راز چرخه حیات تلگرام در ایران
علی شمیرانی - پیام‌رسان تلگرام یکی از صدها ابزار ارتباطی در دنیا محسوب می‌شود که بر اساس آخرین آمار صد میلیون کاربر فعال ماهانه در دنیا دارد در حالی که این رقم در خصوص پر مخاطب‌ترین شبکه اجتماعی دنیا یعنی فیس‌بوک کمتر از یک دهم محسوب شده و این شبکه اجتماعی بیش از یک میلیارد نفر کاربر فعال ماهانه دارد.
اما پیام‌رسان تلگرام در ایران وضعیت متفاوتی داشته و توجهی افراطی به آن می‌شود. کافیست 5 دقیقه اختلال در رد و بدل شدن پیام‌های تلگرام در ایران رخ دهد و تو گویی خدای ناکرده سیل یا زلزله در شهری رخ داده است. بعد از آن نیز به سرعت ستادهای بحران مجازی تشکیل می‌شود، کاربران از یکدیگر وضعیت را جویا می‌شوند، رسانه‌ها وارد عمل می‌شوند و کار ریشه‌یابی از علت و منشا اختلال‌ها آغاز می‌شود، شایعات بیشتر و بیشتر می‌شود و در نهایت وزارت ارتباطات رسما وارد عمل می‌شود و اختلال را متوجه خارج از کشور اعلام می‌کند. جالب‌تر آنکه صداوسیما هم که چندان میانه خوبی با شبکه‌های اجتماعی و ابزارهایی از این دست ندارد نیز، رسما وارد جریان اطلاع‌رسانی شده و نسبت به ارایه خبر از تکذیبیه وزارت ارتباطات و پذیرش علت مشکل از سوی تلگرامی‌ها، آن هم در توییتر! اقدام می‌کند.
این چرخه حساسیت‌ها و اطلاع‌رسانی‌ها، اتفاقی بود که هفته گذشته، یکبار دیگر در جریان یکی از اختلال‌های مرسوم تلگرام رخ داد.
موضوع تلگرام و حساسیت بالایی که روی آن ایجاد شده البته به همین موارد ختم نمی‌شود. برخی رسانه‌ها هر جا وزیر ارتباطات را بیابند به ترتیبی یک سوال پیرامون تلگرام مطرح می‌کنند، مثلا آیا تگرام در ایران نماینده دارد؟ یا این که شما چطور با مسوولان تلگرام در ارتباط هستید؟! و وزیر ارتباطات هم پاسخ می‌دهد با ایمیل.
اینطور که پیش می‌رویم بعید نیست روزی هم شاهد تیترهایی از این دست باشیم که غذای مورد علاقه مدیران تلگرام چیست؟ شاید هم زمانی از وزیر ارتباطات پرسیده شود، اگر روزی موفق به دیدار با مدیر عامل تلگرام شدید، نخستین، درخواست شما چه خواهد بود؟!
این که منشاء این همه حساسیت روی تلگرام که خبر اختلالش این موج از اخبار را به راه می‌اندازد، خود موضوعی قابل بحث و بررسی است و تنها به همین نکته اکتفا می‌شود که برخی معتقدند، خواسته یا ناخواسته تلگرام به نوعی سمبل و سنگر جریان آزاد اطلاعات در ایران و از طرفی یک نقطه تقابل میان دو دیدگاه سیاسی در کشور تبدیل شده است.
از این رو ایشان بر این باورند که اتفاقا این میزان حساسیت روی اختلالی ولو 5 دقیقه‌ای در مورد تلگرام، هم لازم است و هم مفید.
اینکه چرا از میان سایر پیام‌رسان‌های موجود در ایران و جهان، تلگرام برای ما می‌شود گل سرسبد و نامبر وان، سوالی است که باشد برای بعد.
اما فارغ از نظرات مخالفان و موافقان پیام‌رسان‌ها در ایران، مقصود نگارنده از این نوشتار، پرداختن به روی دیگر سکه، یعنی، الگو گرفتن از شکل‌گیری سریع این واکنش مردمی، دولتی و تبلیغاتی در خصوص تلگرام است.
جالب است که در مورد اختلال خود اینترنت در کشور، روال اینگونه پیش نمی‌رود! به این ترتیب که انتقاد از کندی اینترنت در برخی مقاطع از سوی مردم شروع می‌شود، برخی رسانه‌ها پیگیر می‌شوند اما از این جا به بعد روال کمی متفاوت می‌شود و مسوولان مربوطه به یکباره خود نیز دچار کندی و اختلال شده و ترجیح می‌دهند، این انتقادات و مشکلات را نادیده بگیرند. صدا و سیما هم که اصلا پای کار نمی‌آید.
پرسش اینجاست که چرا از الگویی که من آن را "واکنش‌های زنجیره‌ای تلگرامی" می‌نامم که از آن به عنوان چرخه‌حیات تلگرام نیز یاد می‌شود، در خصوص سایر طرح‌ها و پروژه‌های مورد نیاز کشور در حوزه ICT بهره‌گیری و اقتباس نمی‌شود؟ آیا ما رسانه‌ها در ایجاد حساسیت روی فواید و مزایای طرح‌های استراتژیک فناورانه برای کشور کم‌کاری کرده‌ایم که مردم نیز به علت کم‌اطلاعی یا بی‌اطلاعی، پیگیر آنها نیستند؟ آیا تلگرام به یک کشمکش و بازی سیاسی بی‌هزینه تبدیل شده که با چند مصاحبه و پاسخ، پیگیری وضعیت آن از سوی برخی مسوولان مقرون به صرفه‌تر از سایر امور زیربنایی شده است؟
نقش فعالان بخش خصوصی حوزه ICT کشورمان در شکل نگرفتن «واکنش‌های زنجیره‌ای تلگرامی» در خصوص سایر طرح‌ها و پروژه‌های مورد نیاز کشور و تبدیل آنها به یک «خواست ملی» چقدر است؟ آیا تلگرام سیاسی شده و باقی مسایل حوزه ICT نیز باید لزوما سیاسی شود تا مورد توجه قرار گرفته و روی آنها حساسیت ایجاد شود؟ آیا مشکل امروز ایرانیان اختلال چند ساعته در تلگرام است؟ آیا تلگرام برای ما نان و آب می‌شود؟ واقعا تلگرام چند شغل مفید در کشور ایجاد کرده است؟
اشتباه برداشت نشود، مخالفتی با تلگرام و به زعم برخی برابر دانستن آن با «جریان آزاد اطلاعات» نیست، موضوع لزوم الگوگیری، انتقال حساسیت مشابه به سایر بخش‌ها و ارایه واکنش و پاسخ‌های بهنگام از سوی مسوولان در خصوص طرح‌ها و پروژه‌های ریز و درشت و زیربنایی بخش ارتباطات و فناوری اطلاعات کشور است. (منبع:فناوران)