ITanalyze

الیاس گرول در نشریه فارین پالیسی نوشت: ایران در ماه آوریل تصمیم گرفت استفاده از برنامه پیام‌رسان تلگرام که پیام‌ها در آن رمز نگاری می‌شوند و دولت نمی‌تواند آنها را تحت نظر داشته باشد، ممنوع کند. اما این ممنوعیت یک نتیجه ناخواسته داشت: طبق گزارش جدید یک سازمان غیر دولتی حقوق بشر، این امر، همزمان با تهدید اعمال مجدد تحریم‌های آمریکا، ضربه‌ای به اقتصاد ایران به شمار می‌آید.

دیپلماسی ایرانی - تلگرام قبل از اینکه ممنوع شود، ۴۰ میلیون عضو داشت – حدود نیمی ‌از جمعیت کشور – از جمله بسیاری از فروشندگان و دفاتر اداری از این نرم افزار استفاده می‌کردند. در اقتصاد بسیار غیررسمی ‌ایران، بانک‌ها خدمات خود را روی این پلتفورم تبلیغ می‌کردند و کارکنان دولت از این نرم افزار برای دریافت و ارسال مدارک بین سازمان‌ها استفاده می‌کردند.

هادی قائمی، مدیر اجرایی مرکز حقوق بشر ایران که در نیویورک مستقر است، در گزارشی گفت: “کسب و کار‌های کوچک و بزرگ از این نرم افزار برای مکاتبه، تبلیغ و حتی انجام معامله استفاده می‌کردند،” وی معتقد است: “این بدترین زمان برای از بین بردن موتوری است که برای مردم عامه اشتغال زایی کرده است و مردم با آن فعالیت تجاری انجام داده‌اند،"

با توجه به ماهیت نسبتا مبهم اقتصاد ایران، ارزیابی تاثیر اقتصادی ممنوعیت تلگرام دشوار است. اما این گزارش، بر اساس مصاحبه‌ها و داده‌ها، نشان می‌دهد که مردم ایران به طرق مختلف از این نرم افزار سهل الاستفاده برای خرید و فروش استفاده می‌کردند.

این گروه حقوق بشری، در مصاحبه با خانمی‌۳۶ ساله به نام زهرا که در یک مرکز آموزش پزشکی خصوصی کار می‌کند، متوجه شده که مرکز آنها از تلگرام برای سازماندهی کلاس‌های آموزشی ۴۰۰۰ پزشک در ایران، استفاده می‌کرده است.

زهرا به محققان گفته است: “ما با پزشکان مسن تری که از اینترنت استفاده نمی‌کردند مشکل داشتیم اما زمانی که شروع به استفاده از تلگرام کردیم، خیلی از آنها عضو تلگرام شدند و از آن برای دریافت اطلاعات، ثبت نام در کلاس‌ها و ارسال رسید استفاده می‌کردند، که قبلا این کارها به طور دستی انجام می‌شد چون نمی‌توانستند ایمیل بفرستند.”

یک ایرانی دیگر در مصاحبه گفته است که استفاده از تلگرام، در مراکز همین دولتی که آن را ممنوع کرده است، بسیار رایج شده بود.

یک کارمند دولت ۳۹ ساله به نام احمد گفته است: “ما از تلگرام برای ارسال فایل‌ها، گزارش‌ها، نامه‌ها و مکاتبات دفتری استفاده می‌کردیم. با وجود تلگرام دیگر کسی از ایمیل استفاده نمی‌کرد.”

ایران همچنین سایر سرویس‌های پیام‌رسان مانند واتس‌اپ، وی چت و سیگنال و همچنین رسانه‌های اجتماعی غربی مانند فیس‌بوک و توییتر را نیز ممنوع کرده است. ایران شهروندانش را تشویق به استفاده از نرم افزارهای جایگزین بومی‌ کرده است.

تلگرام را یک کارآفرین روسی به نام پاول دورف که ظاهرا اکنون ساکن دبی است، ایجاد کرده است. تکنولوژی رمزگذاری آن به این معنی است که دولت به طور معمول نمی‌تواند به محتوای پیام‌های کاربران دسترسی پیدا کند. مقامات امنیتی در تهران ادعا کردند که این نرم افزار، ابزار اصلی سازماندهی اعتراضات ضد دولتی بوده است.

بیکاری مداوم، فساد و نابرابری عمیق، موج جدیدی از اعتراضات ضد دولتی را در ژانویه رقم زد.

تهران نگران است که دور جدید تحریم‌های آمریکا، که پیامد خروج دولت ترامپ از توافق هسته ای سال ۲۰۱۵ است، ممکن است اقتصاد را بیش از این به خطر بیاندازد. در ماه‌های اخیر به دلیل خروج سرمایه، ارزش ریال در مقایسه با دلار بسیار کاهش پیدا کرده است. تحلیلگران مستقل معتقدند نرخ تورم بسیار بالاتر از رقم رسمی‌دولت، ۹.۱ درصد است.

اما علیرضا نادر، یک تحلیلگر مستقل مسائل ایران گفت که ممنوعیت می‌تواند به جای جلوگیری از اعتراضات، آتش آن را برافروخته تر کند. وی ادامه داد: “این فقط یک ضربه دیگر به اقتصاد است. شرایط فقط بدتر و بدتر می‌شود و آشوب‌ها نیز افزایش پیدا خواهد کرد.”

احمد که کارمند دولت بود گفت که بعضی از مردم با استفاده از نرم‌افزار‌های فیلتر شکن، این ممنوعیت را دور می‌زنند. “گاهی ادارات دولتی نمی‌توانند نامه‌هایشان را بفرستند چون با نصب فیلتر شکن مشکل دارند. و مجبور بودند نامه‌ها را دستی بیاورند تا اینکه یک از افرادمان برای کل بخش فیلتر شکن نصب کرد.”