ناتوانی دولتمردان از ردیابی سایبری تروریست‌ها
میثم لطفی - داعش از جمله گروهک‌های تروریستی محسوب می‌شود که به قدرت شبکه‌های اجتماعی پی برده است و بخش اعظم عملیات‌های خود را در این پلتفرم‌های اجتماعی پیش می‌برد. فیس‌بوک و توییتر برای داعش ابزاری کاربردی هستند و جدا از اینکه قابلیت‌های ارتباطی و اجتماعی دارند، به اعضای این گروه امکان می‌دهند به‌صورت گسترده در سراسر جهان فعالیت داشته باشند و محتوای مورد نظر خود را با کاربران به‌اشتراک بگذارند تا از این طریق اعضای جدید جذب کنند.
بدیهی است شرکت‌های توسعه‌دهنده شبکه‌های رسانه‌ای تمایلی به حضور تروریست‌ها ندارند و همین مساله موجب شده با در اختیار گرفتن ابزارهای جدید، فعالیت گروهک‌هایی مانند داعش را محدودتر کند. با این وجود، به‌نظر می‌رسد این ابزارهای تدافعی چندان کارآمد نبوده و از نظر باراک اوباما، رییس‌جمهور آمریکا مفید واقع نشده است. او بر این باور است که در شرایط کنونی فقط شبکه‌های اجتماعی می‌توانند جلوی فعالیت تروریست‌ها را بگیرند که البته این پلتفرم‌ها به‌خوبی عمل نمی‌کنند.
شبکه‌های تروریست‌پرور
رییس‌جمهور آمریکا بر این باور است که گروه مسوول حملات تروریستی پاریس یک قاتل حرفه‌ای است که به‌خوبی نحوه استفاده از شبکه‌های اجتماعی را می‌داند. اوباما در این خصوص گفت: «آنها خطرناک هستند و تاکنون اقدامات ترویستی گسترده‌ای در سراسر جهان انجام داده‌اند ... این افراد به‌جز آنکه موجب مرگ هزاران نفر شده‌اند، برای میلیون‌ها نفر در سراسر جهان رعب و وحشت ایجاد کرده‌اند و این روزها با در اختیار گرفتن قدرت شبکه‌های اجتماعی، به‌راحتی پروژه‌های خود را پیش می‌برند».
به گفته اوباما تلاش همگانی جهان برای نابودی داعش به نتیجه نمی‌رسد، مگر آنکه در این راستا از توان بالای شبکه‌های اجتماعی هم استفاده شود. او در این خصوص توضیح داد: «ما نمی‌توانیم این مساله را باور کنیم که حملات تروریستی در رستوران‌ها، سالن‌های تئاتر، هتل‌ها یا دیگر اماکن عمومی یک اتفاق تازه محسوب می‌شود و توان ما در حدی نیست که بتوانیم جلوی فعالیت آنها را بگیریم. باید گفت این روزها شبکه اجتماعی به تروریست‌ها قدرت مضاعف داده و باید این توان از آنها گرفته شود».
صحبت‌های اوباما که پس از حملات تروریستی پاریس منتشر شده، فقط به این واقعه ختم نمی‌شود و این مساله را نشان می‌دهد که رییس‌جمهور آمریکا گسترده شدن فعالیت گروهک‌های تروریستی را با میزان فعالیت آنها در شبکه‌های اجتماعی متناسب می‌داند و روی این مساله تاکید جدی دارد که باید ارتباط میان پلتفرم‌های اجتماعی و تروریست‌ها قطع شود. اوباما در این باره خاطرنشان کرد: «آنها نمی‌توانند در میادین نبرد رویاروی ما قرار بگیرند. بنابراین به عرصه مجازی پناه برده‌اند تا از این طریق بتوانند به پیروزی دست پیدا کنند. تروریست‌ها با این کار توانسته‌اند رفتار ما برای مقابله با آنها را تغییر دهند و همین مساله موجب شده است آنها یک گام جلوتر بیایند. آنها از ابزارهای اجتماعی استفاده می‌کنند و با مخفی شدن پشت نقاب سایبری می‌توانند پروژه‌های خود را در سراسر جهان پیش ببرند، ولی ما به آنها اجازه نمی‌دهیم».
به گفته اوباما، این تصور کاملا اشتباه است که ما این روزها با یک گروهک تروریستی مستقر در عراق و سوریه مواجه هستیم، زیرا داعش به واسطه شبکه اجتماعی توانسته است شاخه‌های فعالیت‌های خود را در مناطق مختلف جهان پیش ببرد و از این طریق به صورت مخفیانه و بی‌سروصدا عملیات‌های مختلف را به اجرا برساند.
رییس‌جمهور آمریکا بر این باور است که نبرد زمینی با گروهک تروریستی داعش کاملا اشتباه است و باید عملیات گسترده‌تر برای مقابله با آنها در دنیای سایبری دنبال شود. اگرچه این گروه در حمله تروریستی به پاریس موجب مرگ 130 نفر شد، ولی خسارت بر جا مانده از فعالیت آنها در عرصه سایبری و به‌خصوص شبکه‌های اجتماعی بسیار گسترده‌تر است.
ناتوانی آمریکا
باراک اوباما طی سخنرانی هفته‌های اخیر خود بارها درخواست عاجزانه خود برای همکاری هرچه بیشتر شبکه‌های اجتماعی در جریان مبارزه با فعالیت گروهک‌های تروریستی را اعلام کرد و البته هیچ خبر رسمی برای آغاز اقدام رسمی در این پلتفرم‌های رسانه‌ای منتشر نشد. به هر حال، در جریان این سخنرانی‌ها جیمز کورنی، رییس سازمان پلیس فدرال آمریکا (FBI) این هفته اظهار کرد که آژانس امنیتی او هنوز به‌قدری توانمند نشده که بتواند فعالیت‌های داعش در شبکه‌های اجتماعی آمریکایی را محدود کند.
این روزها اخبار فراوان در مورد فعالیت‌های گسترده سازمان‌های آمریکایی برای مقابله با گروهک تروریستی داعش در فضای مجازی منتشر می‌شود و این‌طور که کورنی می‌گوید، سازمان FBI به‌عنوان ارگان اصلی امنیتی کشور آمریکا نمی‌تواند به‌صورت عملی در دنیای سایبری وارد مبارزه با داعش شود. او در این خصوص گفت: «ما توانی که برای مقابله با این فعالیت‌های تروریستی در فضای مجازی نیاز است را در اختیار نداریم تا بتوانیم در خانه خود امنیت را برقرار کنیم و از طریق توسعه‌دهنده شبکه‌های اجتماعی که سرورهای آنها در آمریکا قرار گرفته است، جلوی فعالیت‌های سایبری داعش را بگیریم. فعالیت ما مانند این است که بخواهیم یک سوزن را در انبار کاهی به بزرگی کشور آمریکا پیدا کنیم. این سوزن‌ها از نظر ما کاملا مخفی شده‌اند، زیرا فعالیت آنها در شبکه‌های اجتماعی به‌گونه‌ای انجام می‌شود که پیام میان ارسال‌کننده و گیرنده به‌صورت رمزگذاری رد و بدل می‌شود و هیچ‌کس به آن دسترسی ندارند».
کورنی بر این باور است که داعش بخش اعظم ارتباطات خود را مبتنی بر ابزارهای پیام‌رسان اجتماعی مانند واتس‌آپ، تلگرام، وایبر و ... پیش می‌برد و به همین دلیل کشف رمز کردن داده‌های مربوط به این ابزارها برای FBI تقریبا غیرممکن است. او همچنین توضیح داد که این روزها نگرانی‌های زیادی دارد و با مقامات مختلف آمریکا وارد مذاکره شده است تا بتواند به محتوای این پیام‌ها دسترسی پیدا کند و البته هنوز هیچ مجوزی در کشور آمریکا صادر نشده تا بر اساس آن سازمان FBI بتواند به داده‌های مربوط به ارتباطات مظنون دسترسی پیدا کند.
کورنی می‌گوید: «این مساله برای ما بسیار مشکل است و شاید بتوان گفت یکی از دشوار‌ترین پروژه‌هایی محسوب می‌شود که سازمان FBI در تاریخ فعالیت‌های خود با آن مواجه شده است. مشکل اینجاست که ورود FBI به ارتباطات آنلاین میان کاربران می‌تواند حریم شخصی آنها را زیر پا بگذارد و در مقابل، وارد نشدن به این فضا هم می‌تواند امنیت عمومی را تهدید کند و فضای بازتری را برای فعالیت‌های داعش فراهم آورد. هنوز به‌طور دقیق روشی ارایه نشده که بتواند این مشکل را حل کند و ما باید تلاش بیشتری در این زمینه انجام دهیم».
مدیر سازمان FBI پیش از این هم اعلام کرده بود که به‌جز شبکه‌های اجتماعی بزرگ مانند فیس‌بوک و توییتر، ابزارهای پیام‌رسان اینترنتی از جمله واتس‌آپ و تلگرام به اندازه‌ای قدرت دارند که بتوانند امکان انجام حملات تروریستی را برای داعش و امثال آن فراهم کنند. بررسی‌های جدید نشان داد یکی از افراد مسلحی که مدتی قبل در آمریکا عملیات تروریستی انجام داد، از طریق توییتر با گروهک داعش در تماس بوده است و فرد دیگری هم به‌تازگی دستگیر شده است که برنامه‌های خود را از طریق واتس‌آپ با داعش هماهنگ می‌کرده است.
ترویست‌های موفق در شبکه‌های اجتماعی
استفاده از شبکه‌های اجتماعی و ابزارهای ارتباطی آنلاین با محتوای رمزگذاری‌شده این فرصت را برای گروهک‌های تروریستی ایجاد کرده است تا بتوانند فعالیت‌های سایبری خود را گسترش دهند و در مقابل فعالیت‌های امنیتی دولت‌ها مخفی بمانند. مایکل مک‌کاول، مدیر کمیته امنیت داخلی آمریکا بر این باور است که ارتباطات اعضای گروه داعش در عملیات‌های مختلف مبتنی بر ابزارهای اجتماعی صورت گرفته و حتی اگر به محتوای این پیام‌ها هم دسترسی وجود داشته باشد، باز هم نمی‌توان اقدامات قابل ملاحظه‌ای را انجام داد، زیرا در حمله تروریستی شهر بوستون که سال گذشته صورت گرفت، اسامه رحیم در پیام خود به فرد دیگری که بعدها مشخص شد وابسته به گروهک داعش بوده، نوشت: «امروز به مسافرت می‌روم». چند ساعت پس از ارسال این پیام رمزی، او حمله تروریستی شهر بوستون را انجام داد.
مک‌کاول بر این باور است که تاکنون بیش از 3400 نفر از ساکنان کشورهای غربی به داعش پیوسته‌اند و مهم‌ترین ابزار در جریان آشنایی آنها با این گروهک تروریستی، شبکه‌های اجتماعی بوده است. او بر این باور است که داعش حداقل 200 عضو آمریکایی دارد و به کمک پلتفرم‌های اجتماعی و ابزارهای پیام‌رسان اینترنتی همچنان تعداد آنها را افزایش می‌دهد که این مساله نیز می‌تواند یک تهدید جدی برای دولت آمریکا محسوب شود.
جان کارلین، دستیار دادستان کل در بخش امنیت ملی وزارت دادگستری آمریکا نیز در این خصوص توضیح داد: «روزانه هزاران پیام اینترنتی در این پلتفرم‌ها میان اعضای داعش رد و بدل می‌شود. این گروهک تروریستی به کمک ابزارهای مذکور موفق شده است با افراد عادی ارتباط برقرار کند و از این طریق بتواند وجهه خود را خوب جلوه دهد. این ابزارها موجب شده‌اند هزاران نفر از ساکنان کشورهای غربی به داعش بپیوندند و با آنها همکاری کنند. با این ابزارهای اجتماعی داعش به‌راحتی می‌تواند در کشورهای غربی عملیات تروریستی خود را به انجام برساند، زیرا در هر یک از این کشورها عضو دارد».
مقامات امنیتی آمریکا بر این باورند که داعش نسبت به دیگر گروهک‌های تروریستی بیشترین بهره را از عرصه سایبری می‌برد و با در اختیار گرفتن یک گروه تخصصی متشکل از کارشناسان حرفه‌ای، سیاست‌های پیچیده‌ای را برای فعالیت در عرصه سایبری تعریف می‌کند. کارلین می‌گوید که این روزها صدها یا شاید هزاران آمریکایی که در این کشور زندگی می‌کنند، با داعش همکاری داشته باشند و این در حالی است که مراکز امنیتی آمریکایی هم توان شناسایی آنها را ندارند.
ارتباطات رمزگذاری‌شده در ابزارهای اینترنتی و شبکه‌های اجتماعی موجب شده تا مقامات امنیتی آمریکایی از این عرصه به‌عنوان «فضای تاریک اینترنت» یاد کنند و خود را برای شناسایی هرچه دقیق‌تر این فضا ناتوان بدانند. به گفته مک‌کاول، هیچ مرکز امنیتی آمریکایی نمی‌دانند که هر روز در فضای تاریک اینترنت چه اتفاقی می‌افتد و چه تعداد ارتباطات سایبری میان اعضای داعش برقرار می‌شود. اینکه بتوان به‌درستی تشخیص داد که یک ارتباط در این فضای تاریک مختص به اعضای داعش است، تقریبا غیرممکن است و همین مساله نیروهای امنیتی را برای شناسایی و دریافت هرچه بیشتر اطلاعات ناتوان کرده است.
به عقیده جان مولیگان، مدیر مرکز ملی مبارزه با تروریسم در آمریکا، اطلاعات مربوط به فعالیت‌های تروریستی داعش در عرصه مجازی موجود است و ما توانایی آن را نداریم تا بتوانیم به اطلاعات مذکور دسترسی پیدا کنیم. این مساله موجب شده تا داعش هر اندازه که می‌خواهد، توان خود را در عرصه سایبری گسترش دهد و در مقابل ما نتوانیم هیچ اقدامی برای مبارزه با آنها انجام دهیم.
به هر حال، به‌نظر می‌رسد دولت آمریکا از مبارزه سایبری با گروهک تروریستی داعش ناتوان مانده و حتی رییس‌جمهور این کشور هم تنها راه برای سرکوب کردن فعالیت‌های تروریستی را همکاری گسترده شبکه‌های اجتماعی می‌داند. باید دید این اظهارنظرهای آمریکایی تا چه اندازه می‌تواند در این زمینه مفید واقع شود. (منبع:عصرارتباط)