زیرساخت مهمترین چالش پدافند غیرعامل
رئیس سازمان پدافند غیرعامل اصلی‌ترین تهدید در ۲۰ سال گذشته را تشریح کرد.
به گزارش تسنیم، سردار غلامرضا جلالی، رئیس سازمان پدافند غیرعامل ضمن حضور در همایش پدافند غیرعامل و مصون سازی زیر ساخت‌های حمل و نقل شهری در سالن الغدیر وزارت راه و شهرسازی، به اهمیت حفظ و مصون سازی زیر ساخت‌های حیاتی کشور در برابر تهدیدات اشاره کرد.
در این همایش، سردار جلالی با اشاره به اینکه زیر ساخت‌ها در حوزه اداره کشورها دارای اهمیت بسیار زیادی است و می‌تواند اداره امور مردم را در شرایط عادی و تهدید ساماندهی کند، گفت: مثلث زیر ساخت، مدیریت و مردم سه عنصر اصلی در بحث مدیریت یک کشور است و هر سه رابطه جدی و اساسی با یکدیگر دارند به طوری که خدشه به هریک از این عناصر می‌تواند به امور یک کشور را صدمه وارد کرده و آن را تحت تاثیر قرار دهد.
رئیس سازمان پدافند غیر عامل اذعان کرد: در گذشته عملیات تهدید به منظور انهدام اهداف بود که این اهداف هم انسانی و هم غیر انسانی تلقی می شدند به طوریکه شاخص پیروزی جنگ، میزان تلفات انسانی محسوب می‌شد. پس از آن رسانه و قرار دادن افکار عمومی عاملی موثر در کنترل جنگ‌ها بود و در بسیاری از شرایط جنگی به عنوان یک عنصر بازدارنده محسوب می‌شد. مثلا در جنگ 22 روزه رژیم صهیونیستی علیه فلسطین، ظرفیت‌های محور مقاومت تلاش کردند تا نوعی برانگیختگی در جهان ایجاد کنند و بسیج افکار عمومی را برعلیه تهاجم وحشیانه شکل دهند، در نتیجه علی رغم اینکه قدرت نظامی و دفاعی رزمندگان فلسطینی چندان قوی نبود ولی با تحت تاثیر قرار دادن افکار عمومی، جنگ متوقف شد.
وی در ادامه به اشکال نوین تهدیدات اشاره کرد و گفت : پس از آن استراتژی‌ها براساس انهدام زیرساخت‌ها شکل گرفت و زیرساخت‌ها تبدیل به اهداف نظامی شدند. بنابراین تغییر هدف در استراتژی‌های تهدید یک اقدام جدی و اساسی از منظر پدافند غیر عامل است.
سردار جلالی در ادامه گفت: در 20 سال گذشته اصلی ترین عنصر تهدید زیرساخت‌ها هستند. زیر ساختهایی که به واسطه آن مردم اداره می شوند در نتیجه تهدیدات سعی می‌کنند با حذف عملکرد زیر ساخت، اداره مردم را در دست گیرند. هرچقدر که زیر ساخت‌ها در اداره مردم نقش بیشتری دارند، از اهمیت بالاتری برخوردار هستند. در نتیجه یک نیاز جدی در پدافند غیرعامل ایجاد می‌شود که با توجه به ساختمان‌ها، زیر ساخت‌ها و شریان‌های حیاتی و حساس، نسبت به استحکام و تداوم کارکرد زیرساخت‌ها رویکرد جدی داشته باشیم.
به گفته رئیس سازمان پدافند غیر عامل، سه عنصر جدی در طراحی زیر ساخت‌ها وجود دارد؛ 1. نقش و کارکرد زیرساخت‌ها 2. میزان اهمیت و حساسیت آن‌ها و 3. ماهیت زیرساخت‌ها که گاهی از ماهیت فیزیکی تبدیل به ماهیت ترکیبی می شود.
وی در ادامه گفت: ما امروزه شاهد ورود فناوری سایبری و صنعت زیر ساخت هستیم و با پدیده ای تحت عنوان هوشمند سازی زیر ساخت‌ها روبرو هستیم. زیرساخت‌های ویژه زیر ساختهایی هستند که چند زیر ساخت دیگر را کنترل می‌کنند و زمانی که آسیب می بینند، زیر ساخت‌های وابسته به آن نیز دچار آسیب می‌شوند و همچنین با منافع بقا نظام و حاکمیت در ارتباط هستند.
سردار جلالی در رابطه با نقش و کارکرد زیر ساخت‌ها، گفت: ما نمی‌توانیم زیر ساخت را صرفا خود زیر ساخت در نظر بگیریم. زیر ساخت‌ها ممکن است نقش سلولی داشته باشند به این معنا که کارکردهای آن محدود به خود آن زیر ساخت باشند و یا ممکن است نقش مادر داشته باشند و شبکه‌ای از ارتباط و وابستگی بین زیرساختی را تعریف کنند. موضوع شبکه در ساماندهی زیرساخت‌ها و موضوع سیستم در سازماندهی و ارتباط زیرساخت‌ها بخصوص در فناوری سایبری و فناوری اطلاعات مطرح است بنابراین امن سازی زیرساخت از یک طرف و وابستگی متقابل زیر ساخت‌ها به یکدیگر (interdependency) از سوی دیگر دارای اهمیت بالایی می‌باشد.
رئیس سازمان پدافند غیرعامل ادامه داد: امروزه با رشد روز افزون هوشمند سازی تاسیسات و زیر ساخت‌ها، مفهوم زیرساخت فناوری اطلاعات و سایبر پدید آمده است این پیشرفت تا جایی رخ می‌دهد که زیر ساخت فناوری اطلاعات در حال تبدیل شدن به زیر ساخت مادر یعنی زیرساخت تمام زیر ساخت‌ها است. هریک از لایه‌های زیرساختی دارای اهمیت متفاوتی است که نوع ارتباط و کارکرد زیرساخت‌ها تبدیل به یک سیستم می‌شود که اصطلاحا به آن گره گفته می‌شود. در نتیجه دانش سیستم‌ها و دانش سیستمی در مهندسی ساختمان مطرح می‌شود.
سردار جلالی در ادامه ضمن اشاره به تغییر مفهوم ساختمان سازی به مدل سیستمی گفت: ما با فرآیند هوشمند سازی و سیستمی شدن زیرساخت‌ها روبروهستیم که باید به آن در مطالعات شهری و غیر شهری توجه کرد تا بتوان آسیب‌ها را متناسب با این رویکردها کاهش داده و میزان وابستگی متقابل بین دو زیر ساخت را به یکدیگر به حداقل برسانیم.
به گفته رئیس سازمان پدافند غیرعامل کشور، در ارتباط سیستمی بین اجزا، چهار رابطه معرفی می‌شود: 1. سینرجی یا هم افزایی بین دو سیستم 2. تضاد بین دو مجموعه 3. قابلیت ارتباط 4. وابستگی متقابل بعنوان یکی از مهم ترین موضوعات زیرساخت و مهندسی.
وی در رابطه با اضطرار ایجاد یک رویکرد مهندسی جدید گفت: در گذشته عنصر و اثر تهدید در محاسبات ساختمانی نادیده گرفته شده است ولی امروزه پدافند کالبدی یک رویکرد مهندسی تهدید شناسی به ساختمان و مهندسی عمران پیدا کرده است.
به گفته رئیس سازمان پدافند غیرعامل کشور، امروزه تهدیدات به دو دسته تقسیم می‌شوند، تهدیدات طبیعی و غیر طبیعی. به دلیل حالت ثابت و قابل پیش بینی تهدیدات طبیعی، علم به آن‌ها احاطه پیدا کرده است ولی تهدیدات غیر طبیعی از دو مولفه دینامک دارد: 1. اراده، انگیزه و دشمنی انسانی 2. تکنولوژی و دانش. پس از شناسایی تهدیدات در گام نخست، گام دوم شناسایی دارایی‌های موجود است.
سردار جلالی در ادامه اذعان کرد: ما باید دارایی‌های خود را با استفاده از سه مولفه‌ای که قبلا اشاره شد، بشناسیم. اگر در مطالعات به یک ماهیت ترکیبی از زیرساخت برسیم، طبیعتا مطالعه و رویکرد مقاوم سازی پدافند غیر عامل یک رویکرد ترکیبی خواهد بود. گام سوم در مهندسی زیرساخت‌ها، بررسی اثر تهدید بر دارایی (پیامد شناسی) است.
وی در این باره گفت: ما باید بدترین سناریو و یا محتمل ترین سناریو بر اثرترین سازه را مفروض بگیریم و سپس تبعات آن سناریو را جمع بندی کنیم. در گام آخر هم با تجزیه و تحلیل فنی و دقیق تهدیدات را پیش بینی کرده و از زیر ساخت‌ها حفاظت کنیم.درمصون سازی زیر ساخت‌ها، دو رویکرد وجود دارد: وضعیت موجود و طراحی که هر دو رویکرد نیازمند گرایش‌هایی مثل سیستم‌ها، پدافند سایبری، شهرسازی، معماری، سازه و تاسیسات می‌باشد. تاکید جدی پدافند کالبدی بر روی مطالعه شناسایی و اثر تهدید بر سازه، پیامدهای آن و تمرکز بر روی روش‌های چگونگی برطرف کردن پیامدها است.
رئیس سازمان پدافند غیرعامل اذعان کرد: ما امروزه بسیاری از مفاهیم جدیدی را که در تمام دانشگاه‌های دنیا مطرح می‌شود، در نظام آموزشی خود نداریم. حدود 5 کشور جهان دارای دانشکده‌ای به نام CIP هستند که به موضوعات مطرح شده امروز می‌پردازند.
وی در پایان با تاکید بر عقب ماندگی دانش و رگولاتوری کشور در حوزه پدافند کالبدی و حفاظت از زیر ساخت‌ها، گفت: باید به شدت پیگیر بر روز شدن دانش متخصصین، دانشجویان، مشاورین و مسئولین تمام حوزه‌های ذی ربط در این حوزه شد که یکی از ملزومات اصلی مصون سازی مدرن است.