ITanalyze

دو روزی می شود که تلگرام و اینستاگرام فیلتر شده است؛ آن‌گونه که در سایت های خبری آمده ، این اتفاق به دستور مقام های امنیتی ایران و برای کنترل اعتراض‌های مردم رخ داد . این در حالی بود که رییس جمهور در سخنرانی های مختلف خود پیش از روز های انتخابات اردیبهشت 96 گرفته تا همین سخنرانی هفته قبل، وعده داده بود که دیگر در چنین مواقعی برای شبکه‌های اجتماعی و اینترنت محدودیت و فیلترینگ ایجاد نمی‌شود. علت اصلی فیلترینگ تلگرام نیز مربوط به یک کانال تلگرامی بود که در روزهای گذشته اقدام به انتشار اخبار جعلی و تشویق مردم به خشونت می کرد. این کانال در خارج از کشور هدایت می شد و انگیزه‌های مشکوک داشت. در یکی از خبرهای منتشر شده در این کانال، طرز تهیه کوکتل مولوتوف را به مردم آموزش داده و آن‌ها را دعوت به خشونت در خیابان ها می‌کرد.

سرانجام آذری‌جهرمی، وزیر ارتباطات به پاول دوروف توییت نوشت:« تقاضای بسته شدن یک کانال تلگرامی که مردم را تشویق به ساخت بمب های دستی می کند،داریم». دوروف نیز نوشت که بعد از بررسی های لازم این کار انجام می شود و مدتی بعد این کانال به علت نقض قوانین تلگرام و ترویج خشونت بسته شد اما مدتی نگذشته بود که دوباره کانال آمدنیوز اقدام به عضوگیری و با نام دیگری شروع به کار کرد اما این بار دروف در مقابل در خواست برای بسته شدن این کانال نوشت درخواست فیلتر کانال تلگرامی جدید را نپذیرفتیم، این نرم‌افزار ارتباطی را در ایران مسدود کردند.

در ادامه اینستاگرام نیز فیلتر شد. فیلترینگ اخیر تلگرام در حالی افتاد که حسن روحانی در نخستین اجلاس ملی گزارش پیشرفت‌ها و راهکارهای موانع تحقق حقوق شهروندی با یک واکنش صریح نسبت به بحث فیلتر تلگرام گفت: «ما به‌دنبال فیلترکردن شبکه‌های اجتماعی نیستیم. وزیر ارتباطات به مردم قول خواهد داد که دستش روی دکمه فیلترکردن شبکه‌های مجازی نخواهد رفت. خبر دارم افرادی برای شبکه‌های اجتماعی خواب می‌بینند، شب می‌خوابند و تا صبح خواب می‌بینند. به این افراد می‌گویم به خواب‌های‌تان دل نبندید».

دور زدن فیلترها
محدودیت در استفاده از اینترنت و نیز شبکه های اجتماعی، از جمله راه‌های تجربه شده در دیگر حوادث مشابه در ایران است که با وجود نتیجه ندادن مطلوب این شیوه، اما باز هم به‌کار گرفته می شود. فیلترینگ، اتفاقی تلخ در جامعه رو به تکامل اجتماعی ایران است که همواره از نفی آن سخن گفته شده اما بازهم به‌کار گرفته می شود و جالب آنکه بعد از هر فیلترینگ نیز چندین و چند فیلتر‌شکن از سوی کاربران به کار برده می شود تا فیلتر را دور بزنند.

آن‌ها به راحتی و در مدت زمانی کوتاه از فیلترینگ، اقدام به رفع فیلتر با فیلترشکن های مختلف می کنند و این چنین می شود که فیلتر شبکه هایی چون توییتر، فیسبوک و ... نیز در سال های قبل بی نتیجه بوده است. در روز گذشته و با فیلتر عمومی تلگرام، بسیاری از کاربران از طریق فیلتر شکن به فعالیت خود در این شبکه ادامه داده و حتی کانال های خبری وابسته به نهادهای عمومی نیز با فیلتر شکن، اقدام به ادامه فعالیت در تلگرام کردند.

این اتفاق در موارد مشابه فیلتر شبکه های اجتماعی در ادوار مختلف نیز به وقوع پیوست و به طور خاص در موضوع توییتر، با وجود فیلتر این رسانه، بسیاری از مقامات دولتی و ارشد کشور نیز با فیلتر شکن به استفاده از توییتر پرداخته و روزانه نظرات و عقاید خود را توییت می کنند. این یعنی خود مسئولان مملکتی نیز اعتقادی به اثر گذاری فیلترینگ در محدود کردن شهروندان به استفاده از فضای مجازی و دنیای اینترنت ندارند اما در یک پارادوکس حل نشده، همچنان فیلترینگ را اعمال می کنند.

فیلتر، چاره کار نیست
اینکه فیلتر شدن سایت ها و شبکه های اجتماعی می‌تواند اثری بر روابط شهروندان در دنیای مجازی و بهره‌گیری از آن‌ها در زندگی شهروندی داشته باشد یا نه، سوالی است که از سوی بسیاری از کارشناسان و اهل فنون ارتباطی با پاسخ منفی مواجه می شود.

با این حال، مجید رضاییان، دارای دکتری علوم ارتباطات در گفت‌وگو با «قانون» به بررسی وضعیت فیلترینگ شبکه‌های اجتماعی در ایران و اثر گذاری این اقدام پرداخته و می‌گوید:« بخشی از این ماجرا را باید مجلس و وزارت اطلاعات پاسخگو باشد و بخش دیگری هم مربوط به ماجرای اطلاع رسانی و خبر است. در بخشی که مربوط به شبکه های اجتماعی است، اینکه باید فرهنگ استفاده از شبکه ها ی اجتماعی هم ایجاد شود. ما در این زمینه همیشه ضعف داشته ایم؛ چه زمانی که فیلتر بوده‌ایم و چه زمانی که فیلتر نبوده‌ایم».

او با اشاره به اینکه رسانه‌‌های رسمی همیشه به علت سانسور نتوانسته اند‌ آن طور که باید اطلاعات درست و دقیق را به مردم بدهند، افزود:«متاسفانه رسانه های رسمی در انتقال اخبار و اطلاعات موثق دچار مشکل و محدودیت است و مردم تشنه شنیدن خبرهای درست و صحیح هستند. به خاطر همین به کانال‌هایی مراجعه می کنند که خبرها را همراه با شایعه و دروغ برای مردم منتشر می کند. وقتی مخاطب جواب خودش را از رسانه های رسمی نگیرد، به شایعات رو می آورد و آن را به شکل خبر می بیند».

او اشاره می‌کند به اینکه ماهیت خبرهایی که از رسانه های رسمی منتشر می‌شود، دارای مسئولیت های حرفه ای و اخلاقی است و می گوید:«درشبکه های اجتماعی هیچ کدام از خبرها مشروعیت و سندیت ندارد. در این چرخه غلط وقتی یک اتفاقی مانند اعتراضات تهران اتفاق می افتد، می‌تواند بسیار آسیب‌رسان باشد. از طرفی رسانه های رسمی مانند تلویزیون ها باید نقص های‌شان را برطرف کنند و برای پوشش خبرها به طور سلیقه ای برخورد نکنند و اتفاق ها را درست و صحیح نمایش دهند. این باعث اعتمادسازی میان مردم هم خواهد شد».

فیلترینگ، اخبار نادرست را بیشتر می کند
رضاییان ادامه می دهد:« وقتی اطلاعات رسانه‌های رسمی بر اثر فشار سانسور حاکمیت، غلط یا ناقص باشد، میان مردم سردرگمی پیش می‌آید که خبر درست را از کجا باید پیگیری کنند. البته زمانی هم که تلگرام فیلتر نبود، مردم باز خبرهای روزنامه را از همین طریق دنبال می‌کردند و حالا که دیگر دسترسی به آن محدود شده است».

مجید رضاییان، فیلترینگ را فرصتی برای رقابت رسانه‌های رسمی درانتشار اخبار درست دانست و افزود:«البته این در حالی است که فشارها برای محدود کردن رسانه ها از بین برود و بتوان خبرها را از مجرایی سالم و درست به جامعه تزریق کرد». روز گذشته، آذری‌جهرمی، وزیر ارتباطات در یکی از توییت های خود نوشت که «فیلترینگ تلگرام و اینستاگرام موقتی خواهد بود و بعد از مدتی برداشته می شود».

اینکه اگر فیلترینگ پاسخگویی انتظار مسئولان برای کنترل رفتارهای ساختارشکنانه است ، چرا موقتی است و اگر پاسخگو نیست، چرا اعمال می شود، سوالی است که نه تنها وزیر ارتباطات بلکه بسیاری دیگر از مسئولان از پاسخ آن درمی‌مانند. در دنیایی که پیشرفت تکنولوژی و ارتباطات کار را به استفاده از ابراینترنتی در برخی جوامع کشانده و به سرعت ثانیه، دنیای ارتباطات تغییر می‌کند، فیلترینگ مهجورترین تصمیم ممکن در قبال رفتارهای با‌نظم و بی‌نظم شهروندی است که هیچ‌گاه مسئولان امر از آن درسی نمی‌گیرند. (منبع:روزنامه قانون)