«فضای مجازی» در صدر مصوبات پساجنگ
علی شمیرانی - بعد از توقف جنگ، یک انتظار مشترک میان همه و تقریبا در تمامی حوزه‌ها شکل گرفته بود؛ «لزوم بازنگری جدی در رویکردهای سابق.»
اگرچه در دوران جنگ، باز هم قطع اینترنت و فیلترینگ به عنوان بخشی از راهبرد حکمرانی مجازی اجرایی شد، اما اینترنت و فضای مجازی نیز از انتظار کلی یعنی لزوم بازنگری‌ها، مستثنا نبود.
در این میان اما اغراق نیست اگر گفت که این حوزه از قضا در صدر توجهات نظام حکمرانی کشور قرار گرفت و شاهد بیشترین مصوبات و اقدامات پسا جنگ بود.
1️⃣ چهار روز پس از اعلان آتش بس، نمایندگان مجلس در نخستین اقدام خود در این عرصه، طرح تشدید مجازات جاسوسان را به تصویب رساندند که در آن، استفاده، حمل، خرید، فروش یا وارد کردن تجهیزات اینترنت ماهواره‌ای ممنوع و مشمول مجازات شد.
2️⃣ چند روز بعد در حالیکه سخنگوی دولت موضوع اینترنت آزاد و آزادتر و لزوم مستثنا شدن اقشار بیشتر در دسترسی به اینترنت را مطرح کرد، شورای عالی فضای مجازی نیز آئین‌نامه اجرایی کمیته «تسهیل فعالیت کسب و کارهای اقتصاد دیجیتال» را به تصویب رساند. این مصوبه اما بلافاصله در برخی رسانه‌ها و میان کاربران به گشایش بیشتر در حلقه طرح موسوم به «اینترنت طبقاتی» تفسیر شد.
موضوعی که با تکذیب رییس جمهوری و مسوولان دولت و شورای عالی فضای مجازی همراه شد و آن را اقدامی در جهت تسهیل فعالیت کسب‌وکارهای دیجیتال دانستند. اگرچه در همین حال شاهد واکنش و تقدیری از سوی تشکل‌های مرتبط با کسب‌وکارهای دیجیتال نبودیم.
3️⃣ کمی بعد یعنی بیست و پنجم تیرماه، معاون اول رییس جمهوری، در جلسه «شبکه ملی اطلاعات» خواستار تسریع در تکمیل اجرای این شبکه شد. چند روز پس از آن یعنی سی‌ویکم تیرماه و در جریان ارایه گزارش وزیر ارتباطات در صحن علنی مجلس، رییس مجلس و نمایندگان، موضوعات «سیستم‌عامل بومی»، «شبکه ملی اطلاعات» و پلتفورم‌های بومی را مهم‌ترین اولویت‌های ملی کشور اعلام کردند.
4️⃣ در حالیکه تصور می‌شد، مصوبات پیرامون عرصه مجازی تمام شده باشد، روز یکم مردادماه جاری، رییس جمهوری لایحه دو فوریتی «مقابله با انتشار محتوای خبری خلاف واقع در فضای مجازی» را که به تصویب هیات وزیران رسیده بود، جهت تصویب به مجلس ارسال کرد. این لایحه نیز با هدف رفع نارسایی و خلاءهای قانونی موجود و مبتنی بر مصوبه سال ۹۹ شورای عالی فضای مجازی پیرامون «الزامات پیشگیری و مقابله با نشر اطلاعات، اخبار و محتوای خبری خلاف واقع در فضای مجازی» تهیه شده است.
به این ترتیب و تا لحظه نگارش متن حاضر، می‌توان گفت، فضای مجازی در کانون توجهات دولت، مجلس و شورای عالی فضای مجازی قرار دارد و در صدر حوزه‌هایی است که بیشترین مصوبات پساجنگ را به خود اختصاص داده است.
این که چرا اینترنت، فضای مجازی و مسایل پیرامون آن، در اولویت نخست مسوولان پس از توقف جنگ بوده است، شرح دیگری می‌طلبد، اما عطف به مقدمه این نوشتار یعنی، «لزوم بازنگری جدی در رویکردهای سابق» و مشخصا در خصوص فضای مجازی، اکنون می‌توان گفت، سمت و سوی این بازنگری‌ها مشخص شده است.