شبکه‌های اجتماعی را کنار بگذارید تا کامروا شوید
میثم لطفی - عصر ارتباط - اگر عادت همیشگی سر زدن به شبکه اجتماعی هرچند ساعت یک‌بار را کنار بگذارید، سلامت احساسی و رضایت از زندگی را برای خود به ارمغان می‌آورید. این همان تاثیری است که افراد در پی کاهش سر زدن به صفحه اختصاصی خود در شبکه‌های اجتماعی احساس می‌کنند و محققان در پی بررسی‌های جدید خود به آن پی برده‌اند.
در این بررسی گروهی از محققان دانشگاه کپنهاگ تاثیرات سر زدن به شبکه‌های اجتماعی از جمله فیس‌بوک و توییتر را میان کاربران بررسی کردند و نشان دادند اعتیاد به این پلتفرم‌ها یا سر زدن به آنها هر از چندگاه یک‌بار چقدر می‌تواند روی زندگی شخصی کاربران تاثیر بگذارد. در این بررسی مشخص شد افرادی که پست‌های منتشرشده بیش از اندازه توجه می‌کنند و مطالب انتشاریافته را با شرایط و اتفاقات زندگی خود مقایسه می‌کنند، بیشترین تاثیر را از شبکه‌های اجتماعی می‌پذیرند.
مورتن ترومهولت، مدیر دانشکده جامعه‌شناسی دانشگاه کپنهاگ که گزارش نهایی مربوط به این بررسی را آماده کرد، توضیح داد که به کمک گروهش بر اساس بررسی جدید به این نتیجه رسیده‌اند که شبکه‌های اجتماعی می‌توانند تغییر رفتار را هم در کاربران موجب شوند. برای مثال، کاربرانی که به میزان زیاد درگیر شبکه‌های اجتماعی بودند و طی ماه‌های اخیر حضور خود را کاهش دادند، نتایج بسیار مثبت اخلاقی و رفتاری را در زندگی خود مشاهده کرده‌اند. با این وجود محققان دریافتند که تغییر رفتار کاربران فرایند چندان آسانی هم به‌نظر نمی‌رسد. طبق نتایج به‌دست‌آمده مشخص شد 13 درصد افرادی که در بررسی شرکت کردند تنها در شرایطی توانستند از این قضیه تاثیر بپذیرند که استفاده از شبکه‌های اجتماعی را به‌صورت کامل کنار بگذارند.
نتایج حاصل از این مطالعه در آخرین شماره از نشریه بین‌المللی «روان‌شناسی سایبری، رفتار و شبکه‌های اجتماعی» به چاپ رسید و در آن 1095 نفر شرکت داشتند که 86 درصد آنها زن بودند. این افراد به‌صورت اتفاقی به دو گروه تقسیم شدند. در یک گروه افراد مذکور به استفاده از شبکه‌های اجتماعی ادامه دادند و در گروه دیگر حضور در شبکه‌های اجتماعی به مدت یک هفته به‌طور کامل برای آنها متوقف شد. به‌طور میانگین تمام افرادی که در این بررسی شرکت کردند حدود 34 سال داشتند و هر کدام از آنها در صفحه اختصاصی خود در فیس‌بوک دست‌کم 350 دوست داشتند که هر روز حداقل یک ساعت از زمان خود را به گشت‌وگذار در این شبکه اجتماعی یا ارتباط با دوستان خود اختصاص می‌دادند. فیس‌بوک که در فصل سوم سال جاری میلادی تعداد مشترکان خود را با 79/1 میلیارد نفر رساند، همچنان بزرگ‌ترین شبکه اجتماعی جهان محسوب می‌شود و به همین دلیل کارشناسان فیس‌بوک را تاثیرگذارترین شبکه اجتماعی اعلام کردند.
تمامی این افراد در ابتدا و انتهای هفته مذکور مورد بررسی قرار گرفتند و در پایان مشخص شد گروهی که در این دوره زمانی هفت‌روزه شبکه اجتماعی را به‌طور کامل کنار گذاشتند، احساس رضایت بیشتری از زندگی خود داشتند و بهتر از قبل احساسات خود را با محیط پیرامون مرتبط می‌کردند. در گروهی که شبکه اجتماعی برای آنها غیرفعال شده بود، این تاثیرات به‌صورت کاملا محسوس مشاهده شد و در مقابل افرادی که به میزان زیاد از شبکه‌های اجتماعی استفاده می‌کردند، احساسات کمتری در زندگی روزمره خود وارد می‌کردند. شایان ذکر است در افرادی که جزو کاربران پروپاقرص شبکه‌های اجتماعی بودند، پس از گذشت یک هفته هیچ‌گونه تاثیر مثبتی مشاهده نشد.
ترومهولت در گزارش نهایی خود نوشت: «برای آنکه همه‌چیز در این زمینه شفاف شود، باید گفت اگر فردی جزو کاربران پروپاقرص فیس‌بوک است، باید زمان کمتری را به این شبکه اجتماعی اختصاص دهد تا سلامت احساسات و زندگی خود را ارتقا بخشد».
او در ادامه توضیح داد: «حضور بیش از اندازه در شبکه‌های اجتماعی حس حسادت را تقویت می‌کند. در شرایطی که این اتفاق می‌افتد، کاربر باید حضور خود را در این پلتفرم‌ها کمرنگ‌تر کند، فقط با گروه محدودی از کاربران در ارتباط باشد و از این طریق جلوی حسادت بیشتر را بگیرد. اگر یک فرد کمتر سراغ صفحه شخصی خود در فیس‌بوک می‌رود، به‌خوبی می‌توان مشاهده کرد احساس حسادت در او کمتر است».
رفت‌وآمد زیاد در شبکه‌های اجتماعی عادات خاص خود را ایجاد می‌کند و اتفاقات مختلفی را رقم می‌زند. این اتفاقاتی را موجب شد که تغییر آنها به‌سختی صورت گیرد. اگر در این شرایط یک کاربر از شبکه‌های اجتماعی بزرگ مانند فیس‌بوک تاثیر بپذیرد و رفتار جدید در او نهادینه شود، بهترین کار این است که هرچه سریع‌تر شبکه اجتماعی از دسترس او دور شود.
مطالعات قبلی هم نتایجی را در این زمینه نشان داده بود و ارتباط میان فیس‌بوک و میزان سلامت روانی در زندگی را نمایان کرد. بخش‌هایی از این دو مطالعه یکسان بود و در بخش‌های دیگر بررسی قبلی مشخص شد میزان زمانی که کاربران برای حضور در شبکه‌های اجتماعی اخصاص می‌دهند، با میزان سلامت آنها ارتباط مستقیم ندارد و در عوض فعالیت در شبکه‌های اجتماعی به‌صورت کلی می‌تواند یک عامل اثرگذار باشد.
برندا ویدرهولد، سردبیر نشریه «روان‌شناسی سایبری، رفتار و شبکه‌های اجتماعی» در این خصوص گفت: «این بررسی نشان داد گشت‌وگذار زیاد در فیس‌بوک و شبکه‌های اجتماعی مشابه می‌تواند تاثیرات منفی قابل ملاحظه را روی احساسات و رفتار کاربران بر جا بگذارد. در بخش دیگر در مطالعات قبلی مشخص شد ارتباطات گسترده با دوستان نزدیک در فیس‌بوک یا دنیای واقعی می‌تواند تاثیر مثبت روی سلامت انسان‌ها داشته باشد و به هر حال باید این دو مساله از یکدیگر متمایز شوند».
ترومهولت در پایان پیشنهاد داد که باید مطالعات جامع‌تری در این زمینه صورت بگیرد، ولی **اگر کاربران در شرایط کنونی می‌خواهند از سلامت روانی و احساسی بیشتری برخوردار شوند، بهتر است نقش شبکه‌های اجتماعی را در زندگی روزمره خود کمرنگ کنند و در عوض ارتباطات خود را در دنیای واقعی گسترش دهند. شبکه‌های اجتماعی تاثیرگذار فقط به فیس‌بوک محدود نمی‌شوند و در کنار آن می‌توان نقش اینستاگرام، اسنپ‌چت و توییتر را هم پررنگ دید. اینکه کاربران هر یک از پلتفرم‌های مذکور بتوانند زمان کمتری را به حضور در صفحه شخصی خود اختصاص دهند، به‌طور قطع تاثیرات مثبت روی زندگی آنها بر جا می‌گذارد و باید این مساله کاملا جدی گرفته شود.**