ساماندهی سیمکارتهای بی‌هویت شکست می‌خورد؟
م.ر.بهنام رئوف - حتما برای شما هم پیش آمده هنگامی‌که در کنار کیوسک روزنامه فروشی مشغول مطالعه صفحه نخست روزنامه‌های روز هستید یک آگهی چسبیده به دیوار کیوسک توجه شما را به خود جلب کند. «سیم‌کارت فعال اعتباری موجود است».بله. به همین سادگی شما میتوانید بدون ثبت نام و هویت ملی خود صاحب یک خط تلفن همراه شوید. البته قطعا شما هیچ وقت این کار را انجام نمی‌‌دهید چرا که نیازی به داشتن یک سیم‌کارت بی‌نام و نشان ندارید. اما تصور کنید یک سیم‌کارت فعال شده بی‌نام و نشان چقدر به کار افرادی که به نوعی یک جای کارشان می‌لنگد و به نوعی اهداف و مفاصد شوم دارند می‌آید.
داستان توزیع انبوه این سیمکارتها از زمان ارایه سیمکارتهای اعتباری آغاز شد. زمانی که یک اپراتور در مقطعی حجم بالایی از سند این سیمکارتها را بنا به دلایل مختلف به نام خریداران انبوه زده و روانه بازار کرد. توجه دیرهنگام به این موضوع موجب شد که اکنون و بعد از چندین سال و با پیدایش یک معضل لاینحل اجتماعی به نام سیمکارتهای بی نام و نشان، مواجه شویم.
اعتراضات پیرامون مزاحمت‌ها و کلاهبرداری‌هایی که با این سیمکارتها صورت می‌گرفت روز به روز بیشتر می‌شد اما در این بین مقامات وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات و سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی تنها نظاره گر موضوع بودند و هر از چند گاهی سعی می‌کردند با انتشار اطلاعیه ای بگویند نسبت به این موضوع بی تفاوت نیستند!
این داستان تا آنجا ادامه یافت که چندی پیش مدیرعامل شرکت ارتباطات زیرساخت اعلام کرد که بیش از 50 درصد از قاچاق بین المللی مکالمات در کشور به واسطه همین سیمکارتهای بی نام و نشان انجام می‌شود.
دولتی‌هایی که تا پیش از این پاشیده شدن بنیان بسیاری از خانواده‌ها به واسطه مزاحمت‌های صورت گرفته و انواع و اقسام کلاهبرداری‌ها از این سیمکارتها برایشان جدی نبود، این بار اما فهمیدند که بخش بسیار زیادی از درآمد دولت از محل مکالمات بین الملل در حال واریز به حساب قاچاقچیان است. در نتیجه از اینجا به بعد تکاپو در بین سیدخندان نشینان برای طرح راه و روشی برای جلوگیری از این معضل شروع شد. البته معضل قاچاق مکالمات توسط سیمکارتهای بی هویت و نه هزار و یک مشکل و بدبختی ای که این سیمکارتها برای مردم ایجاد کرد.
به این ترتیب دو سال پیش در یک مقطع زمانی سازمان تنظیم مقررات در مصوبه‌ای اعلام کرد که هر فرد تنها می‌تواند نزدیک به 10 خط سیم‌کارت داشته باشد. اما بعد از آن و با مشخص شدن این موضوع که حتی بسیاری از متوفیان آرمیده در خاک نیز اکنون بالای 10 خط سیم‌کارت دارند به این نتیجه رسیدند که حتما باید به هر راه و روشی که می‌شود سیمکارتهای بی هویت را سامان دهی کرد.
** سیمکارتهای تلفن همراه ساماندهی می‌شوند
به این ترتیب بود که معاون نظارت و اعمال مقررات سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی به تازگی اعلام کرده است که برخی از سیمکارتها در پایگاه اطلاعاتی اپراتورهای اول و دوم تلفن همراه دارای مشخصات ناقص یا با مالکیت غیر هستند که این سیمکارتها باید ساماندهی شوند.
غلامرضا داداش زاده گفته که تاکنون اپراتورهای اول و دوم تلفن همراه در چند مرحله از مشترکان خود در قالب پیامک درخواست کرده اند تا کد ملی مالک سیم‌کارت را اعلام کنند که ۲۰ درصد از مشترکان این اقدام را انجام داده‌اند. وی با بیان اینکه اپراتورها از سوی رگولاتوری الزام دارند سیمکارتهای دارای مشخصات ناقص یا با مالکیت غیر را ساماندهی کنند گفته مشترکانی که نسبت به اعلام کد ملی مالک سیم‌کارت به اپراتورها اقدام نکنند، سیم‌کارت آنها از نیمه بهمن ماه قطع می‌شود.
** هر ایرانی 40 سیم‌کارت!
همانطور که گفته شد دو سال پیش آیین‌نامه ابلاغی به اپراتورها در سال ۹۱ عنوان کرده بود که اپراتورها نباید بیش از ۱۰ سیم‌کارت به مشترکان حقیقی بدهند اما این به منزله ۱۰ سیم‌کارت برای هر ایرانی نیست.
در آن آیین‌نامه آمده بود که حداکثر سقف مجاز واگذاری سیم‌کارت فعال به مشترکان حقیقی 10 عدد بوده و لذا فروش یا فعال کردن سیمکارتهای قبلی فروخته شده برای کلیه اشخاص حقیقی که دارای بیش از 9 سیم‌کارت فعال هستند، به هر طریق و تحت هر عنوان ممنوع است. در یکی از موارد چهارگانه این آیین‌نامه ابلاغی آمده بود که تمامی‌اپراتورهای تلفن همراه کشور موظف به برنامه‌ریزی، تعریف و ایجاد فرایندها و همچنین سازوکار سایر امکانات و اقدامات لازم برای کاهش تعداد سیمکارتهای فعال موجود ثبت شده به نام یک شخص حقیقی به سقف اعلام شده هستند به نحویکه پس از پنج ماه از تاریخ وصول این ابلاغیه تعداد خطوط فعال ثبت شده به نام یک شخص حقیقی بیش از 10 عدد نباشد. این آیین نامه خود یک ایراد بزرگ داشت.
براساس این آیین‌نامه، اپراتورها نمی‌توانند برای یک مشترک حقیقی بیش از 10 سیم‌کارت صادر یا به نام زنند. با توجه به اینکه همراه اول، تالیا، ایرانسل و رایتل اپراتورهای کشور هستند و هر کدام نهایتا باید 10 سیم‌کارت را به نام فردی حقیقی بزنند می‌توان اینطور گفت که هر ایرانی می‌تواند نهایتا 40 سیم‌کارت داشته باشد.
** طرحی بدون ضمانت اجرایی
اما از سوی دیگر همین طرح فعلی نیز به نظر می‌رسد با ایرادهایی همراه باشد. بر اساس یک ضرب المثل قدیمی خلافکاران همیشه یک قدم جلوتر از پلیس گام بر می‌دارند. با این فرض که صاحبان این سیمکارتهای بی هویت باید شماره ملی خود را به اپراتور اعلام کنند چه تضمینی وجود دارد که شماره ملی اعلام شده متعلق به همان فرد استفاده کننده باشد؟.
هم‌اکنون برای انجام بسیاری از امور اداری ارایه کپی شناسنامه و کارت ملی یکی از مراحل اداری اصلی است. آیا یک فرد متخلف نمی‌توانند از همین کپی‌های کارت ملی و شناسنامه ای که از سوی دیگران در اختیار دارد سو استفاده کرده و به روز رسانی مشخصات سیمکارتهای تحت اختیار خود اقدام کند؟
آیا بهتر نبود اپراتورها به کاربران خود با ارسال یک پیامک شماره‌هایی که با نام و کارت ملی آنها در شبکه فعال است را ارسال کنند و از آنها تاییدیه مالکیت این شماره‌ها را اخذ کرده و در صورت نگرفتن پاسخ مناسب اقدام به مسدود کردن تمام شماره‌های ثبت شده به نام یک فرد کنند؟
برخی از کارشناسان زبده در این حوزه عنوان می‌کنند جدا از مزاحمت‌هایی که با سیمکارتهای بی نام نشان صورت می‌گیرد اما بخش قاچاق مکالمات به واسطه شارژ شدن هر روز این سیمکارتها برای اپراتورهای تلفن همراه نیز بسیار درآمدزاست و طبیعتا هیچ اپراتوری دوست ندارد درآمد سیم‌کارت‌هایی که روزانه بالغ بر ده‌ها هزار تومان شارژ می‌شود را از دست دهند.
بر اساس همان فرضی که در بالا نیز آمد و به آن اشاره شد که هر ایرانی می‌تواند 40 سیم‌کارت داشته باشد چطور می‌توان جلوی ساعت‌ها مکالمات این سیمکارتها را به بهانه قاچاق مکالمات گرفت؟ و اصلا چطور می‌توان این موضوع را به اثبات رساند؟ در نتیجه به نظر می‌رسد موضوع سیمکارتهای بی هویت به رغم بگیر و ببندهایی که اکنون دارد صورت می‌گیرد پرونده‌ای نیست که بتواند به این راحتی حل شود و به قول معروف خشت اول گر نهد معمار کج تا ثریا می رود دیوار کج!
** شماره‌هایی که باید کد ملی پیامک شود
به هر حال قرار است از 10 روز دیگر سیمکارتهای فاقد هویت رسمی در شبکه‌های مخابراتی کشور مسدود شوند. پیش از این نیز سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی اعلام کرده بود که تا پایان سال جاری طبق دستور العمل نظارتی ابلاغی به اپراتورهای موبایل، تکلیف سیمکارتهای دارای هویت جعلی و یا بدون کد ملی مشخص می‌شود. براساس اعلام این سازمان، در شبکه مخابرات کشور، سیم‌کارت فعال بدون نام و نشان وجود ندارد اما سیمکارتهای اشکال دار با هویت جعلی هستند و از این رو باید به تکمیل کد ملی سیمکارتهای فاقد کد ملی پرداخته و سپس نسبت به احراز هویت صاحب سیم‌کارت با کسی که از آن استفاده می‌کند، اقدام کنند. هر دو اپراتور قالب بازار ایران اکنون به کاربران خود تذکر داده اند تا شماره ملی خود را تنها به شماره‌های اعلامی از سوی اپراتورها ارسال کنند و مراقب باشند که برای این منظور به دام پیامک‌های سود جود نیافتند.
برای مشترکان اپراتور اول پیامکی با عنوان همراه اول، ارسال و از آنان درخواست می‌شود کد ملی خود را به شماره ۸۹۸۰ ارسال کنند. مشترکان اپراتور دوم نیز پیامکی با عنوان ایرانسل دریافت می‌کنند که بر اساس آن باید کد ملی خود را به شماره ۲۷۲ ارسال کنند.
- ۹۳/۱۱/۰۶