مخابرات و 6 میلیون یارانه بگیر
داوود زارعیان - شرکت مخابرات ایران به بیش از 6میلیون مشترک تلفن ثابت یارانه می دهد. این خبر شاید برای فعالان اقتصادی غیرقابل‌باور باشد زیرا در شرایطی که دولت یارانه نان را قطع کرده است، چنین خبری بیشتر به دروغ روز سیزده می ماند، اما متأسفانه واقعیتی غیرقابل‌انکار است .
در سالهای اخیر و بعد از اجرای طرح هدفمندی یارانه ها، هزینه خدمات و انرژی مورد نیاز شرکت مخابرات ایران چندین برابر افزایش یافت، اما تعرفه های مخابرات هنوز کمتر از سال 1382 است. به‌این‌ترتیب، این شرکت برای یک خط تلفن در مناطق مختلف کشور به‌طور میانگین از 3 تا 11 هزار تومان هزینه می پردازد. ولی به دلیل آبونمان پایین و کارکرد کم، برای 6 میلیون مشترک قبض ماهانه صادر نمی کند که این امر یک «بحران» و یک اقدام «ضد توسعه» تعریف می شود .
البته این مقدمه به معنی «نفی» یارانه در کشور نیست؛ چراکه در بسیاری از کشورهای درحال‌توسعه، دولت‌ها برای ایجاد تعادل اقتصادی به‌طور مستقیم و غیرمستقیم یارانه میدهند، اما کشوری را سراغ نداریم که در آن «بخش خصوصی» متولی پرداخت یارانه باشد. به چند تعریف زیر توجه کنید:
· یارانه عبارت است از مقدار منابعی که از محل بودجه عمومی به صنایع و یا بازرگانی پرداخت میشود تا قیمت کالا و خدمات را در سطح پایین نگه دارند ( فرهنگ آکسفورد ) .
· یارانه عبارت است از کمک مستقیم مالی دولت که به صنایع و یا افراد یک کشور پرداخت میشود (سایت اقتصادی جهانی).
· یارانه پرداخت منابع مالی از طرف دولت به افراد یا مؤسسات اقتصادی و بازرگانی بدون هیچ چشم‌داشتی برای بازگرداندن این منابع مالی است. (سایت فرهنگ لغات تخصصی اقتصادی).
همچنین در کتابهای اقتصادی متعددی یارانه ارائه خدمات یا فروش کالا کمتر از قیمت تمام‌شده دانسته شده است. به‌این‌ترتیب، همان‌طور که ملاحظه میشود، در هیچ تعریفی، بخش خصوصی ملزم به پرداخت یارانه نیست؛ چراکه منابعی در اختیار ندارد که بتواند هزینه کند و البته شرکتهای بخش خصوصی چنانچه در ارائه خدمات سود منطقی داشته باشند، تحت عنوان مسئولیت اجتماعی، در بخشهای عام المنفعه هزینه میکنند که خود نوعی یارانه غیرمستقیم است.
شرکت مخابرات ایران، به‌عنوان یک شرکت دولتی که از سال 1388 به بخش خصوصی واگذار شده، همچنان با تعرفه های قبل از اجرای طرح هدفمندی یارانه خدمات ارائه می کند و به‌زعم همه کارشناسان، در حال حاضر تعرفه های تلفن ثابت، 17 برابر ارزانتر از کشور افغانستان و با درآمد سرانه یک‌سوم ایران است و به‌عنوان ارزانترین شرکت در طبقه بندی ITU قرار دارد. ادامه این وضعیت اثر مثبت در زندگی مردم ندارد، اما بر توسعه مخابرات به‌شدت تأثیر میگذارد.
توجه داشته باشیم که اگر یک شهروند معمولی که ماهانه حدود یک‌میلیون تومان درآمد دارد و بابت هزینه ارتباطات 3 تا 5 هزار تومان به مخابرات بپردازد، هیچ آسیبی نمیبیند، اما وقتی 6 میلیون مشترک ماهانه همین مبلغ ناچیز را به مخابرات نپردازند، مبلغ کلانی از سبد درآمد مخابرات حذف میشود که روند توسعه را تحت تأثیر قرار می دهد و شرایطی را به وجود می آورد که مجبور باشیم در آینده، هزینه بیشتری را بابت ارائه خدمات ارتباطی بپردازیم. فراموش نکنیم در سال 1382 اجازه 10 درصدی افزایش قیمت بنزین به دولت داده نشد، اما 3 سال بعد، قیمت آن به 400 تومان رسید. یعنی 400 درصد بالا رفت.
از این رو، شرکت مخابرات ایران از سال ها قبل، منطقی شدن تعرفه ها را به کمیسیون تنظیم مقررات پیشنهاد داده و با این استدلال که اداره شرکتی به بزرگی و اهمیت مخابرات، سرمایه گذاری متناسب با فناوری های نو و ارائه خدمات ارزش افزوده، نیازمند سرمایه کافی است؛ خواهان تغییر و تعدیل بوده که متاسفانه تا این زمان محقق نشده است. لیکن با توجه به اعلام وزیر محترم ارتباطات مبنی بر تعامل با شرکت مخابرات ایران و حضور نماینده وزارت در مجامع این شرکت، امیدواریم که در سال 1395 این روند تعاملی افزایش یافته و شاهد اتفاقات خوب باشیم.
مدیر مسئول نشریه ارتباطات/ فروردین 95