سکوت طولانى خودپردازها در برابر اعتراض مردم!
شیدا سپهرى: در اواخر دهه ۶۰ بانک هاى کشور به اتوماسیون عملیات بانکى و رایانه اى کردن ارتباطات خود توجه ویژه اى نشان دادند. طرح جامع اتوماسیون بانکى نیز به عنوان یک الگو مورد بررسى قرار گرفت.
حرکت به سوى بانکدارى الکترونیکى در اوایل دهه ۷۰ آغاز و پس از آن کارت هاى اعتبارى، خودپردازها، سیستم هاى گویا، استفاده از تلفن، اس. ام.اس و ایمیل وارد خدمات نوین بانکى شد.
سیستم شتاب یا شبکه تبادل اطلاعات بین بانکى نیز در سال ۸۱ ایجاد شد و مرحوم نوربخش رئیس وقت بانک مرکزى نیز مجموعه مقررات حاکم بر آن را به تصویب رساند. شتاب با ایجاد ارتباط بین دستگاه هاى خودپرداز سه بانک صادرات، کشاورزى و توسعه صادرات آغاز به کار کرد و پس از آن دیگر بانک هاى دولتى و خصوصى نیز به این شبکه پیوستند.
طرح سیبا، سپهر، مهر، جام یا بانکدارى ۲۴ ساعته یکى پس از دیگرى با پیوستن به شبکه پرداخت یکپارچه، یک نظام هماهنگ براى پرداخت هاى خود به وجود آوردند. در کل مى توان گفت اولین فعالیت در زمینه بانکدارى الکترونیکى در کشور با صدور کارت و نصب دستگاه هاى خودپرداز (ATM) آغاز شد، بعد از آن خدمات الکترونیکى بانک ها از راه هاى دیگر نظیر نصب پایانه هاى فروش (POS)، پرداخت قبوض تلفنى، اینترنتى، تلفن همراه و ایمیل هاى بانکى نیز به مشتریان ارائه شد.
به گفته کارشناسان تمامى اقدام هاى انجام شده یا در دست بررسى، نواقص متعدد مربوط به خود را دارند. دستگاه هاى خودپرداز و کارت هاى اعتبارى که به عنوان اولین گام سیستم بانکى کشور ما در زمینه بانکدارى الکترونیکى قلمداد مى شوند، گره هاى زیادى از کار مردم نگشوده اند. به عبارت دیگر دستگاه هاى ATM مطابق نیازهاى امروز طراحى نشده اند. البته این دستگاه ها در هر ساعت از شبانه روز خارج از سرویس هستند.
مردم بى اعتماد به خدمات اینترنتى و تلفنى بانک ها
خرابى دستگاه هاى خودپرداز برخى اوقات موجب مى شود یک فرد براى دریافت مقدارى پول نقد به بیش از چند دستگاه خودپرداز مراجعه کند. در آن صورت هم احتمالاً باید در صف طویلى که پشت دستگاه ایجاد شده منتظر نوبت بایستد. پرداخت حقوق ماهانه برخى کارمندان و بازنشستگان از طریق دستگاه هاى خودپرداز براى آنها به جاى راحتى بیشتر، مشکل ایجاد کرده است. استفاده از کارت هاى اعتبارى در پایانه هاى فروش بسیار محدود است و بیشتر افراد بعد از برداشت پول نقد از دستگاه خودپرداز به خرید مى روند. گسترش نیافتن استفاده از دستگاه هاى کارت خوان در فروشگاه ها به طور عملى هدف صدور کارت هاى اعتبارى را زیر سؤال برده است.
در این بین استفاده از خدمات اینترنتى به علت سرعت کم و قطع هاى مکرر فقط ظاهرى و سطحى مانده است و مشکلات موجود در این راه موجب ایجاد بى اعتمادى در بین مردم شده است. در واقع خدمات اینترنتى به خدماتى گفته مى شود که بر بستر اینترنت ارائه مى شود و هدف آن انجام سریع معاملات و بى نیازى به حضور فیزیکى در محل بانک است و این درحالى است که بیشتر مردم ترجیح مى دهند براى انجام عملیات بانکى مستقیم و حضورى به بانک مراجعه کنند چون به خدمات اینترنتى و تلفنى اطمینان ندارند.
بانک هاى خصوصى پیشروتر از بانک هاى دولتى
حمید سرافراز، کارشناس ارشد بانکدارى مى گوید: «رویکرد کند بانک هاى دولتى نشان مى دهد میزان توسعه بانکدارى اینترنتى میان این دسته از بانک ها یکسان نیست. گذشته از این، در حالى که برخى از بانک هاى خصوصى طى ماه هاى اخیر تلاش هاى زیادى براى بهره گیرى از خدمات اینترنتى انجام داده اند برخى از بانک هاى دولتى اساساً با خدمات اینترنتى بیگانه اند و صرفاً به ارائه خدمات از طریق خودپردازها اکتفا کرده اند.»
او مى افزاید: «همچنین پرداخت قبوض نیز با وجود تبلیغات گسترده خدمات تلفنى بیشتر از طریق حضورى انجام مى شود. نقل و انتقالات پولى یا دریافت وجوه سنگین هنوز از طریق دستگاه هاى خودپرداز امکان پذیر نیست. این دستگاه ها در طول شبانه روز بیش از ۲۰۰ هزار تومان پول نقد به مردم ارائه نمى دهند. طبق آمار هنوز ۶۰ درصد مراجعات مردم به بانک ها براى دریافت پول نقد است.
در این میان مفاهیمى چون پول الکترونیکى که در بانکدارى الکترونیکى نقش اصلى را ایفا مى کند، بطور کامل مهجور و ناشناخته باقى مانده است. در حالى که کشورهاى توسعه یافته مفهوم جدیدى از کیف پول را بر اساس پول الکترونیکى تعریف کرده اند و انقلابى در گردش ارز و پول از طریق خطوط تلفن و امواج به وجود آورده اند، مظهر اساسى پول الکترونیکى در کشور ما همان کارت هاى اعتبارى است که مشکلات استفاده و بى اعتمادى به آن دیگر نیاز به گفتن ندارد.
استفاده ناقص و ناهمگون بانک هاى دولتى و خصوصى از ابزار و فناورى هاى مدرن ارتباطات، گرچه مشکلاتى را براى کاربران به وجود آورده است اما امید مى رود با ایجاد زیرساخت هاى مناسب و بسترسازى فرهنگى به همراه اعتماد و اطمینان از طریق برقرار کردن خطوط اینترنت پرسرعت و دائمى، حذف کردن پول نقد از معاملات رایج، افزایش دستگاه هاى کارت خوان و پایانه هاى فروش حرکت به سوى بانکدارى الکترونیکى در کشور تسریع پیدا کند.»
منبع : ایران
- ۸۷/۰۸/۱۵