مقررات‌گذاری فراقوه‌ای «ستادها» در فضای مجازی
عباس پورخصالیان - "ستاد" واژه ای جنگی است و این روزها، ستاد وزارت کشور برای برگذاری سه انتخابات: 1) سیزدهمین دورۀ انتخابات ریاست‌جمهوری، 2) دومین انتخابات میان دوره‌ای پنجمین دورۀ مجلس خبرگان رهبری، به¬علاوۀ 3) ششمین دورۀ انتخابات شوراهای اسلامی شهر و روستا؛ در هماهنگی با ستادکرونا و صدها ستاد یاری رسان
به نامزدهای این سه نوع انتخابات بسیج شده اند تا در روز جمعه ۲۸ خرداد ماه امسال (1400) نخستین انتخابات کشور را تحت نظارت فراقوه ای ساترا برگذار کنند؛ در حالی که هزاران نامزده این سه انتخابات این شانس را دارند که به کمک وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات بجای هزینه کردن برای رزرو سالن های تبلیغاتی گران¬قیمت، مفت و مجانی از بستر شبکۀ ملی اطلاعات با شهروندان به گفت و شنود بنشینند و شهروندان نیز مجانی از بسته ای اینترنتی، به این منظور استفاده کنند.
روز دوشنبه سوم خرداد 1400، محمدجواد آذری جهرمی در صفحۀ اینستاگرام خود از طرح ارائۀ بسته یک ماهۀ هفت گیگابایتی اینترنت رایگان برای استفادۀ همۀ شهروندانِ دارای کد ملی معتبر در دوران انتخابات مورد بحث خبر داد. ثبت‌نام برای دریافت این بستۀ رایگان از روز دوشنبه سوم خرداد برای افرادی که کد ملی شان به صفر (0) یا یک (1) ختم می شود، آغاز شد و متقاضیان ثبت نام به وبگاهِ ictgifts.ir راهنمایی شدند. پنجرۀ سامانه ثبت نام، ظرف یک هفته باز است و به نوبت (به ترتیب فزایندۀ آخرین عدد کد ملی) به شهروندان امکان نام نویسی می دهد.
ابتکار عملِ ارائۀ بسته های اینترنتی رایگان، از آنِ ستاد ملی کرونا برای حفظ سلامت مردم در روزهای مبارزات انتخاباتی نامزدهای ریاست جمهوری دولت سیزدهم است، تا تبلیغات ایشان بجای ارائه در سالن های سرپوشیده، در بستر شبکۀ ملی اطلاعات ارائه شود. لذا ستاد ملی کرونا با صدور دستوراتی به ستادهای انتخاباتی از این ستادها خواسته است از بستر شبکۀ ملی اطلاعات حد اکثر استفاده را بکنند و از وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات هم درخواست نموده که تسهیلات ارائۀ این بسته‌های رایگان اینترنتی را فراهم آورد.
اما ساترا، بیکار ننشسته و دستورالعمل فعالیت انتخاباتی از طریق رسانه‌های صوت و تصویر فراگیر را صادر و چنین توجیه نموده است که: «در راستای جلوگیری از فریب افکار عمومی و انتشار محتوای جعلی، ایجاد شفافیت، امکان انتخاب آزادانه بدون سوگیری، فضای رقابت انتخاباتی سالم و بهره‌مندی تمامی نامزدهای انتخابات از رسانه‌های صوت و تصویر فراگیر در فضای مجازی برای فعالیت¬های انتخاباتی، با توجه به اثرگذاری بی‌بدیل این رسانه‌ها در انتخابات و رخدادهای سیاسی و اجتماعی کشور، دستورالعمل "فعالیت انتخاباتی رسانه‌های صوت و تصویر فراگیر" به شرح ذیل برای اجرا ابلاغ می‌شود.» پس از این مقدمۀ توجیهی، 21 مادۀ شبه¬قانونی می آیند به این شرح:
«ماده ۱- در این مقررات، واژه‌ها و عبارات در معانی مشروح زیر به کار می‌رود:
1. ساترا: «سازمان تنظیم مقررات رسانه‌های صوت و تصویر فراگیر در فضای مجازی» وابسته به «سازمان صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران»؛
2. فعالیت انتخاباتی: مجموعه‌ای از فعالیت‌هایی است که به صورت مستقیم و غیرمستقیم در جهت معرفی و اشاعه شخصیت، ایده، نگرش، انتقادات، پیشنهادات و برنامه‌های نامزد انتخاباتی یا گروه، حزب، جریان و جبهه سیاسی، در جریان انتخابات انجام می‌شود؛
3. رسانه کاربرمحوز: دارنده مجوز فعالیت رسانه صوت و تصویر فراگیر از ساترا که امکان بارگذاری محتوا توسط کاربر را برای انتشار فراهم می¬کند و رسانه محتوای بارگذاری شده را صرفاً سامان‌دهی می¬کند؛
4. رسانه مجاز: به رسانه کاربر محور دارای تأییدیه فعالیت انتخاباتی، در این دستورالعمل رسانه مجاز گفته می¬شود.
ماده ۲- رسانه ¬های کاربر محور متقاضی فعالیت‌های انتخاباتی می¬بایست تقاضای خود را برای دریافت تأییدیه فعالیت انتخاباتی به ساترا اعلام کنند.
ماده ۳ - فعالیت انتخاباتی فقط برای رسانه¬ های مجاز و با رعایت حدود و ثغور این دستورالعمل امکان پذیر است.
ماده۴- رسانه مجاز موظف است در صورت تقاضای رسمی نامزد انتخابات یا نماینده وی، پس از احراز هویت نامزد از طریق لیست رسمی وزارت کشور و معرفی رابط انتشار محتوا از سوی متقاضی، صفحه رسمی به نام نامزد و با درج نشان «صفحه رسمی» ایجاد کند.
تبصره۱- خدمات ایجاد کانال رسمی می¬بایست به صورت رایگان ارائه شود.
تبصره۲- رسانه مجاز در بخش شرایط استفاده، ملزم به دریافت تأیید رعایت کردن ضوابط مربوط به رسانه مجاز و این دستورالعمل، توسط ایجاد کننده حساب کاربری است.
ماده۵- رسانه مجاز می‌تواند در صورت تقاضای نامزد یا نماینده رسمی وی، نسبت به پذیرش تبلیغات و انتشار محتوای تبلیغاتی نامزد در رسانه اقدام کند.
تبصره ۱- شرایط و هزینه دریافت سفارش تبلیغات باید به صورت شفاف و یکسان برای نامزدهای مختلف اعلام شود.
تبصره ۲- رسانه موظف است در صورت تقاضای هریک از نامزدها یا نماینده رسمی ایشان، طبق شرایط و هزینه اعلام شده نسبت به پذیرش و انتشار تبلیغات وی در رسانه اقدام نماید.
تبصره ۳- فعالیت‌های تبلیغاتی در رسانه نباید از حدی تجاوز کند که عرفاً رسانه کارکرد اصلی خود را از دست بدهد.
ماده۶- رسانه مجاز ملزم است نشان «محتوای انتخاباتی» را برای تمایز تبلیغات انتخاباتی از سایر محتواهای انتشاریافته در رسانه، به نحو زیر به محتوای انتخاباتی الصاق نماید:
الف- درج نشان محتوای انتخاباتی در ابتدای متن عنوان محتوا؛
ب- درج نشان محتوای انتخاباتی در حاشیه تبلیغات منتشر شده در رسانه اعم از بنر یا تبلیغ پیش‌نمایش؛
ج- درج نشان محتوای انتخاباتی پیش از پخش ویدئوی تبلیغ انتخاباتی به مدت حداقل یک‌ونیم ثانیه.
ماده۷- رسانه مجاز علاوه بر اعلام هویت نامزد سفارش‌دهنده در ویدئو تبلیغات انتخاباتی، ملزم به درج نام و هویت نامزد ذیل محتوای ویدئویی یا درون محتوای مذکور است.
ماده۸- هرگاه در رسانه مجاز مطالبی مشتمل بر توهین یا افتراء یا خلاف واقع نسبت به نامزد مشاهده شود، ذی‌نفع حق دارد پاسخ آن را ظرف مدت ۷۲ ساعت کتباً برای آن رسانه ارسال کند و رسانه موظف است ظرف مدت ۲۴ ساعت پس از وصول پاسخ در شرایط برابر در مواردی نظیر محل قرارگیری، مدت زمان و کیفیت انتشار اصل محتوای منتشر شده، پاسخ را رایگان منتشر کند به شرط آنکه جواب از دو برابر اصل تجاوز نکند.
تبصره۱- درصورت اختلاف بین رسانه و نامزد مرجع تشخیص ساترا است.
تبصره۲- اقدامات موضوع این ماده نافی اختیارات شاکی در جهت شکایت به مراجع قضایی نیست.
ماده۹- نامزد می‌تواند خلاف واقع بودن محتوای مربوط به خود را به رسانه مجاز اعلام نماید. در صورتی که رسانه قادر به احراز نادرست بودن محتوای مذکور نباشد، ملزم است برچسبی مبنی بر «خلاف واقع بودن این محتوا از طریق اعلام نامزد انتخاباتی» را در محتوا درج کند.
ماده۱۰- چنانچه رسانه مجاز بخواهد تبلیغاتی براساس تاریخچه بازدید و علاقه کاربر برای وی نمایش دهد، می¬بایست در بخش «شرایط استفاده» به آگاهی کاربر برساند و موافقت کاربر را اخذ کند.
ماده۱۱- رسانه مجاز ملزم به ایجاد بخشی برای انتشار محتوای سواد رسانه¬ای و انتشار محتوای ارائه شده توسط ساترا به منظور آگاه‌سازی کاربران جهت حضور و مشارکت مؤثر و مفید در فعالیت‌های انتخاباتی است.
ماده۱۲- رسانه مجاز می¬بایست علاوه بر قرار دادن عنوان «تخلف محتوای انتخاباتی» در بخش سامانه گزارش‌دهی تخلفات محتوا، گزارش تخلفات تبلیغات انتخاباتی را با فوریت رسیدگی کرده و در صورت درخواست ساترا نتایج را شامل تعداد گزارش¬ها، نتیجه رسیدگی و اقدام رسانه را به ساترا گزارش کند.
ماده۱۳- اجرای نظرسنجی راجع به انتخابات، موقوف به درج اجراکنندۀ نظرسنجی و دوره زمانی اجرای آنهاست.
تبصره ۱- انتشار نتایج میانی نظرسنجی ممنوع است و باید در بازه‌های مشخص‌شده توسط رسانه اعلام شود. یعنی هنگام شرکت کردن کاربر در نظرسنجی نتیجه آن به کاربر اعلام نشود، بلکه در بازه مشخص (حتی روزانه) نتایج با شروط این ماده اعلام شود.
تبصره ۲- انتشار نظرسنجی‌ها یک روز قبل از انتخابات ممنوع است.
ماده ۱۴- رسانه مجاز موظف است به محض شناسایی ربات‌های منتشرکنندۀ محتوای جعلی، آنها را مسدود نماید.
ماده۱۵- رسانه مجاز موظف است محتوای فعالیت انتخاباتی را حداقل تا سه‌ماه پس از انتخابات ذخیره و نگهداری کند و گزارش عملکرد خود را به ساترا ارائه دهد.
ماده۱۶- در صورت احراز تخلف انتخاباتی حساب کاربری، رسانه مجاز حسب مورد موظف به تذکر، اخطار، حذف محتوا، ایجاد محدودیت امکان استفاده از خدمات یا مسدودسازی حساب کاربری است.
ماده۱۷- فروش یا اشتراک‌گذاری اطلاعات و داده¬های گردآوری‌شده کاربران توسط رسانه ممنوع است.
ماده۱۸- رسانه مجاز ملزم به رعایت بازه تبلیغات رسمی کشور و توقف فعالیت ۲۴ ساعت پیش از شروع اخذ رأی می‌باشند.
ماده۱۹- اعلام نتایج انتخابات، پیش از اعلام نتایج آراء از مراجع رسمی توسط رسانه، ممنوع است.
ماده۲۰- محتوای انتخاباتی انتشاریافته در رسانه‌ها با محوریت موضوعات زیر ممنوع است:
1. انتشار هرگونه سند یا اخبار طبقه‌بندی شده در سطح محرمانه به بالا؛
2. ارائه موارد خلاف واقع و تحریف‌شده حوادث و وقایع نظام جمهوری اسلامی و تاریخ انقلاب اسلامی ایران یا تطهیر و تحریف دوره پهلوی؛
3. القاء غیرسالم و بی‌اعتبار بودن فرایندهای تأیید صلاحیت نامزدها، انتخابات و فرآیندهای تصمیم‌گیری در کشور؛
4. تفرقه‌پراکنی بین گروه‌های جامعه با تحریک احساسات مردم و تلاش برای افزایش واکنش‌های تند؛
5. بزرگ‌نمایی یا دامن‌زدن به شایعات با هدف ابجاد ترس از ابتلاء کرونا در پی شرکت در انتخابات؛
6. تضعیف امید و اعتماد مردم به آینده اسلام و نظام جمهوری اسلامی؛
7. تبلیغ توسعه در سایر کشورها با هدف القاء یأس و ناامیدی در اقشار مختلف؛
8. انتشار هرگونه محتوایی که به نوعی موید دخالت در انتخابات یا به‌نحوی حمایت از سیاست‌های مداخله‌جویانه کشورهای دیگر به طور خاص استکباری باشد؛
9. پیشنهاد خرید و فروش رأی به هر نحو.
ماده ۲۱- ساترا بر حسن اجرای این دستورالعمل نظارت کرده و با متخلفان وفق مقررات ابلاغی خود از طریق کمیته رسیدگی به تخلفات برخورد خواهد کرد».
آری، همانا که ستاد واژه ای جنگی است و حضور صلح آمیز چندین و چند ستاد در عرصۀ عمومی و گسترۀ شبکۀ ملی اطلاعات، نیاز به مقررات فراقوه ای دارد!(منبع:عصرارتباط)
- ۰۰/۰۳/۱۰