لینوکس فارسی از سال 81 تا...؟!
پروژه‌ی لینوکس فارسی از بهمن‌ماه سال ١٣٨١ با انعقاد قرارداد مدیریت پروژه میان مرکز فن‌آوری اطلاعات و ارتباطات پیشرفته‌ی شریف و شورای عالی انفورماتیک و با حمایت شورای عالی اطلاع‌رسانی آغاز شد و قرار بود در طول سه سال به سرانجام برسد. اما با گذشت چند سال و ادامه‌ی فعالیت این طرح در مرکز تحقیقات مخابرات ایران همچنان خروجی نهایی این طرح مشخص نیست و ظاهرا نتیجه‌ی قابل قبولی نداشته است؟!
به گزارش خبرنگار فن‌آوری اطلاعات خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا)، بسیاری از کشورهای جهان از قبیل آلمان، انگلستان، چین، کره و ژاپن، سیستم‌های عامل خود را به سمت لینوکس انتقال داده و به بومی‌سازی آن پرداخته‌اند و حتی استفاده از این سیستم عامل در مدرسه‌های این کشورها در حال گسترش بوده و با برنامه‌یی مشخص به تربیت افراد آشنا با این سیستم عامل مشغولند.
در ایران نیز بنا به این ضرورت‌ها بود که طرح ملی لینوکس فارسی یا طرح ملی نرم افزارهای آزاد/متن‌باز تعریف و گام‌هایی در این جهت برداشته شد اما متاسفانه با گذشت زمان، گویا اهمیت و هدف‌های متعالی مانند امنیت، استقلال و خوداتکایی در حوزه‌ی فن‌آوری اطلاعات، ایجاد تنوع نرم‌افزاری و جلوگیری از مونوپولی و بومی‌سازی مطابق با نیازهای محلی، انتقال فن‌آوری و توسعه‌ی صنعت داخلی و درنهایت، منافع مالی بلندمدت به دلیل مسائل رعایت قانون کپی رایت و عضویت در سازمان تجارت جهانی (WTO) و رفع مشکلات پایه‌ای زبان فارسی در نرم‌افزارهای متن باز پرکاربرد، بویژه در سیستم عامل لینوکس که در به سرانجام رساندن این طرح اندیشیده شده بود به فراموشی سپرده شد.
این در حالی است که مدیریت این پروژه در سال گذشته تاخیر در واگذاری بودجه‌ی هر ساله‌ی این پروژه را از جمله دلایل ناتمام ماندن آن پس از سه سال مطرح کرده و از سوی دیگر نیز در همان سال مدیریت این پروژه گزارش عملکرد سه ساله‌ای را اعلام کرد.
بر اساس این گزارش با توجه به برنامه‌ی کلان طرح (مصوب کارگروه راهبری طرح )، ٨٥ درصد پیشرفت برنامه، در حوزه‌ی پشتیبانی از زبان فارسی در سیستم عامل لینوکس و ٢١ درصد در حوزه‌ی سایر نرم‌افزارهای متن باز مانند پورتال‌ها، ترجمه واسط‌های کاربری، نرم‌افزارهای کارگروهی و غیره محقق شده است.
در بخش دیگری از این گزارش پیش‌بینی شده است که تا سال ١٣٨٦ فعالیت‌های اصلی طرح، یعنی پشتیبانی فنی از زبان فارسی در سیستم عامل لینوکس در سمت کاربر نهایی (در صورت تامین اعتبارات مورد نیاز) پایان یابد و فعالیت‌های جنبی و ترویجی، فرهنگ‌سازی و به‌روزرسانی خروجی پروژه‌های به‌صورت بین‌المللی، همچنان ادامه پیدا کند.
در سه سال گذشته حدود ٩٥٥ میلیون تومان برای اجرای ٣٤ پروژه از محل اعتبارات شورای عالی انفورماتیک و شورای عالی اطلاع‌رسانی هزینه شده است، که اطلاعات کلیه‌ی پروژه‌های انجام شده در طرح شامل شرح خدمات، مبالغ قرارداد و خروجی‌های آن‌ها به‌صورت کاملا شفاف در درگاه www.foss.ir قرار گرفته است و مدیریت طرح آماده‌ی پاسخگویی به هرگونه ابهام را در این‌باره را دارد.
درباره‌ی خروجی‌های ملموس طرح در جامعه هم در گزارش آمده است که در حال حاضر حداقل شش توزیع زنده یا قابل نصب از لینوکس فارسی توسط شرکت‌ها و گروه‌های فعال بر مبنای بستر فنی آماده شده در طرح تولید شده است که عبارتند از شبدیکس، لینوکس (حاوی مقالات و اسلاید‌های آموزشی)، پارسیکس (توسط گروه کاربران ایرانی لینوکس)، فارلیکس(کارآمد محصول یکی از شرکت‌ها با استفاده از خروجی‌های طرح) و شریف لینوکس.
بر اساس این گزارش، تهیه‌ی دیسک‌های زنده‌ی آموزشی لینوکس فارسی حاوی ٢٢٠٠ اسلاید و ٥٦ مقاله‌ی آموزش، برگزاری و مشارکت در ٣٤ همایش و ٢٤ کارگاه آموزشی، انتشار خبرنامه‌ی افق لینوکس با شمارگان ١٥٠٠ نسخه، تالیف ١٠ جلد کتاب‌های کاربردی، راه‌اندازی و به روز رسانی درگاه اطلاع‌رسانی طرح با ٢٠٠٠ بازدیدکننده در روز، پشتیبانی از گروه کاربران لینوکس، پشتیبانی از بخش ایران در شبکه‌ی بین‌المللی متن باز متعلق به (UNDP)، تهیه‌ی ١٢٠ ساعت دوره‌های آموزش الکترونیکی ازجمله فعالیت‌های ترویجی برای رسیدن به اهداف طرح بوده است.
حضور فعال در شبکه‌ی جهانی تولید دانش نرم‌افزارهای آزاد و متن‌باز تهیه‌ی یک الگوی کاری موفق برای انجام پروژه‌های ملی بر مبنای همکاری، جذب و مشارکت دولت، دانشگاه و صنعت، تلاش برای بومی‌سازی فن‌آوری اطلاعات و انتقال آن به‌عنوان یک عامل مهم در توسعه و استقلال نرم‌افزاری کشور، رفع مشکلات زبان فارسی در تمام توزیع‌های گنو/ لینوکس در درازمدت با ثبت بین‌المللی فعالیت‌های انجام گرفته در نسخه‌های مرجع هر پروژه، ایجاد اعتبار و جایگاه بین‌المللی برای ایران در این حوزه و بویژه خاورمیانه و تلاش در راستای فرهنگ‌سازی، ظرفیت‌سازی و ترویج نرم‌افزارهای آزاد/متن‌باز در سطح جامعه از دیگر دستاوردهای طرح در سه سال گذشته عنوان شده است.
به گزارش ایسنا، اما پس از آنکه حمایت از این پروژه زیر نظر مرکز تحقیقات مخابرات ایران قرار گرفت در نهایت سرانجام این طرح به طور مشخص اعلام نشد، اما کمال محامدپور - سرپرست مرکز تحقیقات مخابرات ایران - در گفت‌وگو با خبرنگار ایسنا درباره‌ی سرانجام پروژه‌ی لینوکس فارسی یا نرم افزارهای آزاد/متن باز اظهار کرد: به طور کلی در سال گذشته در مرکز تحقیقات مخابرات ایران فضا را آماده کردیم تا بحث لینوکس و نرم افزارهای متن باز در کشور باز شود و به تناسب آن نیز دانش آن را پیدا کنیم و دانشگاه‌ها و شرکت‌ها نیز با این امر آشنا شوند.
او با اشاره به این که لینوکس و نرم‌افزارهای متن باز برای امسال در اولویت مرکز تحقیقات مخابرات ایران نیست، گفت: به نظر می‌رسد ظرفیت کافی در بیرون یعنی بخش خصوصی و دانشگاه‌ها وجود دارد از این رو اگر مواردی باشد که در سطح کلان و ملی نیاز باشد به این نرم افزارها پرداخته شود و به مرکز تحقیقات مخابرات اعلام شود به شکل پروژه‌ی خاص آن را انجام خواهیم داد.
معاون وزیر ارتباطات و فن‌آوری اطلاعات افزود: اما به طور کل این موضوع را به صورت مساله کاربردی نرم‌افزاری در کشور دنبال می‌کنیم و از مراکز و نهادهایی که بخواهند در این زمینه فعالیت کنند، حمایت می‌کنیم.
او درباره‌ی سرانجام طرح ملی نرم‌افزارهای آزاد متن باز که به مدیریت مرکز ICT دانشگاه شریف در حال انجام بود گفت: طرح مذکور تا حدودی انجام شده است و حتی بخش‌هایی از آن به پایان رسیده است، به عبارت دیگر موارد پایه این طرح انجام شده است و اما مسائل کاربردی آن که به توسعه‌ی این نرم افزارها در کشور بستگی دارد، باقی می‌ماند که باید متناسب با نیاز بازار و مراکز علمی و آموزشی مورد توجه قرار بگیرد.
او در پاسخ به این پرسش چرا پس از گذشت چند سال هنوز خروجی این طرح به طور کامل مشخص نیست و سیستم عامل لینوکس فراگیر نشده است، گفت: اصولا در دنیا این طور نیست که تنها روی یک نرم‌افزار عمل شود و حتی در کشورهای صنعتی از همه‌ی آن‌ها استفاده می‌شود و در واقع یک نوع بازار رقابت میان آن‌ها وجود دارد و از این‌رو در کشور ما نیز نمی‌توان تنها بر روی یک سیستم عامل تاکید کرد، اما به عنوان یک دانش و فنی ضروری است که به آن پرداخته شود.
به گزارش ایسنا، با تمام این اوصاف این سوال همچنان وجود دارد که آیا با توجه به اینکه توسعه‌ی نرم‌افزارهای آزاد/متن باز به عنوان یک ضرورت در دنیای امروز به شمار می‌آید، نباید به طور جدی به فراگیری آن‌ها در کشور پرداخت و نگاهی وسیع‌تر از اجرای یک پروژه یا طرح به آن داشت؟!
آیا این طرح مانند دیگر طرح‌های فن‌آوری اطلاعات سرگردان در نهادهایی مانند شورای عالی فن‌آوری اطلاعات، شورای عالی اطلاع‌رسانی و یا شورای عالی انفورماتیک تحت تاثیر برخی اظهارات غیر کارشناسی قرار نگرفته است؟
- ۸۶/۰۲/۰۸
