ITanalyze

علی شمیرانی - چرا بخش اعظمی از خبرهای رسانه ها به موضوعات مخابراتی مربوط می شود؟ این موضوعی است که این روزها سردبیران و مدیران فناوری اطلاعات از روزنامه نگارن می پرسند.

یک بررسی سطحی از اخبار سرویس‌های "فناوری اطلاعات" و "جامعه اطلاعاتی" چهار خبرگزاری رسمی کشور طی روزهای گذشته آمار جالبی را از میزان گرایش رسانه‌ها به موضوعات خبری به دست می‌دهد.

برای مثال با بررسی 73 خبر منتشره در این خبرگزاری‌ها طی دو تا سه روز گذشته مشخص شد که به ترتیب 33 خبر مختص حوزه مخابرات و ارتباطات، 25 خبر ترجمه و مربوط به آن سوی آب‌ها، 8 خبر مربوط به حوزه فناوری اطلاعات و 7 خبر نیز خارج از حوزه ICT بوده است.

جالب آنکه در یکی از خبرگزاری‌ها از 14 خبر موجود روی صفحه فناوری اطلاعات و ارتباطات هر 14 خبر مختص به مخابرات و ارتباطات بوده است.

اگرچه در این میان نیاز چندانی به بررسی آمار رسانه‌های مکتوب نیست چون قاعدتا تفاوت زیاد و قابل‌توجهی با آماری که ارایه شد، نخواهد داشت.سایت های خبری مرتبط با فناوری اطلاعات و ارتباطات کشور نیز چندان از این قاعده مستثنی نیستند و گرایش به ترجمه وجه غالب در اکثر این سایت ها به شمار می رود.

تحلیل آمار یادشده از جهات مختلفی امکان‌پذیر است که شاید در قالب یک پژوهش آکادمیک بتوان به شکلی کاملا دقیق آن را آنالیز کرد اما با تجربه نگارنده در این حوزه و به قولی تحلیل ژورنالیستی نیز می‌توان تا حدودی ریشه این گرایش‌ها را شناسایی کرد (اگرچه نتایج چنین تحلیلی چندان متفاوت از یک بررسی آکادمیک نخواهد بود.)

اما در این میان موضوعی که مقصود نگارنده است به دلایل افت اخبار فناوری اطلاعات در رسانه‌ها بازمی‌گردد از این رو بیشتر به همین مورد پرداخته شده و به سایر موارد نیز در چند جمله پرداخته می‌شود.

بازگردیم به آمار واصله. آمار نشان می‌دهد که اخبار مخابراتی به صدر بیشترین اخبار تولیدی در رسانه‌ها تبدیل شده است. دلایل این موضوع به موارد متعددی همچون گستردگی اخبار این حوزه، فراگیری آن از لحاظ مخاطب، گدش مالی بسیار بالا، قدمت حوزه مخابرات و مدیران مربوطه که کسب خبر را تسهیل می‌کند و در نهایت خبرساز بودن خود بخش مخابرات و ارتباطات کشور.

بخش دوم اخبار غالب در رسانه‌ها را ترجمه و در حقیقت خبرهای آن سوی مرزها تشکیل می‌دهد. واقعیت این است که گذشته از فراگیری مخاطبان این قبیل اخبار، به قول فروشنده‌ها این دسته از خبرها برای جور شدن جنس و ویترین نیز مصرف دارند. در این خصوص گذشته از بالا بردن آمار خبر در خبرگزاری‌ها در استفاده از منابع خارجی، این خبرها بعضا به کمک پر کردن صفحه‌های برخی رسانه‌های مکتوب نیز می‌آیند. به عبارت دقیق‌تر گاه در برخی از روزنامه‌ها عدم استفاده از اخبار خارجی به معنای خالی ماندن بخشی از صفحه است که به هر تقدیر باید پر شود.

اگرچه باید یادآور شد که کسب اطلاع از اخبار پیشرفت‌های سایر ملل نیز امری گریزناپذیر است و پرداختن به آنها کاربردهای متعددی دارد.

اما از بازگردیم به موضوع اصلی این مطلب یعنی علت استقبال اندک رسانه ها از تولید اخبار فناوری اطلاعات.

موضوعی که این روزها با گلایه از سوی مدیران بخش دولتی و البته بیشتر بخش خصوصی فناوری اطلاعات کشور مطرح می‌شود. مدیران بخش خصوصی معتقدند که فناوری اطلاعات به نوعی با بی مهری رسانه های مرتبط با این حوزه مواجه شده است.

اگرچه در نگاه اول شاید عدم تخصیص بودجه به بخش فناوری اطلاعات عاملی جهت عدم استقبال رسانه‌ها از اخبار این حوزه به شمار رود اما در این خصوص عوامل دیگری نیز دخیل است.

از منظر دولتی یکی از دلایل کمبود اخبار حوزه IT به نوعی رخوت و بی‌برنامگی از سوی مدیران فناوری اطلاعات بازمی‌گردد. در حال حاضر به علت کاهش توجه مدیران ارشد، کم‌تجربگی و ناآشنایی مدیران میانی، به ثمر نرسیدن برخی از طرح‌های کلان و به نوعی ایجاد یک فضای بی‌اعتمادی به فناوری اطلاعات از جمله دلایل کمبود اخبار در این حوزه به شمار می رود.

به موارد فوق می بایست عدم اجرای بسیاری از تعهدات دستگاه‌های دولتی، فقدان برنامه کلان راهبردی و عدم حمایت دولت و مجلس شورای اسلامی در تخصیص بودجه و حمایت جدی از فناوری اطلاعات، را نیز افزود. البته تمام موارد فوق خود سوژه‌ای برای پیگیری‌های متعدد و خبرسازی هستند اما بنا به دلایلی کم نیستند مدیرانی که تمایلی به پاسخ در حوزه فناوری اطلاعات ندارند.

اما از منظر خصوصی‌ها وضع به گونه دیگری است. بخش خصوصی خود به دو بخش کلی و چند بخش جزیی تفکیک شده است که به علت تفاوت دیدگاه‌ها ، نیازها و اختلاف‌های متعدد صدایی یکسان و واحد ندارند.

مورد دیگر آنکه در بسیاری از بخش‌های خصوصی نوعی ادبیات خاص حاکم است که تقریبا به یک کلیشه نیز تبدیل شده است. در این فضا بخش خصوصی به جای برخورد تعاملی و تلاش برای باز کردن گره‌ها، ادبیات کم سابقه‌ای را در گفتمان خود با برخی از بخش‌های دولتی قرار داده که از جنبه انتشار عمومی و خبری آن کاسته است.

به عبارت دیگر بخش خصوصی از درون و بیرون صنف خود و در ارتباط با دولت دچار مشکلاتی است که فضایی آکنده از اتهام پراکنی را در میان ایشان حاکم کرده است که این مهم نیز عامل دیگری از دلایل افت اخبار در حوزه فناوری اطلاعات به شمار می‌رود. به این ترتیب که پرسشگری از برخی مدیران خصوصی حوزه، جملات و عبارات تقریباً کلیشه، پراکنده و در مواردی نیز غیر قابل انتشار و حتی توهین آمیز را درپی خواهد داشت که طبعاً شانسی نیز برای انتشار نخواهند داشت.

نهایت به اعتقاد نگارنده عامل مهم دیگری نیز در این میان وجود دارد که به کاهش قابل ملاحظه اخبار IT منجر شده است که در این مورد باید گفت سطح تعامل بخش خصوصی و دولتی فناوری اطلاعات با رسانه‌ها و روزنامه‌نگاران به کمترین حد خود در طول سال‌های گذشته رسیده است.