رئیس سازمان پدافند غیر عامل گفت: ارتقاء سواد سایبری و رسانه‌ای مسئولین، مدیران و کارشناسان یک ضرورت جدی است.
سردار جلالی طی سخنانی در نشست بصیرت افزایی کارکنان این سازمان که با عنوان «بررسی آسیب‌های شبکه اجتماعی» برگزار شد، گفت: وقتی وارد فضای سایبر می شویم تعاریف و ابعاد آن متفاوت است و هر کسی از منظر خود به این مساله نگاه می کند. از نظر افراد فرهنگی و متولیان حوزه محتوا همه اش همین است چیزی خارج از آن نیست. افراد فنی می گویند اگر زیرساخت وجود نداشته باشد شما قادر به انجام کار نیستید، یک عده هستند که درحوزه فرهنگی پشت پرده یعنی سیاست گذار و خط مشی تعیین می کنند که حوزه محتوا را مدیریت و تعریف می کنند که چه چیزی موضوع باشد و چه چیزی نباشد. طبیعتا این همه تلاش و گسترش در حوزه فرهنگ و آزادی اندیشه اهدافی را دنبال می کند که آن اهداف را باید دنبال کرد.
وی ادامه داد: بنابراین آنچه که در فضای محتوا می توان به آن اشاره کرد این است که اهدافی که پشت سر این محتوا در فضای سایبر وجود دارد اهدافی مغایر با اهداف اسلامی است که در برخی مواقع صددرصد و و برخی کمتر می باشد، ولی این مفهومش این نیست که با نگاه کاملا سیاه به مساله نگاه کنیم، این جلسه را اختصاص داده‌ایم که تهدیدات را شناسایی کنیم، البته حتما بخش فرصت های آن نیز قابل استفاده است و باید دنبال کرد زیرا ما مکلف هستیم که از فرصت ها استفاده کنیم ولی نمی توانیم نسبت به تهدیدها نیز بی تفاوت باشیم و بگوییم اتفاقی نمی افتد، باید در جایی خودمان را محدودسازی کنیم اگر خود را محدود نکنیم ممکن است در این زمینه آسیب هایی ببینیم.
وی یکی از ابزارهایی که در حوزه فضای سایبر شکل گرفته را مربوط به محتوا، فرهنگ، اجتماع، دین و زندگی دانست و گفت: شبکه های مجازی که ایجاد شده دنیایی از فرصت و تهدید را در کنار خود تولید کرده، فرصت برای این که بتواند بین اجزای جامعه بر اساس علایق وجوه مشترک فکری، اهداف، باورها و ذهنیت ها سازماندهی اجتماعی شکل بگیرد تا گروه ها بتوانند با هم ارتباط برقرار کنند و گروه های مثبت زیادی در آن وجود دارد؛ مانند تشکل های سیاسی، ورزشی و دینی یا تشکل های سبک زندگی که به نوعی با رسانه هایی مانند صدا و سیما رقابت می کند و شاید امروز صدا و سیما را به عنوان رسانه سنتی و شبکه های اجتماعی را به عنوان رسانه های مدرن می شناسند و با توجه به پیشرفت های سخت افزاری و نرم افزاری بخشی از ظرفیت صدا و سیما در شبکه اجتماعی جا می شود.
به گزارش ایسنا، جلالی فرصت هایی فضای مجازی را بسیار زیاد دانسته و اظهار داشت؛ نمی خواهیم در مورد فرصت ها صحبت کنم زیرا عمدتا مردم نگاه فرصت محوربه این شبکه ها دارند و از فرصت های آن استفاده می کنند ولی موضوع آسیب ها و تهدیدهای آن جدی است که باید به آن توجه شود و دقت داشت اگر بر اساس قوانین بخواهیم شبکه های اجتماعی را تحلیل کنیم شبکه های اجتماعی می توانند یک شبکه کاملا جاسوسی باشد، یعنی می تواند ارتباط خارج از کنترل دولتی و حکومتی را با گروه های اجتماعی و غیراجتماعی خارج از کشور برقرار نموده، نسبت به جمع آوری و تبادل اطلاعات اقدام کند. بنابراین بستر اقدام جاسوسی فراهم است.
رئیس سازمان پدافند غیر عامل کشورگفت :از هیچکس پذیرفته نیست که بگوید من که تهدیدات شبکه اجتماعی را نمی دانستم، هر کسی که وارد فضای مجازی می شود باید بداند یکی از ویژگی های این فضا گمنامی است، یعنی نه مهاجم معلوم است و نه مدافع و چهره ها و عکس هایی که برای پروفایل گذاشت می شود مجازی است و می تواند برعکس باشد لذا در اینجا هویت، هویت مجازی است، اگر کسی از جوانان با نگاه ساده دلی با هویت واقعی خود وارد این فضا شود و فکر کند آن سوی ماجرا هم واقعی و هویت خود را انجام میدهند باید بداند چقدر تهدید برای او وجود دارد و می توانند او فریب دهند.
وی با اشاره به اینکه اگر فرزندمان با هویت واقعی خود وارد فضای مجاز ی شود خطر او را تهدید می کند و ما به عنوان پدر در خانواده باید تهدیدات زمان خود را بشناسیم، گفت: چون هویت مجازی است شبکه اجتماعی می تواند بستر جاسوسی باشد پس نمی توانیم عضو هر شبکه شویم، این یک مساله کاملا جدی است و اگر از شما اطلاعات بخواهند باید ببینید کیست، کجاست و چه اطلاعاتی را می شود داد و کجا می خواهید عضو شوید گرچه دانستن آن سخت و گاهی غیرممکن است مگر این که جاهای شناخته شده و دقیق رسمی که بدانید کجاست سایت‌های fake هم بسیار است بنابراین اگر می خواهید استفاده کنید این مسائل را نیز باید بدانید.
وی اظهار داشت: گوشی های هوشمند که هم اکنون در بازار موجود می باشد وقتی با گوشی های ده تا پانزده سال پیش مقایسه می کنیم می بینید که گوشی هوشمند امروزی یک سوپر کامپیوتر است یعنی دهسال سال پیش گوشی های ما ظرفیت ها و قابلیت های گوشی های امروز را نداشت و چون فناوری این قابلیت ها را کوچک کرده و در اختیار ما گذاشته نباید فکر کنیم که کم خاصیت و کم خطر است بلکه کارایی بالا و قابلیت های زیادی دارد که همراه این فرصت ها تهدیدات جدی وجود دارد.
وی با بیان اینکه فضای مجازی دنیای دیگری است که همه چیز در آن ضبط و ثبت می شود و هیچ راه فراری وجود ندارد گفت: سرورها در خارج از کشور است و رفت و برگشت داده ها از آنجا شکل گرفته و همه چیز در آن ثبت وضبط شده است، ممکن است که روی یک موضوع تمرکز کنند، شبکه های اجتماعی بر مبنای داده های حجیم (big data) می‌تواند در رفتار یک کشور تاثیر گذاشته موجب تغییرات اساسی شود.
سردار جلالی گفت: موضوع فناوری اطلاعات و فضای سایبری یکی از موضوعاتی است که از 10 سال گذشته تا به امروز باشیب تندی رو به افرایش است و آرام آرام کل فضای کارکردهای مختلف کشور را در بر می گیرد، فناوری این عرصه و حوزه مربوط به همه کشورهای دنیا است همه چیز اکترونیک یا e-evrything یعنی همه چیز به صورت سایبری است و تقریبا کل فضا و حوزه زندگی بشر را در بر گرفته است و به همین دلیل لازم است که مباحث مربوط به آن را انسان آموزش ببیند، در رساله های عملی می گوید مسائلی که انسان غالبا به آن نیاز دارد واجب است یاد بگیرد یعنی اولین مساله ای که شما در رساله عملیه می خوانید وجوب دانستن مسائلی که شما غالبا به آن نیاز دارید می باشد.
وی در ادامه گفت: در گذشته فقه را موضوعی کرده بودند و هر کسی بخشی از فقه را می خواند که لازم بود و باید بداند، تجار و کسبه بخش مکاسب را می خواندند که بیع حلال و حرام را بدانند و تشخیص دهند، به همین دلیل دین اسلام آن را واجب کرده تا هر کسی در مورد حوزه ای که کار می کند مسائل شرعی مربوط به آن را بداند مثلا کسی با شرکت های خارجی تعامل دارد باید همه احکام مربوط به رشوه، هدیه و هبه را بداند نمی شود جنسی به او بدهند نداند که هبه است، هدیه یا رشوه باید بتواند تشخیص دهد.
وی با اشاره به اینکه دانستن مسائل شرعی و قانونی نسبت به حوزه فضای سایبر یک موضوع جدی و دقیق است گفت: زمانی که تهدیدات سایبری می شود مدیران امروز ما نسبت به فضای سایبر یک تکلیف دارند، اگر بلد نیستند باید بروند و یاد بگیرند. این حداقل کار است. بنابراین وقتی وارد فضای سایبر می شویم فضا، تعاریف و ابعاد آن متفاوت است و هر کسی از منظر خود به این مساله نگاه می کند افراد فرهنگی و متولیان حوزه محتوا می گویند. همه اش همین است چیزی پشت آن نیست افراد فنی می گویند اگر زیرساخت وجود نداشته باشد شما قادر به انجام کار نیستید یک عده هستند که در حوزه فرهنگی پشت پرده هستند یعنی سیاست گذار هستند و خط مشی تعیین می کنند که سوار یک حوزه محتوا هم هستند و تعریف می کنند که چه چیزی موضوع باشد و چه چیزی نباشد طبیعتا این همه تلاش دشمنان و گسترش در حوزه فرهنگ و آزادی اندیشه که فی سبیل الله نیست بلکه اهدافی دارد که آن اهداف را باید پیدا کنیم که دنبال چه هستند و چه اهدافی را دارند دنبال می کنند.
رئیس سازمان پدافند غیر عامل کشور گفت:در یک بررسی حدود 18 تهدید جدی از گوشی هوشمند برشماری کردیم که در رسانه ملی نیز در برنامه ای اعلام شد که هشت تهدید در حوزه اجتماعی است و 10 تهدید دیگر در حوزه های فردی است که می تواند در قالب فرد شکل بگیرد از اثر انگشتی که ثبت می شود، زمانی که به دوربین آن نگاه کنید عکس قرنیه چشم شما گرفته می شود که این دو اثر سیستمی هستند که شما را شناسایی می کنند هر جای دنیا که باشید، بنابراین هیچ هویتی بدون عکس قرنیه چشم و اثر انگشت قابل تغییر نیست حتی اگر قیافه را عوض کنید این دو شاخص وجود دارد شما اولین گوشی که می گیرید این دو شاخص را می دهید.
وی گفت: اگر بخواهید بدانند که شخص بخصوصی چه گوشی دارد و شماره آن چیست می‌توانند از طریق بروز رسانی (update) سیستم عامل (OS) آن گوشی را طوری برنامه ریزی کنند که این گوشی همه فرامین آنها را انجام دهد زیرا گوشی های دارای سیستم عامل قابلیت دوباره برنامه ریزی و پیکربندی دارند و وقتی از شما می پرسد که بروز رسانی کند یا خیر که کشف آن خیلی ساده است و در هر نرم افزار (application) که نصب کنید این ابزار در اختیار قرار می گیرد و خود سیستم عامل شما قالیت برنامه ریزی پیدا می کند و می تواند به شما بگوید گوشی شما چگونه دوباره پیکر بندی شود و به شما بگوید که کدام قسمت فعال شود مثلا میکروفن پنهان یا دوربین پنهان یا مکان نمای شما آشکار شود یا نه اثر انگشت شما ذخیره شود یا نشود که اینها همه قابل برنامه ریزی و ساده است.
وی در تهدیدات فردی به 10 مورد آن اشاره کرد و گفت: که اول اثر انگشت، عکس قرنیه چشم، شماره های پسورد، شنود صوتی، تصویربرداری مخفی، سرویس مکان یاب، باکس تلفن مخاطب، باکس پیام ها، باکس عکس های و باکس تقویم و برنامه ها که همه این ها در اختیار طرف قرار می گیرد.
جلالی گفت: ممکن است بگوئید مگر من چه اطلاعاتی دارم تنها اسم خودم و خانواده ام اینجا هست. مفهومی به نام دیتای حجیم (big data) وجود دارد، وقتی می خواهید تلفن خود را عوض کنید پیامی برای شما مخابره می شود که می خواهید در فضای ابری خود پشتیبان (backup) تشکیل دهید، معمولا جواب مثبت است تا اگر زمانی اطلاعات از دست رفت داشته باشند، هر چیزی که در فضای ابری تشکیل داده اید در سرور (server) ذخیره می شود در داخل کشور هیچ سروری وجود ندارد اپل، سامسونگ و نوکیا هیچ کدام سرورشان داخل کشور ما نیست این بدین معنی است که هر چه اطلاعات در آن می ریزید همه اش در خارج از کشورذخیره می شود تمامی آن 10 موردی که اشاره شد.
وی در ادامه گفت: تکنولوژی وجود دارد به نام داده کاوی (Data analysis) که این داده کاوی به شکل نرم افزار و خودکار از داده ها و اطلاعات تک تک افراد در قالب آجرهای یک ساختمان قطعه قطعه سلول های آجر ساختمان را می گیرد و آنها را طوری کنار هم می چیند که یک ساختمان و بنای کلی از آن دریافت گردد یعنی اطلاعات شماره تلفن شما را گرفته و براساس آن مشخص می کند شما چه کسی هستید و به شکل نرم افزاری شبکه ارتباطی شما را بیرون می کشد که با چه کسانی ارتباط دارید و میزان این ارتباط چیست و به این شکل همه اطلاعات براساس یک شماره به دست می آید که نمونه های آن وجود دارد. باید متوجه باشید داده کاوی اطلاعات بی ارزش شما روی هم چه ساختمان با ارزش اطلاعاتی از آن تولید می شود هیچ نقطه ابهامی در جهت شناسایی یک فرد یا یک جامعه به نسبت اطلاعاتی وجود ندارد یعنی دیگر هیچ چیز نیست که راجع به شخص ندانند، سامانه های اطلاعاتی و صاحبان اطلاعات حجیم (big data) را مستغنی از اطلاعات اضافی می کنند.
جلالی نمونه های عینی پروندهای روز قیامت را همین فن آوری اطلاعات عنوان کرد و گفت: روز قیامت خداوند پرونده شما را جلوی شما می آورد و می گوید فلان لجظه چه کردی واقعا نمود عینی آن همین فناوری اطلاعات است، همه چیز ثبت می شود وقتی اسم را می نویسند و اطلاعات را جمع آوری می کنند می نویسند به چه چیز علاقه دارید، با چه کسی ارتباط دارید، در چه گرایشی کار می کنید بر اساس داده های آشکار و نه پنهان، اما سیستم داده کاوی خارج از کنترل ما داده های پنهان ما را نیز برمی دارد گرچه بر اساس دیتای آشکار تعقیب کرده است. بنابراین باید بدانید وقتی وارد فضای مجازی شدید یک دنیای دیگر است که همه چیز در آن ضبط و ثبت می شود و هیچ راه فراری وجود ندارد.
وی در خصوص داده های فضای مجازی نیز گفت: شبکه اجتماعی بر مبنای داده های حجیم (big data)می تواند رفتار یک جامعه را پیش بینی کند برای مثال سه انتخابات اخیری که اتفاق افتاده نرم افزارهای جدیدی انتخابات امریکا را از 51 ایالت 48 ایالت آن را بالای 90 درصد توانسته اند درست یش بینی کند که چه کسی رای می آورد و چه کسی رای نمی آورد، در استرالیا انتخاباتی اتفاق افتاده که صددرصد برآورد کردند که چه کس رای می آورد در واقع از همین داده های کم اهمیت و کم ارزش یک بنای اطلاعاتی درست می شود که آنطرف می تواند بگوید کدام جناح پیروز انتخابات است یعنی اگر با این نگاه وارد شوید می فهمید که همه داده های شما جایی به نام خود شما ذخیره می شود، استراتژی اینترنتی دارد به این سمت می رود که ID ها ثابت باشد و هر کسی هر جایی می خواهد وارد شود یک کد داشته باشد و یک نسخه از پرونده او ذخیره شده و معلوم باشد که کیست و کجاست. واقعیت قضیه این است شما باید بدانید که اطلاعات شما را ذخیره می کنند و قابل کنترل و ردیابی است بنابراین باید الزامات آن را رعایت کنید.
جلالی در خصوص فساد در شبکه های مجازی و رعایت تقوی گفت:یک سخنرانی از دوستان در یک سایت خواندم که نوشته بود تقوی در فضای مجازی که به نکات جالبی اشاره کرده بود، تقوای واقعی دینی اینجا معلوم می شود، چنانچه در خانه و در اتاق در بسته که کسی شما را نمی بیند رعایت شود خوب است، پیر و جوان هم ندارد همه در معرض خطر هستند ولی جوانان بیشتر. چون فضا مجازی است و پنهان شوندگی، گمنامی و امکان گناه در آن وجود دارد پس باید ایمان و تقوای دینی خود را رعایت کنید، یک عرصه کاملا پر خطر و هم فرصت زاست، بله قابلیت ها هم وجود دارد و می توان از آن استفاده کرد ولی تهدید هم وجود دارد و نمی توانیم از تهدیدات آن عبور کرده و بگوییم به من که دیگر اثر ندارد. خودتان را در معرض امتحان در این حوزه قرار ندهید زیرا برای پیرو جوان بسیار سخت است و فرقی نمی کند برای همه هست و البته برای جوانان بیشتر، لذا باید توجه داشته باشید که از محسنات آن استفاده کنید. حضرت یوسف پیامبر در مواجحه با این خطر فرمودند: "الا ما رحم ربی" مگر اینکه خدا به من رحم کند و به نفس خود اعتماد نکردند.
وی در مورد استفاده از فرصت ها ی فضای مجازی گفت: چرا نتوانیم از طریق این فضای مجازی قران بخوانیم یا کانال پدافند غیر عامل داشته باشیم. در یکی از کانال‌ها گفتند فلان شخص مریض است برایش ختم چهل یاسین گرفتند و گفتند کسانی که حاضرند برای سلامتی ایشان یک یاسین بخوانند اسم بدهند و هر کسی اسم داد تا چهل یاسین جور شود، و هر کس هم می خواند پیام می دهد که من خواندم یا روزانه یک صفحه قران بخوانند یا کانال خاطرات رزمندگان دفاع مقدس، وقتی این صفحات را ورق می زنی آدم واقعا تحت تاثیر قرار می گیرد به دلیل اینکه بخش زیادی از فضائل بازگو می شود لذا نمی خواهیم همه اش از نکات منفی بگویم نکات مثبت نیز وجود دارد ولی شرط نکات مثبت توجه به نکات منفی است اگر آنها را رعایت نکنید اجازه نمی دهند نکات مثبت فکر کنید این را باید دقت کنید.
وی در ادامه گفت: هر پیام، عکس، شماره ای در فضای سایبری نوشته شد قابل پاک کردن نیست کسی که عکس فرزندش را در گوشی موبایلش خارج از عرف نگه می دارد باید بداند که در فضای مجازی اصلا فضای محرمی وجود ندارد هر عکسی که در آن بگذارید در اختیار دیگران خواهد بود. ممکن است با رمز گذاری بشود از آنها حفاظت کرد نه این که غیر ممکن باشد ولی مفروض بدانید که راه حل هایی وجود دارد که کسی بتواند ورود کند و عکس های شما را بردارد و باج خواهی کند که روش های آن بسیار است، بنابراین اگر می خواهید در فضای سایبری زندگی و از ابزار آن استفاده کنید و باید هم استفاده کنید پس واجب است مسائل شرعی آن را بدانیم.
رئیس سازمان پدافند غیر عامل گفت:اگر می خواهید وارد معامله ای شوید که نمی دانید حکم آن حلال است یا حرام دست نگه دارید و نروید تا حلال و حرام آن کاملا برای شما معلوم شود بنابراین یک تکلیف ایجاد می کند استفتاء بگیرد تا همه بدانند در این فضا چه چیز حلال و کدام حرام است که یک موضوع کاملا جدی است با بحث های تکنیکی و تخصصی است.
وی در پایان گفت: می گویند فضای مجازی و کامپیوتر مانند سواد خواندن و نوشتن است، دانشجویی که بخواهد از سطح دانشگاه به بالاتر کار کند و توانمندی استفاده از ابزار فضای مجازی را نداشته باشد به او بی سواد می گویند کسی که استاد تمام باشد اما بلد نباشد از این فضا استفاده کند یعنی بی سواد است چون از حوزه زیادی از علوم و محتوا خود را محروم کرده و نتوانسته استفاده کند پس این یک ضرورت جدی است. وقتی همه باید استفاده کنند طبیعتا مباحث حرام و حلال و خطرات و تهدیدهای امنیتی و جاسوسی و تهدیدات اخلاقی و خانوادگی آن را بداند و ان‌شاءالله خداوند کمک کند که ما بتوانیم کاملا این عرصه را بشناسیم و از خود مراقبت کنیم و تقوای الهی و پرهیزهایی که باید در این زمینه شکل بگیرد.
