رئیس سازمان پدافند غیرعامل کشور گفت: سازمان پدافند غیرعامل وظیفه دارد تهدیدات ناشی از فناوری‌های نوین از جمله اشراف اطلاعاتی بر حوزه ذیربط و قابلیت مدیریت از راه دور را رصد کند.
به گزارش خبرگزاری مهر، سردار غلامرضا جلالی رئیس سازمان پدافند غیرعامل کشور در چهاردهمین کنگره انجمن علمی جغرافیای ایران در دانشگاه شهید بهشتی، با اشاره به موضوع پدافند غیرعامل در حوزه جغرافیا و پدافند شهری است، که به اندازه زیادی تقاطع در حوزه فناوری‌ها نوین قرار دارد، اظهار داشت: رهبری در بیانات گوهر بارشان می‌فرمایند؛ «پدافند غیرعامل مثل مصونیت سازی بدن انسان است. از درون ما را مصون می‌کند. معنایش این است که ولو دشمن تهاجمی هم بکند و زحمتی هم بکشد و ضرب و زوری هم بزند، اثری نخواهد کرد؛ مفهوم بیانات ایشان این است که مصون‌سازی بی‌اثر سازی اثر تهدید بر کشور تعریف می‌شود.
تهدیدات جدید مردم محور هستند
جلالی با بیان این که موضوع جدید در تهدیدات مردم محوری است، تشریح کرد: امریکایی‌ها بعد از سال ۲۰۰۳ با بررسی جنگها به این نتیجه رسیدند که نقش مردم در جنگ تغییر کرده است. اقدامی که امریکاها در هیروشیما و ناکازاکی کردند باعث کشته شدن مستقیم ۲۵۰-۳۰۰ هزار نفر شد، و حدوداً ۲۵۰ هزار نفر دیگر نیز پس از تبعات این اقدام کشته شدند، این اقدام باعث تسلیم شدن مردم ژاپن شد، این یک اقدام بازدارنده است امریکایی‌ها با کشتن افراد زیادی موازنه جنگ را به نفع خود تغییر دادند، ولی اکنون این طور نیست با وجود رسانه‌ها دیگر نمی‌توان با کشتن حجم زیادی از انسان‌ها برای خود ایجاد بازدارندگی کرد.
وی گفت: این نشان می‌دهد نقش مردم در جنگها تغییر کرده است و خود مردم مستقیماً اهداف جنگ نیستند و خود مردم واسطه‌هایی هستند برای انهدام اهداف دیگر به عبارتی مردم در استراتژی‌های جدید به عنوان یک ابزار و یا بهتر بگویم به عنوان یک سلاح برای جنگها استفاده می‌شوند. در جنگ‌های جدید به جای آن که مردم را بُکشد، زیرساختهای اداره کننده مردم را مورد هدف قرارمی دهد تا دولت‌ها در اداره مردم ناتوان شوند، وقتی حکومت نتواند وظایف خود در برابر مردم را انجام دهند و نقش خود را ایفا کنند به تدریج حذف خواهند شد.
رئیس سازمان پدافند غیرعامل کشور تصریح کرد: آمریکایی‌ها امروز از جنگ‌های بی قاعده برای رسیدن به اهداف نظامی و تهاجمی خود استفاده می‌کنند، در جنگ‌های بی قاعده فناوری‌های جدید نقش بسزایی دارند، به عنوان مثال استفاده از فناوری رسانه‌ای می‌تواند تولید کننده جنگ، دفع کننده و پایان دهنده جنگ باشد.
جلالی بیان کرد: قطعاً فناوری‌های جدید فرصت‌ها و تهدیدات زیادی را به ارمغان می‌آورد، لذا سازمان پدافند غیرعامل وظیفه دارد تهدیدات ناشی از فناوری‌ها را رصد کند، فناوری‌ها در قابلیت‌های نهفته خود تهدیداتی از جمله؛ اشراف اطلاعاتی بر حوزه ذیربط، قابلیت مدیریت از راه دور، حذف قابلیت کنترل بهره بردارهای نهایی و انتهایی را دارند.
انجمن جغرافیای کشور قلمرو سایبری ایران را تعریف کند
رئیس سازمان پدافند غیرعامل، فناوری‌های جدید که تهدیدات بیشتری نسبت به فناوری‌های گذشته داشتند را برشمرد و افزود: فناوری‌های جدید سایبری، بیولوژیک، نانو و شبکه‌های اجتماعی می‌توانند محور اصلی جنگ‌های نوین باشند، البته تلفیق این فناوری‌ها نیز با یکدیگر تهدیداتی به مراتب پیچیده‌تر را ایجاد می‌کند، به نظر بنده شاید مهمترین فناوری که در حوزه جغرافیایی اثر جدی دارد، فناوری سایبری است، که موضوعات مهم جغرافیایی را نیز موجب تحول اساسی می‌کند.
وی ادامه داد: در حوزه نظامی این گستردگی و تأثیرگذاری آنقدر زیاد بوده که توانسته، شیوه‌های نوینی از جنگ، ارتش‌های جدید و یگان‌های جدیدی را ایجاد کند. در برهه کنونی مدیریت صحنه نبرد و یا طرح و اجرای یک عملیات با استفاده از فضای سایبر در هم آمیخته شده است و اکثر این امور با استفاده از فناوری سایبری انجام می‌شود، البته فناوری‌های نوین به حوزههای نظام محدود نشده‌اند، و در حوزههای دیگر مثل؛ حوزههای استراتژیک، پولی، مالی و اقتصادی نیز از این فناوری استفاده می‌شود که در کنار فرصت‌ها تهدیداتی را نیز به همراه خود ایجاد کرده است.
فناوری سایبری، فضای بدون مرز جغرافیایی
جلالی تصریح کرد: این فناوری (فناوری سایبری) در حوزه جغرافیا نیز اثر جدی گذاشته است، وقتی ما بخواهیم ویژگی‌های این فضا را بررسی کنیم؛ ویژگی بدون مرز بودن را یکی از ویژگی‌های اصلی و بارز این فناوری می‌دانیم؛ این ویژگی نشان می‌دهد که منشأ و مبدا در آن نامعلوم، و دارای یک پیوستگی است.
وی گفت: امروز مرزهای جغرافیایی با ایجاد فناوری‌های سایبری قابلیت‌های جغرافیایی خود را از دست داده‌اند. بنابراین اثر فناوری سایبر بر جغرافیا یک اثر کاملاً جدی و اساسی است و به نظر می‌رسد که انجمن علمی جغرافیا باید برای بررسی و تعریف و تحقیق این پدیده دست به کار شود.
رئیس سازمان پدافند غیرعامل کشور ادامه داد: آمریکایی‌ها در اسناد راهبردی خود فضای سایبر را فضای حکمرانی جدید دنیا مشخص کردند، اگر ما به سند راهبردی امریکایی که توسط ترامپ و حدوداً یک ماه و نیم پیش ابلاغ شده دقت کنیم؛ مشاهده خواهیم کرد که در این سند اشاره می‌شود که خواسته دولت آمریکا از فضای سایبری این است که در آن بتوانند همه دسترسی‌ها را داشته باشند، تمام امکان‌ها برایشان فراهم باشد و در مقابل هیچ امکانی برای طرف مقابل وجود نداشته باشد، به عبارتی امریکایی‌ها این قابلیت را می‌خواهند داشته باشند که هر کسی که مورد قبول آنها نبود را در این فضا (Disable = غیرفعال ) و ناتوان کنند و خود همیشه در اوج قدرت باقی بمانند.
زائد سازی حکومت سنتی با توسعه فضای سایبری
وی بیان کرد: فضای سایبری عملاً؛ مدل حکمرانی، مدل معماری جهان، مناسبات بین‌المللی و روابط کشورها که در قالب ژئوپلیتیک جغرافیایی تعریف شده است را تحت تأثیر جدی خود قرار داده، به عبارتی علوم جغرافیایی در حال از دست دادند تاریخ اعتبار مفاهیم متنی جغرافیایی خود هستند. امریکایی‌ها به عنوان مرکز اینترنت جهان و وجود شرکت‌های تولید کننده اینترنت در این کشور، اینترنت و فضای سایبری جهانی را بخشی از منافع ملی و امنیت ملی خود محسوب می‌کنند و در این راستا حتی حاضر نیستند با اروپایی‌ها مذاکره کنند
جلالی افزود: البته اروپایی‌ها از این موضوع مطلع شدند و احساس خطر می‌کنند، اروپایی‌ها متوجه این موضوع شده‌اند که اینترنت کالیفرنیایی می‌خواهد اروپا را به واسطه این بستر اداره کند، لذا در این خصوص تصمیماتی را گرفته‌اند تا این انحصار از دست امریکایی‌ها خارج شده و اروپایی‌ها نیز در بحث اینترنت ملی تحقیقات و تلاش‌های خود را آغاز کرده‌اند.
رئیس سازمان پدافند غیرعامل کشور ادامه داد: آمریکایی‌ها با صراحت این را در اسناد راهبردی خودشان عنوان می‌کنند که در پی زائد سازی حکومت سنتی با توسعه فضای سایبری و شکل دهی جغرافیای جدید در این بستر هستند. فضای سایبری هم عناصر فیزیکی مثل المان‌ها و نمادها را تحت تأثیر قرار می‌دهد و هم عناصر غیر فیزیکی به عنوان مثال جغرافیای انسانی، قطعاً با تحت تأثیر قرار گرفتن این عناصر ارزش آنها نیز افول می‌کند.
اداره شهر هوشمند با شهر غیرهوشمند بسیار متفاوت است
وی گفت: در حوزه شهری فناوری‌ها جدید یک انباشتگی از قابلیت‌ها را ایجاد می‌کند، ما شهر را مجموعه‌ای از سیستم‌های زیرساختی شهری که هماهنگ و همسو با یکدیگر کار می‌کنند و خدمات و مأموریت‌های خودشان نسبت به اهداف تعیین شده در شهر را اجرا می‌کنند، تعریف می‌کنیم به عبارتی یک شهر که از سلول واحد به نام خانه شروع می‌شود و اسباب آن خانه به سبب نفوذ فناوری سایبری به وسایلی هوشمند تبدیل شده‌اند و وقتی ما با مفهومی به عنوان خانه هوشمند و شهر هوشمند مواجه هستیم.
جلالی افزود: یعنی مدل اداره شهر نیز تحت تأثیر فضای سایبر قرار می‌گیرد، امروز همه سیستم‌ها در شهرها سایبری شده‌اند، بنابراین اداره شهر هوشمند با شهر غیرهوشمند بسیار متفاوت است و کارکردهای متفاوتی دارد که باید دقت لازم را برای آن داشته باشیم.
اجتناب از فناوری‌ها کاملاً منتفی است
رئیس سازمان پدافند غیرعامل کشور یادآور شد: انباشتگی سیستم‌های شهری و تقاطع آن با فناوری هوشمند، یک پیشرفت سریع را ایجاد کرده که ما در بررسی و کنترل آن مشکل دار خواهیم شد، در واقع علوم ما با یک عقب ماندگی جدی مواجه می‌شوند، اکثر علوم ما در حوزههای مختلف، علوم تک رشته‌ای هستند و نگاه آنها به فناوری‌ها نگاه اجتناب کردن از آن است، وقتی امروز ما مفهومی به نام اینترنت برای مردم (Internet of people) داریم.
وی بیان کرد: اجتناب از فناوری‌ها کاملاً منتفی است و باید برای استفاده از فرصت‌های فناوری‌های نو برنامه‌ریزی کرد نه اجتناب از آن، از این رو تقاطع مردم و فضای سایبر یک مفهوم جدید است و قابلیت‌ها، ویژگی‌ها در آن نسبت به قابلیت‌هایی که ما در گذشته داشتیم، کاملاً تغییر خواهد کرد. امروز وقتی مفهوم شبکه‌های اجتماعی ظهور و بروز پیدا می‌کنند و قدرت سازماندهی، خط دهی، هدایت، انگیزه دادن، بسیج شوندگی و بکارگیری مردم در صحنه‌های مختلف وارد یک محیط شبکه‌ای می‌شود ما متوجه می‌شویم که چرا اهمیت شبکه‌های اجتماعی برای امریکایی‌ها بسیار بالاست.
جلالی تصریح کرد: آمریکایی‌ها کتب بسیار مفصلی را در رابطه با شبکه‌های اجتماعی و مفهوم جنگ در بستر شبکه‌های اجتماعی منتشر کرده‌اند، این نشان می‌دهد که اداره مردم بر حسب جغرافیای انسانی منسوخ شده و فضای بدون مرز سایبری و به عبارتی همین شبکه‌های اجتماعی، حکومت‌ها و حکمرانی جدیدی را در فضای سایبری در حال شکل دادن هستند.
تمام شئونات شهری در عصر حاضر وابسته به فناوری‌های جدید است
وی تصریح کرد: اکنون فضای سایبر نقش رسانه، سازمان دهنده مردم، تبادل اطلاعات در حوزههای اجتماعی و سیاسی، اداره و شکل دهی به کسب و کار، سازوکار پولی و مالی مردم را دارد. به یک تعبیری شبکه‌های اجتماعی مدل جدیدی از حکومت را در داخل حکومت‌های مستقل شکل می‌دهد و به تدریج آنها را ناتوان و در نهایت از کار می‌اندازند، فضای سایبری (شبکه‌های اجتماعی) مفهومی به نام افکار عمومی که متأثر از رسانه است را شکل می‌دهد و می‌سازد.
رئیس سازمان پدافند غیرعامل کشور خاطرنشان کرد: با این نگاه موضوع پدافند غیرعامل با موضوع شهر یک موضوع کاملاً پیچیده، چند رشته‌ای و علمی است و پرداختن به رویکردهای سنتی گذشته که صرفاً رویکردهای دفاعی بود کاملاً نامفهوم خواهد بود چراکه تمام شئونات شهری در عصر حاضر وابسته به فناوری‌های جدید است و اثر این فناوری‌های جدید بخصوص فناوری‌های سایبری تمام الگوهای گذشته را به چالش می‌کشد.
جلالی بیان کرد: لذا بایستی رویکردهای جدید خود با نگاهی همگرا بین رشته‌های مختلف و بررسی چند وجهی و چند رشته‌ای در دانشگاه‌ها و محیط‌های علمی و دانشی به شهرها داشته باشیم و تلاش کنیم که منافع ملی و امنیت ملی خودمان را با این رویکرد تأمین کنیم. امریکایی‌ها در سندی که حدوداً یک ماه پیش منتشر کردند نوشته سند؛ ما از ملی شدن فضای سایبر در کشورهای دیگر نگرانیم، ملی شدن فضای سایبر در کشورها آن تسلط و تمرکزی که ما بر فضای سایبر داریم را از بین خواهد برد.
زیرساختهای فضای ملی سایبری زیرساختهای حیاتی تر هستند
وی با اشاره به تجربه موفق چین در راه اندازی اینترنت ملی، گفت: چین اینترنت ملی خود را سال‌ها است که راه اندازی کرده و بستر متناسب با خود را در آن گسترش داده است، امروز روسیه نیز این اقدام را انجام خواهد داد، البته فرانسه و برخی دیگر از کشورهای عضو اتحادیه اروپا نیز به دنبال ایجاد شبکه ملی اطلاعات هستند و اگر ما نیز در نهایت بخواهیم؛ اقتصاد، فرهنگ، اقتدار و ارزش‌های خود را حفظ کنیم باید یک نگاه ملی و بومی بر زیرساختهای فضای سایبر در تقاطع با همه حوزه‌ها ایجاد کنیم، فضای سایبر و زیرساختهای آن به عبارتی زیرساختهای حیاتی تر هستند، چرا که امروزه تمام زیرساختهای یک کشور متأثر از فضای سایبر است بنابراین بنا به درجه اهمیت می‌توان گفت که زیرساختهای سایبری و خود فضای سایبری زیرساختهای حیاتی تر کشور هستند و یک زیرساخت ویژه هستند.
اعلام آمادگی سازمان پدافند غیرعامل برای انجام پروژه‌های تحقیقاتی در حوزه جغرافیا و سایبر
جلالی در پایان مطرح کرد: بنده از این موقعیت با توجه به این که سازمان پدافند غیرعامل یک مرکز مطالعات و انجمن علمی پدافند غیرعامل دارد، و مطالعاتی را در حوزه رشته‌های ترکیبی انجام می‌دهد، استفاده و اعلام نیاز می‌کنم که مطالعات جغرافیای شهری و مطالعه تقاطع رشته‌ها در شهرها و بررسی فرصت‌ها و تهدیدات با تاکید بر اثر فناوری سایبری در حوزههای جغرافیایی و شهری می‌تواند بسیاری از سوال‌های سازمان پدافند غیرعامل را پاسخ دهد و درگاهی برای انجام فعالیت‌های علمی و پژوهشی باشد لذا پژوهش گران رشته جغرافیا می‌توانند تحقیقاتی را در این حوزه داشته باشند، البته سازمان پدافند غیر عامل نیز به حد مقدور کمک‌ها را برای این طرح‌ها در نظر گرفته است.
