فیلترینگ از ناکارآمدی تا پاسکاری
«امروز صبح بالاخره موفق شدم با کمک وی پی ان از موانع سایبری عبور کنم و به توئیتر دسترسی پیدا کنم. این کاری است که همه مردم (در ایران) می‌کنند.» این توییت کارل بیلت ، وزیر خارجه سوئد است که پس از سه روز تلاش موفق شد به توئیتر خود دسترسی پیدا کند و اولین توئیت خود در تهران را منتشر کند.
کارل بیلت در توئیت بعدی خود نوشت: «این خیلی عجیب است که با وجود حضور رییس جمهور و جواد ظریف وزیر خارجه در توئیتر، این موانع (سایبری) همچنان وجود دارد. من در گفت‌و‌گوهای روز گذشته (با وزیر خارجه) به این موضوع اشاره کردم»
وزیر خارجه سوئد از جمله مقاماتی جهانی است که در توئیتر بسیار فعال است و ارتباط دو سویه‌ای با کسانی که صفحه او را دنبال می‌کند دارد.
بیلت ادامه داد: «من اینجا احساس جامعه‌ای را دریافت کردم که به دنبال تغییر است؛ اما نباید نیروهای مقاوم در برابر این تغییر را دست کم بگیریم.»
متاسفانه مساله فیلترینگ در کشور ما با وجود اینکه عملا ناکارامد بودن خود را نشان داده است اما همچنان تداوم می‌یابد و واکنش مسوولان درگیر این موضوع در حد اظهار نظر و تئوری پردازی و توپ را در زمین دیگری انداختن باقی مانده است.
پاسکاری کمیته فیلترینگ
مشخص‌ترین نهادی که عملا مسوولیت تصمیم‌گیری درباره موضوع از دسترس خارج کردن سایت‌های مجرمانه را برعهده دارد ، کمیته تعیین مصادیق محتوای مجرمانه یا همان کمیته فیلترینگ است که خود ظاهرا به ناکارامد بودن فرایند فعلی فیلترینگ پی برده و درصدد است که این روند را تغییر دهد. این تغییر نیز با عنوان هوشمندسازی روند فیلتر و در واقع جدا‌سازی دقیق‌تر محتوای مجرمانه از غیر مجرمانه مطرح شده است.
دبیر کمیته تعیین مصادیق مجرمانه در این‌باره می‌گوید: بارها از وزارت ارتباطات خواسته شده است که امکانات فنی لازم را تهیه و در اختیار کمیته فیلترینگ قرار دهد تا به جای فیلتر تمام محتوای سایت‌های بزرگی که تفکیک محتوای آنها به صورت دستی و با کمک نیروی انسانی امکان پذیر نیست، به وسیله نرم‌افزارهای هوشمند، مصادیق محتوای مجرمانه آن را شناسایی و فیلتر کند. خواسته‌ای که تاکنون اجابت نشده است. عبدالصمد خرم آبادی می‌افزاید : وزیر ارتباطات که عضو کمیته فیلترینگ است و وظایف مهمی را در این کمیته برعهده دارد، هرچه سریع تر امکانات فنی لازم را در اختیار کارگروه تعیین مصادیق قرار دهد تا مشکلات موجود برطرف شود.
وزارت ارتباطات فاقد بضاعت فنی
اما وزارت ارتباطات در مقابل این خواسته اعلام می‌کند که ما توان فنی برای ارایه سیستم هوشمند را نداریم. وزیر ارتباطات در این‌باره می‌گوید: هم‌اکنون از نظر فنی امکان تفکیک صفحات مناسب و نامناسب بر اساس محتوا در سایت‌های اینترنتی وجود ندارد که گروهی در حال انجام این کار برای اجرای فنی آن هستند.واعظی اجرای فیلترینگ هوشمند را نیازمند الزامات نرم‌افزاری و سخت‌افزاری می‌داند و البته می‌گوید که کار مشکلی است.
نقش شورای عالی فضای مجازی
شورای عالی فضای مجازی نهادی است که به عنوان سیاستگذار کلان حوزه ارتباطات و فناوری اطلاعات کشور از سوی مقام معظم رهبری تشکیل شده یک سوی دیگر ماجرای فیلترینگ است.نهادی که کاربران انتظار دارند در این حوزه صاحب نظر و اختیار باشد و حرف آخر را بزند اما جالب اینجاست که دبیر سابق شورای عالی فضای مجازی و عضو فعلی این شورا، در این باره می‌گوید : تعمدی در خصوص عدم پیاده‌سازی فیلترینگ هوشمند در کشور از سوی برخی افراد وجود دارد. وی می‌افزاید : توان فنی برای تولید فیلترینگ هوشمند در کشور وجود دارد و اگر هم بخواهند می‌توانند فیلترینگ را خریداری و نصب کنند اما تعمدی در کار بوده که تاکنون چنین نشده است.باز گردیم به بخشی از پیام توییتی وزیر خارجه سوئد که گفته :«من اینجا احساس جامعه‌ای را دریافت کردم که به دنبال تغییر است؛اما نباید نیروهای مقاوم در برابر این تغییر را دست کم بگیریم.» لذا به نحوی می‌توان به علت این پاسکاری‌ها و اظهار نظر‌های متناقض رسید و آن مقاومت در برابر تغییر است.
حرکت لنگان دولت به دنبال قافله فناوری
در همین رابطه دانیال رمضانی ،کارشناس حوزه فناوری اطلاعات می‌گوید: فناوری اطلاعات، پدیده‌ای است که با سرعت بسیاری در حال توسعه وپیشرفت است. به نحوی که اگر نهاد تصمیم گیرنده در این بخش، ذکاوت ، سرعت عمل و تخصص کافی نداشته باشد به سرعت از قافله رو به جلوی این فناوری عقب مانده و سایرین هم در انتظارش نمی‌مانند.وی می‌افزاید: فیلتر شکن‌ها نشانه روشنی از جا ماندن تصمیم گیرندگان این حوزه نسبت به کاربران است. به این ترتیب که مردم در روالی روزانه از ابزارهای دور زدن فیلترینگ استفاده می‌کنند و به مکان‌های ممنوعه‌ای که از نظر ایشان منعی ندارد راه می‌یابند.
دولت هم سال‌هاست که یا به دنبال ابزار فیلترینگ قوی‌تر است که در این مسیر ناکام مانده و یا اخیرا به دنبال روشی تازه به نام فیلترینگ هوشمند است که در این مسیر هم هنوز راه به جایی نبرده است. در واقع واکنش دولتی نسبت به تغییرات مداوم و متنوع دنیای فناوری تا حدی کند و کرخت است که به تلاشی بی‌ثمر بیشتر شبیه است.
در نهایت اینکه با فرایند فعلی، ویترین ناهمگونی از فضای مجازی ایرانی وسیاستگذاری یک بام و دو هوا ایجاد شده که موجب شده زندگی در فضای ممنوعه به روالی معمول در میان کاربران ایرانی تبدیل شود و همین سیاست غلط علاوه بر اینکه نتوانسته دسترسی مردم به فضاهای غیرمجرمانه را از بین ببرد بلکه فضایی نا‌متناهی از سایت‌های دارای محتوای مجرمانه و غیر اخلاقی را هم در دسترس قرار داده که می‌تواند قطعا خسارات سنگینی در پی داشته باشد.
منبع: فناوران اطلاعات
- ۹۲/۱۱/۱۹