ضرورت تدوین سند راهبردی هوش مصنوعی
در جلسه شورای فرهنگ عمومی کشور که ۱۶ آذرماه به ریاست محمدمهدی اسماعیلی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی و با حضور اعضا تشکیل شد، بر ضرورت تدوین سند راهبردی هوش مصنوعی تاکید شد.
به گزارش روابط عمومی پژوهشگاه فضای مجازی، با توجه به برگزاری چهل و یکمین اجلاس عمومی پاریس در تاریخ 16 نوامبر 2021 و طرح موضوع پیش‌نویس توصیه‌نامه اخلاق هوش مصنوعی، «مصوبه اخلاق هوش مصنوعی در یونسکو» و «تعامل با مرکز ملی فضای مجازی» از دستور کارهای اصلی این جلسه شورا بود. در همین خصوص، برخی از اعضای شورا، نمایندگان سازمان‌های ذی‌ربط و کارشناسان مدعو اقدام به طرح نقطه‌نظرات خود پیرامون هوش مصنوعی کردند.
در ابتدای این بخش از جلسه، عبدالحسین کلانتری سرپرست پژوهشگاه فضای مجازی با تأکید بر محوریت مرکز ملی فضای مجازی و نقش مؤثر پژوهشگاه فضای مجازی در این خصوص، اظهار کرد: پژوهشگاه در راستای رسالت ذاتی خود تاکنون گزارش‌ها و پروژه‌های پژوهشی متعددی را در زمینه هوش مصنوعی و بایسته‌های اخلاقی آن انجام داده و از همین رو لازم است تا از این ظرفیت پژوهشی قابل‌توجه به نحو احسن در سیاست‌گذاری‌ها و تصمیم‌گیری‌های آتی استفاده شود.
در ادامه امیرعباس رکنی همکار پژوهشی گروه مطالعات اخلاقی پژوهشگاه نیز با بیان آن‌که هوش مصنوعی در شرایط کنونی جهان به‌عنوان یک مزیت استراتژیک در نظر گرفته می‌شود و جمهوری اسلامی نیز با در نظر داشتن این اهمیت راهبردی باید با جدیت و برنامه‌ریزی دقیق در این عرصه گام بردارد، افزود: درعین‌حال نباید از چالش‌های اخلاقی و عوارض احتمالی توسعه هوش مصنوعی در زندگی بشری چشم‌پوشی کرد.
وی با تأکید بر این‌که تحقیق و توسعه، تربیت نیروی انسانی، حاکمیت و رگلاتوری و نیز تأمین زیرساخت دیجیتال از اصلی‌ترین محورهای اسناد سیاست‌گذارانه هوش مصنوعی در کشورهای پیشگام است، اظهار کرد: اخلاقیات باید به‌عنوان کلیدی‌ترین محور و روح حاکم بر دیگر محورها در نظر گرفته شود.
کارشناس مسائل حقوقی فضای مجازی با مروری کلی بر مهم‌ترین چالش‌های اخلاقی هوش مصنوعی ازجمله ایجاد بیکاری با از بین رفتن فرصت‌های شغلی سنتی، دگردیسی تعاملات بشری، عدم شفافیت و چالش‌های مربوط به حریم خصوصی، اشاره کرد و گفت: بهره‌برداری از هوش مصنوعی برای تولید و انتشار اخبار جعلی یکی از جدی‌ترین چالش‌های ناشی از هوش مصنوعی در رسانه است که دامنه آن می‌تواند تا بحران‌های حاد امنیتی و بر هم خوردن نظم عمومی جامعه گسترش یابد.
رکنی در پایان با بیان آن‌که چالش‌های اخلاقی ناشی از توسعه هوش مصنوعی، محدود، ایستا و قابل احصاء نیست، به اعضای حاضر در شورای فرهنگ عمومی کشور پیشنهاد کرد : جمهوری اسلامی نیازمند تدوین یک سند راهبردی همه‌جانبه در زمینه هوش مصنوعی است و به‌همین‌منظور ضروری است تا ضمن زمینه‌سازی برای آموزش همگانی، تدوین پروتکل‌های اخلاقی توسعه هوش مصنوعی و تلاش برای حفاظت از حریم خصوصی در تعامل با هوش مصنوعی، در نخستین گام برای ایجاد یک چشم‌انداز توسعه هوش مصنوعی اخلاق‌مدار در کشور، یک کمیته اخلاق هوش مصنوعی تأسیس شود و در آن علاوه بر متخصصان هوش مصنوعی، از اندیشمندان علوم انسانی به‌خصوص در رشته فلسفه و اخلاق فناوری استفاده شود.