شبکه‌های اجتماعی ناجی زبان‌های در حال انقراض
میثم لطفی - «آینده زبان‌های رو به انقراض منوط به آن است که کاربران جهانی شبکه‌های اجتمای در پوک کردن یکدیگر چقدر از آن زبان استفاده کنند». این نظریه‌ای است که کارشناسان عصر حاضر بر آن تاکید دارند و معتقدند که پلتفرم‌های اجتماعی تنها راه نجات این قبیل زبان‌ها محسوب می‌شود.
هزاران مدافع حفظ و بقای زبان کورسی وابسته به جزیره کورس طی یک ماه گذشته با استفاده از همین نظریه گرد هم آمدند و اصطلاحات رایج در شبکه‌های اجتماعی از جمله دوستان (Friends)، لایک (Like)، دعوت کردن (Invite) و پوک (Poke) را به این زبان ترجمه کردند تا به کمک فیس‌بوک و پلتفرم‌های مشابه شرایط بقای این زبان را فراهم کنند. کلمه معادلی که آنها برای پوک در نظر گرفتند، stuzzicà به معنی صدا کردن شخصی با صدای بلند بود. دکتر وانینا برنارد-لئونی که مدیریت این اقدام گروهی را بر عهده داشت، گفت: «به‌جز پیدا کردن ترجمه تحت‌اللفظی، باید ترجمه‌های بومی و نزدیک به بیان ساده مردم را هم پیدا کنیم و با انتقال آنها به شبکه‌های اجتماعی جلوی نابود شدن زبان‌های مختلف را بگیریم. انقراض زبان‌های قدیمی در بسیاری از نقاط جهان صورت می‌گیرد و شبکه اجتماعی بهترین روش برای حفظ آنها محسوب می‌شود».
کمک‌های زبان‌شناسانه
کمپین حفظ و بقای زبان کورسی از حدود دو سال قبل تشکیل شد و با انجام فعالیت‌های مختلف و گسترده سعی کرد جلوی انقراض این زبان را بگیرد. بر اساس این فرایند بیش از دو هزار نفر گرد هم آمدند تا تمامی کلمات، نشانه‌ها و عبارت‌های موجود در فیس‌بوک و دیگر شبکه‌های اجتماعی بزرگ را به زبان کورسی برگردانند و از این طریق امکان دسترسی جهانی به این زبان را فراهم کنند.
هدف اصلی گروه مذکور این بود که فیس‌بوک به‌عنوان بزرگ‌ترین شبکه اجتماعی جهان با بیش از 6/1 میلیارد عضو فعال زبان کورسی را تشخیص دهد و به‌عنوان یک گزینه در اختیار کاربران خود بگذارد. این کمپین به این نتیجه رسید که اگر زبان رو به انقراض کورسی به یکی از زبان‌های قابل پشتیبانی در بزرگ‌ترین شبکه اجتماعی جهان تبدیل شود، هرگز شاهد انقراض آن نخواهیم بود.
این تلا‌ش‌های دو ساله سرانجام به نتیجه رسید و فیس‌بوک هفته گذشته با انتشار بیانیه‌ای اعلام کرد از هم‌اکنون کورسی و دو زبان محدود دیگر نیز به مجموع زبان‌های تحت پوشش آن اضافه شده‌اند تا بر این اساس بزرگ‌ترین شبکه اجتماعی جهان در مجموع از 101 زبان پشتیبانی کند.
بر اساس آخرین آمار منتشرشده از سوی یونسکو، هم‌اکنون بیش از شش هزار زبان در سراسر جهان موجود است که پیش‌بینی می‌شود تا پایان قرن حاضر بیش از نیمی از آنها به‌طور کامل از بین بروند. کورسی که از آن به‌عنوان زبان عاشقانه یاد می‌کنند و شباهت زیادی به زبان ایتالیایی دارد، بر اساس تقسیم‌بندی‌های سازمان یونسکو در دسته «قطعا در معرض خطر» قرار گرفته است و بر این اساس گفته می‌شود هیچ‌یک از کودکانی که هم‌اکنون در این جزیره متولد می‌شوند زبان کورسی را یاد نمی‌گیرند و والدین هم در خانه از این زبان استفاده نمی‌کنند.
شبکه اجتماعی فیس‌بوک هم‌اکنون قابلیت ترجمه خدمات به 9 زبان در معرض انقراض را فراهم کرده است که از جمله آنها می‌توان به باسک، ویلز و تمازیق اشاره کرد. علاوه بر این، 9 زبان در حال انقراض دیگر شامل چروکی و ییدیش نیز در دستور کار فیس‌بوک قرار گرفته‌اند تا به زبان‌های این شبکه اجتماعی افزوده شوند.
فعالیت‌های گسترده کاربری
ترجمه عبارات مختلف از زبان‌های در حال انقراض به انگلیسی یا دیگر زبان‌ها اقدامی است که شبکه‌های اجتماعی به‌صورت مستقیم روی آن تاثیر نمی‌گذارند و جرقه اولیه آن را گروه‌های فعال محلی ایجاد می‌کنند. در اقدام اخیر نیز کمپین بزرگ حمایت از زبان کورسی با استفاده از ده‌ها منبع رسمی معتبر سعی کرد تمامی عبارت‌های موجود در فیس‌بوک و دیگر شبکه‌های اجتماعی را به این زبان ترجمه کند تا جلوی انقراض آن را بگیرد. با این وجود فیس‌بوک گروه ویژه مهندسی در اختیار دارد که انجمن‌های بین‌المللی در ارتباط هستند و شرایط حضور زبان‌های خارجی در سراسر دنیا را به‌صورت مرتب بررسی می‌کنند تا پشتیبانی‌های لازم از آنها انجام شود.
آیریس اوریس، مدیر مرکز جهانی‌سازی و بومی‌سازی فیس‌بوک گفت: «این بخش از فعالیت ما یک اقدام پول‌ساز برای کسب هرچه بیشتر درآمدها محسوب نمی‌شود. ماموریت فیس‌بوک برای به‌اشتراک‌گذاری مطالب با زبان‌های مختلف بسیار باز دنبال می‌شود و بدون توجه به هرگونه درآمد آتی، پشتیبانی‌های لازم از زبان‌ها صورت می‌گیرد. زبان مهم‌ترین ابزار در برقراری ارتباط میان کاربران محسوب می‌شود و فیس‌بوک به این مساله توجه ویژه دارد».
اوریس بر این مساله تاکید کرد که فیس‌بوک توجه ویژه به زبان‌های در حال انقراض دارد و تمام سرمایه‌گذاری‌های لازم را انجام می‌دهد تا نسل بعد هم از این زبان‌ها بهره ببرند. او گفت: «نسل جوان که یک زبان محلی را مورد استفاده قرار می‌دهد معمولا توجه زیادی به آن ندارد؛ زیرا زبان اصلی که کاربران برای برقراری ارتباط با یکدیگر مورد استفاده قرار می‌دهند معمولا با زبان اصلی متفاوت است و در بیشتر موارد انگلیسی به‌عنوان زبان اصلی مورد توجه قرار می‌گیرد».
اهمیت زبان‌های قدیمی
برنارد لئونی، 35 ساله نخستین بار اواخر سال 2014 میلادی به این نتیجه رسید که برای حفظ زبان کورسی باید از فیس‌بوک و دیگر شبکه‌های اجتماعی کمک بگیرد. او در آن زمان متوجه شد که در فیس‌بوک برِتون و دیگر زبان‌های در حال انقراض تحت پوشش قرار گرفته‌اند. او در جزیره کورس که در دریای مدیترانه و نزدیک کشور فرانسه واقع شده است متولد شد، ولی زمانی که به سن 18 سالگی رسید برای تحصیل به خارج سفر کرد. یک دهه بعد او برای تدریس در دانشگاه کورس به این جزیره بازگشت و این بار فرهنگ و زبان محلی برای او اهمیت بیشتری پیدا کرده بود. او گفت: «من فکر می‌کنم کورس با گذشته، فرهنگ، ارزش‌ها و زبان ما ارتباط نزدیک دارد و همه این موارد با دنیای باز امروزی باید در ارتباط باشد. به همین دلیل مترجم فیس‌بوک می‌تواند ما را به جهانیان معرفی کند».
او ابتدا یک گروه کوچک تشکیل داد و با راه‌اندازی یک صفحه عمومی در فیس‌بوک سعی کرد زبان خود را به کاربران معرفی کند. طولی نکشید که تعداد مشترکان این صفحه از چند هزار نفر هم فراتر رفت و سرانجام خانم لئونی به این نتیجه رسید که می‌تواند کورسی را به یکی از زبان‌های رسمی فیس‌بوک تبدیل کند.
البته باید توجه داشت **فیس‌بوک نخستین شرکت فناوری محسوب نمی‌شود که از زبان‌های در حال انقراض پشتیبانی می‌کند. پیش از این مایکروسافت و گوگل نیز طرح‌های گسترده برای حفظ و حمایت از این زبان‌ها انجام دادند و پروژه‌های تحقیقاتی فراوانی در این زمینه تعریف شد. فیس‌بوک و دیگر شبکه‌های اجتماعی بزرگ نیز می‌کوشند با سرمایه‌‌های فراوان، از زبان‌های مذکور پشتیبانی کنند.**(منبع:عصرارتباط)