ITanalyze

آرمان- مجتبی اسکندری: خبرهای ضد و نقیضی از فیلترینگ دائمی نرم‌افزار تلگرام به گوش می‌رسد. در حالی که رئیس‌جمهور در سال‌های گذشته در برابر فیلترینگ شبکه‌های اجتماعی مقاومت سرسختانه‌ای از خود بروز داده بود. بعید به‌نظر می‌رسد که رئیس‌جمهور روحانی، به‌رغم مشاهده آثار شبکه‌های اجتماعی در توفیقات سیاسی خود نظیر انتخابات یا بحث برجام، خواهان فیلترینگ شبکه‌های اجتماعی باشد.

حتی تعریض‌های روحانی به رقبای خود در مناظرات انتخاباتی و یا همایش‌ها و میتینگ‌های گوناگون، بیشتر به پشتوانه همین سر خم‌نکردن در برابر فیلترینگ شبکه‌های اجتماعی بود. فراتر از آن نیز حسن روحانی در مستند انتخاباتی خویش، با شاهد مثال آوردن از اظهارات مخالفان درباره شبکه‌های اجتماعی و همچنین نمایش صفحات توهین‌آمیزی که در فضای مجازی او را به باد اهانت و استهزا گرفته بودند، سند افتخار خود را در نقدپذیری و ایجاد فضای باز اجتماعی یکبار دیگر بازنمایی کرد. اکنون از اطراف و اکناف، همان‌هایی که در تمام این سال‌ها به‌دنبال متوقف ساختن فعالیت شبکه‌های اجتماعی بودند، پیروزمندانه بازهم شایعاتی مبنی بر توقف دائمی فعالیت تلگرام منتشر می‌کنند. گویی تبر به دستان، ظاهرا قصد ندارند که بی‌خیال نهال امید مردم شوند و بازهم با طرح شایعات به‌دنبال به عقب بردن عقبه رئیس‌جمهور هستند.

مقاومت شکننده

به‌رغم اینکه دولت تا جایی‌که ممکن بود در برابر فیلترینگ تلگرام و اینستاگرام مقاومت کرد، اما ظاهرا تصمیمی برای شرایط خاص امنیتی کشور لحاظ شده است و دولت نیز از حکم قانونی نهادهای امنیتی تبعیت کرده است. اما نکته حائز اهمیت در این میان طرح شایعات ناامید‌کننده است. گویی برخی علت تامه وجودی خود را در کمرنگ ساختن امید مردم و نیز فقدان نظارت اجتماعی مبتنی بر کمپین‌ها و هشتگ‌های برآمده از شبکه‌های اجتماعی می‌دانند. به همین سبب نیز دولت را با طرح شایعات تضعیف می‌کنند تا هم به‌نوعی تصفیه حساب سیاسی با منتخب مردم کرده باشند و هم با تکیه بر فرمول کاهش مشارکت‌ و پیروزی اصولگرایان را، دوباره سرلوحه کار قرار دهند، بدون توجه به اینکه روحانی ایستگاه امیدی ورای اصلاح‌طلبی و اصولگرایی‌های مرسوم است و مردم به اتکای شعارها و اقدامات وی در حمایت از طبقه متوسط، به او رأی داده‌اند. اقلیت اصولگرایان تندرو بهتر است به‌جای تضعیف امید مردم با توقیف شبکه‌های اجتماعی و شایعه‌سازی پیرامون توقیف دائمی آنها، رویکردهای خود در گذشته را اصلاح‌ کند. هرچند رئیس‌جمهور نیز نباید فراموش کند که سوگند خورده بود که وزیر ارتباطات جدیدش آزادی‌های اجتماعی را به مسلخ نخواهد برد و نباید از یاد ببرد که هفته گذشته قول داده بود که انگشت وزیر ارتباطات روی دکمه فیلترینگ نرود.

کارکرد اجتناب‌ناپذیر

در سراسر دنیا شبکه‌های اجتماعی محفلی برای به اشتراک گذاردن تجارب، مشاهدات عینی روزمره و مطالعات مردم است و همواره در افزایش آگاهی اجتماعی نقش بسزایی دارند. از مزایای دیگر شبکه‌های اجتماعی شکستن انحصار خبری است. رسانه‌هایی که به بلندگوی خبری یکسویه جریانی محدود و اقلیتی سیاسی بدل شده و در سالیان اخیر به‌شدت مورد انتقاد نیز واقع شده‌اند، اینک بیشتر از بقیه از فیلترینگ شبکه‌های اجتماعی ابراز رضایت می‌کنند. در شرایطی‌ که یکی از بهترین فرصت‌های اجتماعی انحصارزدایی است.

شبکه‌های اجتماعی

شبکه‌های اجتماعی در دوره‌ای فیلتر شدند اما با آغاز دولت روحانی، برخی از وزرا در شبکه‌های اجتماعی، حضور داشتند. کم‌کم حضور شهروندان و برخی چهره‌های سیاسی اصلاح‌طلب در این فضا بیشتر و بیشتر شد. اکنون توئیتر علاوه بر حضور فعال اعضای دولت، باعث حضور فعالانه چهره‌های سیاسی اصولگرا هم شده است. اغلب چهره‌های سیاسی اکنون دارای اکانت اینستاگرام، حساب کاربری توئیتر و همچنین کانال‌های تلگرامی هستند. به‌نظر می‌رسد دیوارهای فیلترینگ دائمی شبکه‌های اجتماعی فروریخته و افرادی نظیر حداد عادل، رئیسی، قالیباف، محسن رضایی، ولایتی، احمدی‌نژاد، جلیلی، احمد خاتمی، حمید رسایی هم دیگر از فیلترینگ استقبال نمی‌کنند.

به همین جهت این بار اصولگرایان به شکلی ناخواسته سبب خیر برای جامعه مدنی شده‌اند و قطعا باعث کاهش ایام فیلترینگ شبکه‌های اجتماعی خواهند شد. در واقع می‌شود به عبارتی بهتر این‌گونه سخن گفت که اصولگرایان خود بیمه‌‌کننده اصلی تداوم فعالیت شبکه‌های اجتماعی خواهند بود. به‌خاطر داریم که محمدباقر قالیباف لیست دارایی‌های خود را در همین فضا منتشر کرد و البته اتهامات علیه روحانی و جهانگیری هم در همین فضا بازنمایی شد. محسن رضایی اخیرا با هشتگ‌ معروف «یعنی یک اشکالی هست» تلاش کرد از دیگران عقب نماند و در نهایت حداد عادل و توئیت‌های همیشگی‌اش که با واکنش‌های کاربران مواجه می‌شد از نمونه‌های فراموش ناشدنی تجربه حضور اصولگرایان در فضای مجازی ا‌ست. ضمن اینکه از یاد نبرده‌ایم که سیداحمد خاتمی نیز کانالی تلگرامی در فضای مجازی به راه‌انداخته بود.