رمزگشایی از افتتاح فاز نهایی شبکه ملی اطلاعات
عباس پورخصالیان - وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات 43 روز پیش از روز جهانی WTISD در خصوص برنامه از قبل زمان‌بندی‌شده تکمیل شبکه ملی اطلاعات گفته بود:
«پیش از این قرار بود فاز تکمیلی شبکه ملی اطلاعات در اردیبهشت‌ماه و همزمان با روز جهانی ارتباطات راه‌اندازی شود، اما با توجه به تعطیلات و فضای انتخاباتی موجود در کشور، بنا را بر آن گذاشتیم که فاز سوم این پروژه که فاز تکمیلی شبکه ملی اطلاعات است، بعد از انتخابات راه‌اندازی شود».
اگر یک‌بار دیگر آنچه را در بالا آمد به‌دقت بخوانید، قبول می‌کنید که بهانه‌های اقامه‌شده از سوی وزیر برای به‌تعویق انداختن راه‌اندازی فاز تکمیلی شبکه ملی اطلاعات به زمانی پس از برگزاری انتخابات دوازدهمین رییس‌جمهور، نه‌تنها قانع‌کننده نبوده و نیستند، بلکه سست و مبهم‌اند. وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات برای به‌تاخیر انداختن زمان راه‌اندازی فاز تکمیلی شبکه ملی اطلاعات، دو بهانه سربسته اقامه کرد: 1) «تعطیلات» و 2) «فضای انتخاباتی موجود»؟
برای شنونده و خواننده گفته‌های بالا، اما معلوم نشد و معین نیست منظور وی کدام تعطیلات بود؟ و به لحاظ چندقطبی بودن جو حاکم بر این انتخابات، منظور گوینده از «فضای انتخاباتی موجود» چه بود؟
اما یک نکته مشخص بود: منظور وزیر محترم از «روز جهانی ارتباطات» در واقع «روز جهانی مخابرات و جامعه اطلاعات» یا World Telecommunication and Information Society Day (WTISD) بود. وزیر مانند بسیاری از اهالی فاوا در ایران، طبق معمول، از روی کم‌توجهی به نام‌های خاص به خطا یا به تسامح: WTISD را «روز جهانی ارتباطات» می‌خواند و می‌نامد.
تاخیر به بهانه «تعطیلات»
روزی که وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات بنا را بر آن گذاشت که زمان راه‌اندازی فاز نهایی شبکه ملی اطلاعات را به بهانه «تعطیلات»، به زمان نامعینی به بعد از انتخابات موکول کند، یک روز پس از «سیزده به‌در»، یعنی 14 فروردین 96 بود.
پس منظور واعظی از «تعطیلات» ممکن است، اشاره به کم‌کاری‌های رایج ادارات در ماه فروردین بوده باشد. اما کم‌کاری غیر رسمی گسترده در تمام روزهای فروردین هر سال، پیش از فروردین و پس از فروردین، یا پیش از هر انتخابات و پس از انتخابات، پدیده تازه و نوظهوری در کشور نیست. تا مدیریت‌ها و مدیران ناکارآمدند، شاخص بهره‌وری نیروی انسانی ما در دستگاه‌های حکومتی، منفی بوده و منفی خواهد ماند. اما نام این کم‌کاری غیر رسمی گسترده، «تعطیلات» نیست، بلکه سوء مدیریت و نابهره‌وری نیروی کار است.
تاخیر به بهانه «انتخابات موجود»
اما آیا منظور واعظی از «تعطیلات»، «معطل نتیجه انتخابات ماندن» بود؟ - تجربه انتظار کشیدنی رایج که در ایران معمولا ماه‌ها به درازا می‌انجامد و به‌دست گرفتن دوباره اجرای پروژه‌های حکومتی، تا مدت‌ها پس از اخذ تاییدیه و وزیرشدن نامزدهای وزارتی از سوی مجلس، به‌تعویق می‌افتد.
اگر در نظر بگیریم که در ایران معمولا این «فرد» و «فردانیت» انسان سیاسی است که سعی می‌کند در مناسبات قدرت حکومتی، با محاسبات، علایق و روابط شخصی خود، برای خود جایی در یک یا چند نهاد حکومتی باز و مسندی را اشغال کند، می‌توان پذیرفت که شاید منظور واعظی از «تعطیلات»، «معطل نتیجه انتخابات ماندن» بوده است. به عبارت دیگر، او محاسبه می‌کرد پس از انتخابات ممکن است دوباره در هر کابینه‌ای که تشکیل خواهد شد، وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات شود. پس برای افتتاح فاز تکمیلی شبکه ملی اطلاعات، عجله کار شیطان است! این برگ برنده، همیشه برنده است.
بهترین فرصت برای پشتیبانی از روحانی
در هر صورت، منظور واعظی از «تعطیلات»، تعطیل شدن چندروزه کار واحدهای وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات، پیش، حین و پس از برگزاری جشنواره ملی «روز جهانی مخابرات و جامعه اطلاعات» در ایران نبود؛ روزهایی که معمولا به حیف و میل سرمایه‌ها و سخنرانی‌های بی‌ارزش در مواردی نامرتبط می‌گذرند، ولی وزیر معمولا بیشترین سود را می‌برد، زیرا خود و تیمش را موفق جلوه می‌دهد.
این روز در ایران مصادف بود با چهارشنبه 27 اردیبهشت ماه 1396 که روز کاری بود و نه تعطیل! و در ضمن آخرین روز تبلیغات انتخاباتی!
دلیل محاسباتی وزیر محترم برای استفاده نکردن از این روز و این مناسبت چه بود و چرا این برگ برنده را ارایه نکرد، روشن نیست.
آنان که باید بدانند، خوب می‌دانند که فاز تکمیلی شبکه ملی اطلاعات، همچون فازهای یک و دو پیشین آن، از قبل آماده بهره‌برداری بوده است و تعیین و موکول کردن زمان بهره‌برداری از فاز سوم و نهایی شبکه ملی اطلاعات، به روز جهانی مخابرات و جامعه اطلاعات در سال 96، از روز اول (ششم یا هفتم شهریور 1395) صرفا تشریفاتی و فرمالیته بوده است.
پس وزیر محترم می‌توانست در هر زمان مناسب، پیش از روز 27 اردیبهشت 1396 به راه‌اندازی این فاز نهایی اقدام کند، قال قضیه 12 ساله شبکه ملی اطلاعات را بکَند و افتخار دیگری را بر افتخارات وزارت فاوا در دوره زمامداری خود و دولت یازدهم بیفزاید.
تازه اگر وزیر فکر می‌کرد مراسم روز جهانی مخابرات و جامعه اطلاعات در 27 اردیبهشت‌ماه 1396 ممکن بود تداخلی با مراسم انتخاباتی پیدا کند و کمرنگ شود، چون پروژه مربوط همیشه آماده افتتاح شدن بود، می‌شد از مناسبت‌های ملی و مذهبی مهمی چون مبعث رسول اکرم (ص)، ولادت حضرت امام حسین (ع)، ولادت حضرت ابوالفضل (ع)، ولادت حضرت امام زین‌العابدین (ع) و ولادت حضرت قائم (عج) که همه آنها در اردیبهشت 96 قرار داشتند، به بهترین وجه استفاده کرده و کار را تمام کند.
پرسش این است که چه شد و چرا وزیر نخواست در آخرین هفته‌ها و روزهای دولت یازدهم، یعنی در زمانی که مخالفان می‌نوشتند و می‌گفتند دولت یازدهم کاری نکرده است، کاری انجام دهد که تبلیغات منفی مخالفان را خنثی کند؟
روز 27 اردیبهشت 1396، آخرین روز، فرصت و مهلت تبلیغات انتخابات دوره دوازدهم ریاست‌جمهوری بود و اگر وزیر ارتباطات می‌خواست به قول و قرار پیشین خود در روز هفتم شهریور 1395 مبنی بر نهایی‌سازی شبکه ملی اطلاعات در روز 27 اردیبهشت 1396 عمل کند، البته که می‌توانست، و معقولش هم این بود که به‌خاطر به‌پایان رسیدن دوره یازدهم ریاست‌جمهوری، اقدام به راه‌اندازی فاز سوم توسعه شبکه ملی اطلاعات کند.
نارضایتی معاون فناوری اطلاعات مرکز ملی فضای مجازی
شبکه ملی اطلاعات به‌عنوان «مجموعه دارایی‌های فاوایی کشور»، فرمول و مفهومی پویا و باز است که داهیانه می‌توانست قال دوازده سال بحث، پیرامون شبکه ملی اطلاعات را بکَند و آن را در سه فاز فرضی، پایان‌یافته به بایگانی تاریخ بسپارد. اما چنین نشد!
آیا به‌دلیل یکی از جدیدترین نظرها در خصوص وضعیت اجرای شبکه ملی اطلاعات است که در هفته اول اردیبهشت 96 از سوی معاون فناوری اطلاعات مرکز ملی فضای مجازی مطرح شد، فاز نهایی شبکه ملی اطلاعات به‌موقع راه‌اندازی نشد؟
در هر صورت بخش‌هایی از اظهارات بسیار دیرهنگام معاون فناوری اطلاعات مرکز ملی فضای مجازی حاوی نکات زیر است:
** *شبکه ملی اطلاعات منطبق بر آنچه شورای‌عالی فضای مجازی به‌عنوان الزامات تصویب کرده بود نیست، زیرا به بسترهایی نیاز دارد که فراهم نشده‌اند.
*کیفیت، قیمت و تحرک داده‌ها در شبکه ملی اطلاعات باید در سطح جهانی باشد که سطح کنونی شبکه ملی اطلاعات هنوز با این درخواست فاصله دارد.
*باید برنامه شبکه ملی اطلاعات با زمان‌بندی مناسب و خروجی‌های دقیق متناسب با الزامات برنامه ششم توسعه ارایه شود.
*در نتیجه: توسعه شبکه ملی اطلاعات حتی پس از بهره‌برداری فاز سوم پایان‌نیافته تلقی می‌شود.**
بن‌بست، بن‌بست است و خروج سریع از بن‌بست، شرط عقل!
حال می‌توان از معاون فناوری اطلاعات مرکز ملی فضای مجازی پرسید: برادر! که چه؟ شما سال‌هاست که مسوول نظارت بر حسن اجرای شبکه ملی اطلاعات در مرکز ملی فضای مجازی بوده‌اید و فازهای یک و دو این پروژه با اعلام موافقت شما همراه بوده است.
آری، این درست است که هنوز گزارشی از مشخصات دقیق این شبکه و میزان انطباق آن با مصوبات شورای‌عالی فضای مجازی، میزان پیشرفت شبکه و آنچه احتمالا قرار است در روزها یا هفته‌های آینده با تاخیر رونمایی شود، ارایه نشده است. ولی درست نیست که در نهایت عجز بگوییم که بن‌بست، بن‌بست است!
شرط عقل این است که فرمول داهیانه شبکه ملی اطلاعات یعنی «مجموعه دارایی‌های فاوایی کشور» را تغییر ندهیم، از بن‌بست بیرون آییم تا بعد فکری بهتر برای تداوم توسعه شبکه ملی اطلاعات به‌عنوان مجموعه دارایی‌های فاوایی کشور بکنیم. (منبع:عصرارتباط)