شبکه ملی اطلاعات زمینه‌ساز اختلاف شورا و وزارت ارتباطات؟
دبیر شورای عالی فضای مجازی با تاکید بر اینکه این شورا به هیچ عنوان روند فعلی وزارت ارتباطات درباره عدم ارائه گزارش قابل استناد و مکتوب از شبکه ملی اطلاعات را قبول ندارد، گفت: در حال تهیه گزارش‌هایی برای رئیس‌جمهوری هستیم زیرا ممکن است این روند در سال جاری نیز استمرار داشته باشد؛ حال آنکه اگر نظارت مناسبی بر اجرای این طرح صورت نگیرد قطعا به ضرر کشور خواهد بود.
محمدحسن انتظاری به ارائه توضیحاتی درباره شبکه ملی اطلاعات پرداخت و بار دیگر از عدم ارائه گزارش وزارت ارتباطات در این خصوص انتقاد کرد.
دبیر شورای عالی فضای مجازی در این‌باره اظهار کرد: براساس اعلام شفاهی وزارت ارتباطات قرار بر آن است که تا پایان سال 1394، شبکه ملی اطلاعات در دسترس مردم قرار گیرد اما اگر در فرایندهای مهندسی، یک پروژه دوساله تعریف شود لازم است طی این دو سال بارها و در مقاطع معین و برنامه‌ریزی شده درباره پیشرفت پروژه گزارش‌های مختلفی ارائه شود و این گونه نیست که در ابتدای کار گفته شود پس از دو سال، پروژه انجام‌شده تحویل گرفته می‌شود. به عبارت دیگر لازم است طی دو سالی که برای آماده‌سازی شبکه ملی اطلاعات در نظر گرفته شده حداقل 10 بار درباره روند پیشرفت کار گزارش مکتوب و قابل نظارت و ارزیابی داده شود.
وی ادامه داد: در یک فرایند علمی و منطقی لازم است خروجی‌های ملموس هر طرح به مدت سه یا چهار ماه یک‌بار ارائه شود تا مشخص شود روند پیشرفت کار چگونه است و آیا لازم است تغییری در آن ایجاد شود یا خیر اما اکنون این روند در خصوص شبکه ملی اطلاعات رخ نمی‌دهد و وزارت ارتباطات گزارشی در این خصوص ارائه نمی‌کند؛ به گونه‌ای که حتی ما یک گزارش یا یک برنامه اقدام و زمان‌بندی‌شده مستند در حد دو صفحه هم از این طرح در دست نداریم.
دبیر شورای عالی فضای مجازی در عین حال عنوان کرد: به هر حال این شورا نقطه کانونی نظام حکمرانی فضای مجازی است که وزارت ارتباطات باید خود را با این نظام تطبیق دهد و گزارش‌های لازم درباره روند انجام کار را به مرکز ملی فضای مجازی ارائه دهد. این موضوع در جلسه ماقبل آخر شورای عالی فضای مجازی مورد تاکید تمام اعضا و ریاست محترم جمهوری قرار گرفت و مقرر شد مرکز ملی فضای مجازی گزارشات آن وزارت را با اهداف مصوب تطبیق دهد و نتیجه را به اعضای شورا گزارش دهد.
انتظاری در ادامه عنوان کرد: تا پیش از سال گذشته حدود 1000 میلیارد تومان برای شبکه ملی اطلاعات هزینه شد. به عبارت دیگر طی هشت سال حدود 1000 میلیارد برای این طرح در نظر گرفته شد در حالی که تنها در سال 1393 حدود 1200 میلیارد تومان به این طرح بودجه اختصاص یافت که این رقم در سال جاری نیز همین حدود است. بنابراین اگر بخواهیم منصفانه و عالمانه قضاوت کنیم باید تکالیف این بخش بر اساس تعاریف ارائه‌شده، از سوی یک سازمان مستقل مورد بررسی قرار گیرد. براساس فرمان تشکیل شورای عالی، این سازمان مستقل نیز همان‌طور که پیش‌تر اشاره و تأکید شده مرکز ملی فضای مجازی خواهد بود.
وی همچنین متذکر شد: حتی اگر مباحث بودجه‌ای را هم در نظر نگیریم از نظر تکنیکی لازم است بخشی مجزا، روند شکل‌گیری و ایجاد این شبکه را بررسی کند تا مشخص شود آیا پیشرفت این طرح با برنامه‌ها و شاخص‌هایی که از پیش برای آن تعریف شده هم‌خوانی دارد یا خیر.
انتظاری ادامه داد: در پروژه‌های بزرگ ملی اصلا و ابدا چنین روندی قابل قبول نیست که بدون نظارت طرحی کلان اجرا شود. اکنون آنچه وزارت ارتباطات در خصوص پیشرفت این طرح در اختیار شورا قرار داده در حد یک پاورپوینت هم نیست و ما بابت این موضوع تذکرات متعددی داده‌ایم چرا که طبق حکم شورای عالی فضای مجازی، مرکز ملی فضای مجازی موظف به نظارت روی این طرح است و حتی در ابلاغیه شبکه ملی اطلاعات نیز این گونه ذکر شده که لازم است نظارت روی این برنامه از طریق شورا صورت بگیرد.
وی در ادامه با تاکید مجدد بر اینکه تاکنون وزارت ارتباطات همکاری لازم در این زمینه را انجام نداده اظهار کرد: حتی این موضوع در مجلس نیز مطرح شده و ما اعلام کرده‌ایم که ضروری است فرایند و روند پیشرفت کار به مرکز ملی اعلام شود.
اما دبیر شورای عالی فضای مجازی در پاسخ به این سوال ایسنا که دولت قبل اعلام می‌کرد 95 درصد شبکه ملی اطلاعات تکمیل شده اما با تغییر دولت اعلام می شود در این زمینه اقدامی جدی صورت نگرفته، توضیح داد: تا زمانی که یک نهاد ناظر مستقل بر روی این طرح نظارت نداشته باشد امکان پیش آمدن چنین شبهه‌هایی وجود دارد و بعدا ممکن است باز هم مطرح شود.
وی ادامه داد: برای هر طرح سنگینی چنین نظارت‌هایی وجود دارد که پس از تأیید آنها اعتبارات طرح پرداخت می‌شود. هوشمندی مقام معظم رهبری در صدور حکم نیز گویای آن است که چنین نظارتی در شرح وظایف مرکز ملی فضای مجازی دیده شده است اما با این وجود به نظر می‌رسد همچنان وزارت ارتباطات این مسئله را نپذیرفته که لازم است نظارت مستقلی بر روی کار آنها انجام شود.
انتظاری در بخش دیگری از صحبت‌های خود با اشاره به حملات سایبری مختلفی که نسبت به کشور صورت می‌گیرد، اظهار کرد: به راحتی ممکن است شبکه‌های اصلی سرویس‌دهنده ما در داخل کشور از سوی کشورهای دیگر مورد حمله قرار گیرد و عده‌ای بخواهند آنها را مختل کنند اما امنیت این بخش در تعاریف شبکه ملی اطلاعات دیده شده و بر همین اساس با توجه به تعاریف باید مرکز ملی فضای مجازی تدابیر اندیشیده شده در زمینه امنیت این شبکه را مورد بررسی قرار دهد.
انتظاری در بخش دیگری از صحبت‌های خود متذکر شد: اگر در شبکه ملی اطلاعات به شاخص‌هایی که تعریف شده توجه نشود کشور خیلی متضرر خواهد شد. البته ما امیدواریم که این گونه نباشد چرا که باور ما آن است که دوستان وزارتخانه کار خود را انجام می‌دهند ولی با ارائه یک گزارش مستند می‌توان قضاوتی روشن و عالمانه از پیشرفت این کار ارائه کرد.
دبیر شورای عالی فضای مجازی در ادامه در پاسخ به این سوال که آیا در دولت قبل هدررفت بودجه در این زمینه وجود داشته، توضیح داد: پیش از این درباره شبکه ملی اطلاعات تعریف واحدی وجود نداشت تا زمانی که این موضوع در شورای عالی فضای مجازی مورد بحث قرار گرفت. به هر حال از برنامه چهارم توسعه تعاریف متنوعی برای شبکه ملی اطلاعات ارائه شده و برای هر یک از این تعاریف نیز متناسب با آن بودجه‌ای هزینه شده است.
او ادامه داد: حال اینکه بخواهیم بگوییم درباره این طرح هیچ کاری انجام نشده موضوع درستی نیست چرا که به هر حال در گذشته هم در این خصوص فعالیت‌های متعددی صورت گرفته است. حال ممکن است پیشرفت این شبکه متناسب با تعاریف فعلی نباشد اما به هر حال در دوره‌های زمانی مختلف تلاش‌های متعددی در این خصوص صورت گرفته است.
انتظاری همچنین عنوان کرد: نکته دیگری که در این زمینه باید مورد توجه قرار گیرد آنکه اغلب در سطح بعضی دستگاه‌ها در دولت و یا مجلس دیدگاهی زیرساختی در این زمینه وجود دارد و این مطلب که در شبکه‌ای که ایجاد می‌شود باید تمام فضای مجازی کشور ایجاد شود مغفول واقع می‌شود و شبکه ملی اطلاعات فقط زیرساخت فضای مجازی کشور است.
- ۹۴/۰۱/۲۵