علت مقاومت تامین اجتماعی در برابر خدمات آنلاین
تامین اجتماعی یکی از سازمان‌هایی است که در مقابل با الکترونیکی شدن خدمات خود بسیار مقاومت می‌کند. این موضوع را هم می‌توان با یک جستجوی ساده در سایت‌های خبری و گزارش‌های تلویزیونی فهمید و هم با مراجعه به شعب و کارگزاری‌های این سازمان متوجه شد.
برای نوشتن این گزارش لازم است به ۸ ماه پیش برگردیم. مریم درست در یکی از روزهای بهاری و در نخستین روزهای کرونا از کار بیکار شد. بعد از گرفتن نامه عدم نیاز برای گرفتن بیمه بیکاری به اداره کار مراجعه کرد «وقتی به وزارت کار رفتم گفتن ثبت‌نام تو دوره کرونا اینترنتی شده و باید تو سایت www.bimebikari.mcls.gov.ir ثبت‌نام کنید. بعد از ثبت‌نام کد رهگیری به شماره من پیامک شد. آن زمان چون بحث کرونا خیلی سر زبان‌ها بود دولت قرار بود برای هر کسی که در این زمان بیکار شده مبلغی را به حسابش پرداخت کنه و لازمه این هم ثبت‌نام در همین سایتی که گفتم، بود.» مریم می‌گوید که این کار را انجام داده اما بعد از آمدن پیامک اعلام شماره حساب تا به امروز رنگ آن بیمه کرونایی که یک زمانی صحبت آن بسیار داغ بوده را ندیده است « هر قدر صبر کردم دیدم خبری از بیمه بیکاری نیست و از طرفی به خاطر کرونا از رفتن به شعب تامین اجتماعی وحشت داشتم. با گذشت ۴ ماه اعلام شد که کسانی که از خرداد ماه بیمه بیکاری آنها تداوم داشته باید در سایت www.prkar.mcls.gov.ir ثبت‌نام کنند. من هم که نتوانسته بودم کاری پیدا کنم به دنبال ثبت‌نام در این سایت رفتم. لازمه ثبت‌نام در این سایت احراز هویت در دفاتر پیشخوان دولت بود. منی که وحشت ابتلای کرونا را داشتم حالا قرار بود به یکی از شلوغ‌ترین مکان‌های اداری بروم. بالاخره خودم را راضی کردم و با مدارک وارد نزدیک‌ترین دفتر پیشخوانی که سمت خانه‌ام بود، شدم.»
یکی از مشکلاتی که امثال مریم و کسانی‌که در دوره کرونا بیکار شده‌اند، دارند این است که چرا وقتی صحبت از ارائه خدمات آنلاین می‌شود، مگر نباید همه مراحل به صورت آنلاین انجام پذیرد: «در دفتر پیشخوان به من نام کاربری و شناسه ورودی دادند و برای بارگزاری مدارک راهی خانه شدم. وقتی همه کارها را انجام دادم و به مرحله آخر یعنی زمان گذشته از بیکاری‌ام رسیدم گزینه‌ای برای من باز شد که از مهلت بیکاری من بیشتر از یک ماه گذشته است و باید نامه هیات حل اختلاف بگیرم. نا امید و کلافه شده بودم. به سامانه ۱۴۲۰ زنگ زدم و مشکلم را شرح دادم و به جای راهنمایی بیشتر گمراه شدم. آنها یا می‌گفتند که این موضوع ربطی به آنها ندارد یا از مهلت بیمه بیکاری من گذشته و باید بیخیال آن شوم.»
سامانه ۱۴۲۰سامانه‌ای برای پاسخگویی به مخاطبان تامین اجتماعی است: «بیخیال کرونا شدم و با فلش حاوی مدارکم باز هم به دفتر پیشخوان رفتم. وقتی مشکلم را برای مدیر دفتر پیشخوان گفتم او به من گفت که باید در قسمت نامه هیات حل اختلاف اسکرین شات کد پیگیری که اولین بار در سایت بیمه بیکاری ثبت‌نام کرده‌ای را وارد کنی. موضوعی که در همان روزهای اول توضیحی درباره آن داده نشده بود و همه تقریبا نمی‌دانستند باید چه کاری انجام دهند.» مریم تصور می‌کرد با ثبت‌نام در سایت و بدون مراجعه به تامین اجتماعی باید منتظر باشد که بیمه بیکاری برای او برقرار شود، اما چنین نشد « اواخر شهریور ماه پیامکی مبنی بر اینکه درخواست بیمه بیکاری من توسط نماینده اداره تعاون، کار و رفاه اجتماعی بررسی شده است دریافت کردم. با سامانه ۱۴۲۰ تماس گرفتم و گفتند دیگر باید منتظر باشی تا نهایتا یک ماه بیمه بیکاری برایت برقرار می‌شود اما خبری نشد. تا اینکه برای اولین بار در اواسط مهر ماه به شعبه تامین اجتماعی که پرونده‌ام در آن در جریان بود مراجعه کردم. بعد از ۳۰ دقیقه انتظار در محیط بسته و شلوغ شعبه تامین اجتماعی بالاخره نوبتم شد و با شرحی که از ماجرا دادم متوجه شدم که تا الآن راه را اشتباه رفته‌ام. متصدی به من اعلام کرد که اگر حضوری می‌آمدی زودتر به نتیجه می‌رسیدی و به امید سایت نباید بنشینی. با این حرف انگار آب سرد روی بدنم ریختند.»
به گزارش همه‌نیوز مریم تا به همین امروز هنوز هم درگیر دریافت بیمه بیکاری است و هر یک هفته یک بار برای گرفتن نتیجه به شعبه تامین اجتماعی مراجعه می‌کند: «اواخر آبان بود که با من تماس گرفتند و گفتند که با بیمه‌ات موافقت شده اما به دلیل افزایش نامتعارف دستمزد فروردین باید دوباره حضوری به شعبه مراجعه کنی. وقتی به شعبه رفتم به من اعلام شد که باید مدارکی را از محل کار سابقم بگیرم. آن هم مدارکی که هر اداره‌ای حاضر به ارائه آن به یک شخص عادی نیست. وقتی مدارک را گرفتم و دوباره به شعبه مراجعه کردم، گفتند باید منتظر جواب کمیته باشی. امروز سه هفته‌ای می‌شود که خبری از جواب کمیته نشده. با شماره شعبه که تماس می‌گیرم یا تلفن را قطع می‌کنند و یا اصلا حاضر به حرف زدن پای تلفن نیستند و می‌گویند فقط باید حضوری مراجعه کنی. آیا واقعا این خدمات آنلاینی بود که قرار بود در دوره کرونا به مردم داده شود؟ اگر در یکی از مراجعات به کرونا مبتلا شوم چه کسی پاسخگو است؟»
این تمام داستانی بود که یک شهروند با وجود شعارهای دولت الکترونیک و اعلام اینکه اکثر خدمات در زمان کرونا الکترونیک شده‌اند، کشیده است. تامین اجتماعی یکی از سازمان‌هایی است که در مقابل با الکترونیکی شدن خدمات خود بسیار مقاومت می‌کند. این موضوع را هم می‌توان با یک جستجوی ساده در سایت‌های خبری و گزارش‌های تلویزیونی فهمید و هم با مراجعه به شعب و کارگزاری‌های این سازمان متوجه شد.
اما سخن عجیب رئیس هیات مدیره انجمن صنفی کارگزاری‌های تامین اجتماعی که هفته گذشته در پاسخ به مقاومت تامین اجتماعی در برابر آنلاین شدن خدمات خود در برنامه تهران ۲۰ حضور پیدا کرد، قابل تامل است. علی برین در این برنامه گفت: «این امکان وجود دارد که از مردم انتظار داشته باشیم در خانه بمانند و برای درخواست‌های خود به کارگزاری‌ها مراجعه نکنند. از نظر ما این امکان‌پذیر نیست و وقتی شما با جامعه‌ای مواجه هستید که امکان استفاده از امکانات گوشی همراه خود برای ارائه درخواست خدمت را ندارند نیاز هست که این مراجعات حضوری صورت پذیرد و کارگزاری‌ها پاسخگوی مراجعه مردم باشند، چون خدمات سازمان تامین اجتماعی برخلاف دیگر موسسات نظیر بانک‌ها دارای شرایط هست و این شرایط را هرکسی نمیداند و کار کارگزاری‌ها در بخش غیرتصدی‌گری است و در دنیا برای این بستر خدمات برخط وجود دارد و در ایران نیز این کارگزاری‌ها به وجود آمده‌اند که این خدمات را ارائه دهند.»
مهدی یوسف زاده که به عنوان مسئول پروژه سلامت الکترونیک شورای اجرایی فناوری اطلاعات کشور به صورت تلفنی در این برنامه حضور داشت در پاسخ به این صحبت رئیس هیات مدیره انجمن صنفی کارگزاری‌های تامین اجتماعی، گفت: «معمولا در چنین بحث هایی یک اتهام ناعادلانه به مردم زده می شود که دانش آنها برای استفاده از خدمات آنلاین کم است، به عنوان یک پژوهشگر حوزه فناوری اطلاعات قاطعانه عنوان می کنم که اتفاقا مردم در چند سال گذشته نشان داده اند که چندین گام از دولت الکترونیک و استفاده از خدمات برخط از دولت و سرویس های ما جلوتر بوده اند و این اتهام را اصلا نمی توان قبول کرد.»
در پایان باید گفت قشری که امکان استفاده از گوشی تلفن همراه را ندارند با مراجعه به کافی‌نت‌ها و هزاران مکان دیگر می‌تواند با پرداخت هزینه‌ای بسیار کم کار خود را انجام دهند. سوال اینجاست که با وجود هزاران راه برای رسیدن به خدمات الکترونیک چرا تامین اجتماعی هنوز هم در این دوره سخت کرونا که همه نهادها و سازمان‌ها برای رسیدن به دولت الکترونیک تلاش می‌کنند مقاومت می‌کند؟