش الف ما نظر طرف مقابل را جویا نخواهیم شد و شبکه ازدواج هیچ مسئولیتی مبنی بر پذیرفتن یا نپذیرفتن، همچنین مذاکره کردن یا مذاکره نکردن طرف مقابل نخواهدداشت. در این روش در صورت مذاکره نکردن هزینه مسترد نخواهدشد.
ب: با پرداخت 30 هزار تومان قبل از ساخت اتاق خواستاگرام، ضمن ارسال مشخصات و عکس شما، نظر طرف مقابل پرسیده می شود و در صورت مثبت بودن نظر طرف مقابل، اتاق خواستاگرام تشکیل می گردد.
در روش «ب» اگر طرف مقابل نپذیرفت، می توانید فرد دیگری را انتخاب نمایید!
پ: در صورتی که تمایل ندارید مشخصات خودتان را روی سیستم خواستاگرام قرار دهید؛ ولی تصمیم دارید با فرد انتخاب خود وارد اتاق خواستاگرام شوید، باید 40 هزار تومان پرداخت کنید. در این صورت بدون استعلام، اتاق خواستاگرام شما فعال خواهدشد و موسسه مسئولیتی مبنی بر پذیرفتن یا نپذیرفتن طرف مقابل نخواهدداشت و هزینه نیز مسترد نخواهدشد.
توجه کنید که بابت هر بار استعلام 10 هزار تومان از شارژ شما کاسته می شود! شما می توانید شارژ بیشتری را برای چندین انتخاب به صورت هم زمان پرداخت و به نوبت وارد «اتاق خواستاگرام» شوید تا شارژ شما صفر شود. اولین دیدار شما حتما باید در موسسه یا با هماهنگی موسسه انجام شود.
براساس اطلاعات گروه 30 نفر زیر دیپلم، 427 نفر دیپلم، 313 نفر فوق دیپلم، هزار و 409 نفر کارشناسی، 724 نفر کارشناسی ارشد، 114 نفر دکترا و 23 نفر پزشک عمومی، 13 نفر پزشک متخصص و پنج هزار و 979 نفر هم بدون اطلاعات عضو هستند. جالب اینجاست که این افراد نسبت به سابقه ازدواج هم تفکیک شده اند.
بدون سابقه ازدواج دو هزار و 248 نفر، متارکه کرده در دوران عقد 116 نفر، متارکه کرده بدون فرزند 301 نفر، متارکه کرده با فرزند 337 نفر و دارای سابقه فوت همسر 53 نفر هستند. مینا یکی از دخترانی است که عضو گروه دختران خواستاگرام است و تنها با 19 سال سن دلش می خواهد زودتر ازدواج کند. برای همین عضو گروه خواستاگرام شده.
او می گوید: تا به حال دو بار در دفتر برایم قرار خواستگاری گذاشته اند. آدم هایی را که دیده ام خیلی دوست نداشتم، اما مسئولان بانک مجردها می گویند پسرهای خوبی هستند. یکی از آنها خیلی شلخته به نظر می رسید و یکی دیگر هم بی خیال بود». مینا در پاسخ به اینکه چرا این قدر زود دست به دامن این نوع ازدواج شده، می گوید: «به خاطر اینکه هم از وضعیت خانه مان خسته شده ام، هم می دانم به خاطر شرایطم کسی به خواستگاری ام نمی آید. ما خانواده خیلی پولداری نیستیم و پدرم هم معتاد است و من می خواهم خودم به خواسته خودم ازدواج کنم و از شر خانه هم خلاص شوم و برای همین هر کاری می کنم تا زودتر بتوانم ازدواج کنم...»
آرمان داوری، مدیریت این بانک اطلاعاتی درباره این بانک اطلاعاتی افزود: «این بانک اطلاعاتی یک سازمان مردم نهاد است و مجوز خود را از وزارت کشور گرفته است».
او که ادعا می کند دکترای مدیریت بهداشت دارد و می گوید بیش از 17 سال است که سمینار ازدواج برگزار می کند، در پاسخ به این سوال که آیا مجور انتشار عکس های افراد را در فضای عمومی دارد یا خیر، می گوید: «ما یک اساسنامه داریم، نه جزییات نامه و در آن قید شده کمک به تحکیم و تشکیل بنیان خانواده، کمک به ازدواج جوانان از طریق شبکه جهانی اینترنت و اخیرا هم کمک به ازدواج جوانان در فضای مجازی و ماطبق اساسنامه عمل کردیم».
وی با اعلام اینکه ما به ازدواج حدود 600 زوج کمک کرده ایم افزود: «البته کار ما بیشتر آموزش ازدواج است و بیشتر این ازدواج ها هم موفق بوده است و تنها دو مورد طلاق داشته ایم و دلیل آن هم این بوده است که طبق راهنمایی ما عمل نکرده اند».
داوری با این ادعا که اولین نفر در کشور است که سمینار ازدواج را برگزار کرده، می گوید: «حدود چهار، پنج سال است که به صورت تخصصی افراد را بری ازدواج به هم معرفی می کنم. ما در حال مدیریت کردن روابط بین دختران و پسران هستیم و این مسئله هم اقتضای رشته من است. من دوره تدریس مهارت های زندگی را در دانشگاه تهران گذرانده ام و برای همین و علاقه مندی های شخصی ام روی این مسئله کار می کنم».
داوری در پاسخ به این سوال که با وجود اینکه وزارت ورزش و جوانان روی این مسئله که با سایت ها و گروه هایی که به صورت مجازی روی ازدواج کار می کنند برخورد می کنند، تا به حال با شما برخوردی نکرده اند، گفت: «من در جلسات وزارت ورزش و جوانان شرکت کرده ام و مشکلی با من نداشته اند و تا به حال هم مخالفتی نکرده اند.»
وی همچنین درباره صحت و سقم اطلاعاتی که توس طمتقاضیان ازدواج داده می شود، گفت: «این اطلاعات توسط ما بررسی شده و دو قرار اول نیز در دفتر ما گذاشته می شود».
هشدار درباره کانال های همسریابی
با وجود ادعای داشتن مجوز فعالیت از سوی این گروه ها مدیر کل دفتر برنامه ریزی ازدواج و تعالی خانواده وزارت ورزش و جوانان هشدار دارد: هیچ یک از کانال هایی که در تلگرام درباره همسریابی فعالیت می کنند مورد تایید وزارت ورزش و جوانان نیستند و جوانان در دام این کانال ها نیفتند.
ناصر صبحی قراملکی افزود: بعضی سایت ها از برخی دستگاه های دیگر مجوز دارند. وی در ادامه گفت: 50 مرکز مشاوره تخصصی ازدواج مورد تایید داریم که از امکانات بسیار خوبی برخوردار هستند. برخی از آن ها سایت دارند و به صورت قانونی و تخصصی در فضای مجازی فعالیت می کنند؛ اما برخی از افراد از این سایت ها الگوبرداری کرده و اصول اخلاقی و حرفه ای را مقداری زیر پا گذاشته اند. آنان فقط به فکر منفعت طلبی و پول درآوردن هستند.
صبحی قراملکی افزود: حدود 10 کانال و گوره تلگرامی همسریابی- که فعالیت گسترده و کشوری دارند- را شناسایی کرده ایم و گروه رصد دفتر برنامه ریزی ازدواج به عنوان مُراجع با مسئولان این کانال ها تماس گرفتند و در جلسات آن ها شرکت کردند که براساس اطلاعات به دست آمده، فعالیت کانال های تلگرامی به جز افزایش آسیب های اجتماعی هیچ تاثیر دیگری نداشته است.
وی در ادامه گفت: برخی از موسسات مجوز لازم را از بعضی نهادها گرفته اند و شرح وظایفشان هم مشخص است؛ ولی صاحبان آن ها تخصص لازم را در حوزه ازدواج ندارند که قرار شده دستگاه های صادرکننده مجوز، تکلیف این موسسات را تعیین کنند تا آن هایی که خارج از ماموریت خود فعالیت می کنند، توجیه شوند و دوره آموزشی ببینند و در حوزه فعالیت خود کار کنند.
صبحی افزود: در صورت تمایل این موسسات برای فعالیت در حوزه ازدواج و خانواده باید از وجود افراد متخصص به عنوان مسئول فنی استفاده کنند و کار تخصصی انجام دهند. دسته دیگری از موسسات نیز نه مجوز و نه صلاحیت لازم را دارند که طب قانون به نهادهایی مانند پلیس معرفی می کنیم.
مدیر کل دفتر برنامه ریزی ازدواج و تعالی خانواده وزارت ورزش و جوانان اضافه کرد: کانال های تلگرامی ازدواج و همسریابی مورد تایید ما نیستند و تخصص لازم را ندارند. هر ادعایی مبنی بر برخورداری آن ها از مجوز وزارت ورزش و جوانان صحیح نیست و جوانان مراقب باشند در دام این کانال ها نیفتند، بنابراین اگر فردی علیرغم اطلاع رسانی ما به این کانال ها اعتماد کند خودش مسئول است.
وی خاطرنشان کرد: فرایند ازدواج و تشکیل خانواده مراحل متعددی دارد. اولین مرحله آشنایی دختر و پسر است و حداکثر کارکرد سایت ها و کانال های همسریابی می تواند ایجاد زمینه آشنایی دختر و پسر باشد. طی مراحل دیگر ازدواج، مستلزم ارایه مشاوره های روانشناختی تخصصی است که باید زیر نظر متخصصان و با موضوعیت مراکز مشاوره تخصصی ازدواج و تعالی خانواده تحت نظر وزارت ورزش و جوانان و یا سازمان نظام روانشناسی انجام شود.
صبحی قراملکی در پایان گفت: فعالیت کانال ها و سایت های همسریابی به عنوان یک روش آشنایی اگر ساماندهی و کنترل شود ایرادی ندارد؛ ولی متاسفانه صاحبان آن ها نه تخصص، نه توان و نه اطلاعات درستی از فرایند ازدواج و خانواده دارند.
ازدواج تلگرامی، خوب، بد یا زشت!؟
در این راستا سید حسن موسوی چلک، مددکار اجتماعی، درباره معایب و محاسن ازدواج اینترنتی می گوید: «این افراد در اینترنت و فضای مجازی دنبال آرمان و آرزوهای خودشان هستند و طبیعی است که در این فضا یک فرد می تواند تجربه آشنایی با افراد مختل را بارها و بارها و حتی هم زمان داشته باشد و در ارزیابی هماهنگی ملاک های طرف مقابل با خود برای ازدواج دچار نوعی سردرگمی شود که انتخاب را سخت تر می کند.
علاوه بر این در برخی از موارد این ارتباطات که ماه ها بدون هیچ آشنایی واقعی به طول می انجامد می تواند فرد را درگیر واقعیت های ساختگی کند. در نهایت اینکه در ظاهر ممکن است استفاده از این فضاها برای همسریابی آسان ترین راه تشکیل زندگی مشترک باشد اما واقعیت این است که اگر این نوع ارتباط با بلوغ عاطفی طرفین همراه نباشد می تواند آسیب های جدی ای را از نظر عاطفی و روانی برای جوانان داشته باشد». (منبع:ماهنامه دنیای زنان)