نبرد با مزاحمان جنسیتی در شبکه‌های اجتماعی
شبنم کهن چی - تلاش برای برابر شدن حقوق زن و مرد در ایران نیز مانند بسیاری از کشورها سابقه دیرینه دارد. زنان در ایران در مقاطع زمانی مختلف به خاطر زن بودن شان نتوانستند به حقوقی یکسان با مردان دست پیدا کنند. زنان در اموری مانند حق حضانت فرزند، حق طلاق، ارث و میراث، حق خروج از کشور، گرفتن دستمزد، رای دادن، شهادت دادن، تعیین دیه، مشارکت های اجتماعی، کسب کرسی های دولتی و بسیاری موارد دیگر از دیرباز حقی مساوی با مردان نداشته اند. در کنار این موارد، فرهنگ ما از قدیم الایام در حوزه مساوی بودن حقوق زنان و مردان می لنگد؛ دختر نباید بلند بخندد، دختر نباید بلند حرف بزند، دختر نباید جواب بدهد، دختر تنها نباید سفر کند و هزاران باید و نباید دیگر که کمتر در مورد پسران آنها را می شنویم.
سال هاست نه تنها در ایران، بلکه در تمام کشورهای جهان از توسعه یافته تا در حال توسعه و حتی توسعه نیافته، افرادی –شامل زنان و مردان- با هم متحد شدند تا در راستای اصلاح این فرهنگ و احقاق حقوق زنان و برابری بین زنان و مردان تلاش کنند. بسیاری از آنها از جامعه هنری برخاستند و سعی کردند با خلق آثار، روایتی از آزار و تبعیض جنسی زنان به جامعه ارایه دهند تا گامی در راستای آگاه سازی بردارند. از نمونه هنرمندان ایرانی می توان به پوران درخشنده اشاره کرد که فیلم «هیس! دخترها فریاد نمی کشند» را ساخت و برای اولین بار آزار جنسی کودکان را به همراه تمام تعاریف غلطی که در جامعه تبدیل به عرف شده است را روی پرده سینما برد؛ روایت دختربچه هایی که مورد آزار و اذیت قرار می گرفتند اما به دلیل ترس از خانواده شان آنها را بازگو نمی کردند و خانواده ها هم به خاطر ترس از آبرویشان پیگیر حقوق فرزندشان نمی شدند. (و البته که این فیلم توانست تاثیرات مثبت زیادی در ابعاد خود داشته باشد.)
با وجودی که به نظر می رسد جامعه مدرن شده و پیشرفت کرده ایم، هنوز هم بسیاری از کودکان، نوجوانان و حتی زنان جوان به خاطر نگاه حاکم بر جامعه از آزاری که می بینند صحبت نمی کنند. این آزار می تواند شامل نگاه آلوده، تفکر نادرست، گوشه و کنایه ها، متلک های خیابانی و ... تا سواستفاده های جنسی شود. چیزی که نه تنها زنان گرفتارش هستند بلکه گاهی شامل حال مردان نیز می شود. و ما در ایران تنها کسانی نیستیم که با چنین مشکلی مواجهیم. در بسیاری از کشورهای دنیای افراد از این آزار و اذیت در رنج و عذاب هستند.
در یک نمونه، نتیجه یک تحقیق در آمریکا نشان می دهد که مردانی که تا حدود 78 سال عمر می کنند نزدیک به یکسال از این مدت را صرف خیره شدن و نگاه کردن به زن ها می کنند. موضوعی که از جمله مصادیق تعرض به حریم خصوصی زن ها محسوب می شود. طی دهه های گذشته جنبش های زیادی برای رفع این مشکلات شکل گرفت که معروف ترین آنها فمنیست ها هستند. اما امروز مقابله با تفکرات نادرست برای به دست آوردن حقوقی برابر شکل دیگری به خود گرفته است. عده ای معتقدند جنگ و اعتراض و اعتصاب راهکار خوبی نیست، بهترین راه فرهنگ سازی و اطلاع رسانی است؛ کاری که امروز به مدد شبکه های اجتماعی ساده تر و فراگیرتر از هر زمان دیگری می توان انجام داد.
صحبت درباره قدرت شبکه های اجتماعی در اطلاع رسانی، تاثیرگذاری و ایجاد همبستگی تکراری به نظر می رسد. ما حداقل طی چهار سال گذشته در سطوح مختلف به خوبی با این قدرت آشنا شده ایم و در مقاطعی نیز از آن بهره برده ایم.
امروزه بسیاری از کاربران شبکه های اجتماعی به خصوص توییتر با هوشیاری از این ابزار نه تنها برای واکنش نشان دادن به رویدادهای جامعه شان بهره می برند بلکه تلاش می کنند در راستای فرهنگ سازی و اصلاح معضلات اجتماعی از قدرتی که در اختیار دارند بهره ببرند. زن جوانی به نام Laura Bates هفته گذشته اقدام موثری انجام داده است که نظر میلیون ها کاربر توییتر را در سراسر جهان به مساله آزار جنسیتی جلب کرده است. لورا باتس با معرفی هشتگ #WhenIWas از کاربران توییتر خواسته تجربیات خود از آزار جنسی خارج از خانه یا تبعیض جنسیتی هنگامی که کودک یا نوجوان بودند را با این هشتگ منتشر کنند.
روایت 50 هزار زن طی یک هفته
هفته گذشته کاربران توییتر از سراسر جهان با انتشار هشتگ #WhenIWas اقدام به تعریف تجربیات خود از آزار جنسی کردند؛ بیش از 50 هزار زن تجربیات تلخ خود از آزار جنسی و تبعیض جنسیتی را با کاربران توییتر به اشتراک گذاشتند. کاربران معمولا بعد از این هشتگ سن خود را هنگام تجربه آزار جنسی می نویسند و اگر این هشتگ را جست وجو کنید می بینید که در سنین 8 تا 16 سالگی، افراد بیشترین آزار و اذیت را در این زمینه دیده اند.
خجالت نکشید، آگاه شوید
لورا باتس که بنیانگذار پروژه تبعیض جنسی روزانه علیه زنان (The Everyday Sexism Project) است می گوید این کمپین را راه اندازی کرده تا دختران جوان را نسبت به آزار جنسی خارج از خانه و تبعیض جنسیتی آشنا کند. بر اساس گفته های وی نتیجه مطالعات سال 2015 دانشگاه کورنل نشان می دهد 84 درصد از زنان تجربه آزار جنسی خارج از خانه و تبعیض جنسیتی را قبل از 17 سالگی داشته اند.
تجربیاتی از ایران
بسیاری از کاربران ایرانی طی هفته گذشته تجربیات خود را از تبعیض جنسیتی و آزار جنسی خارج از خانه منتشر کردند. تجربیاتی که بین اکثر زنان ایرانی مشترک بود؛ مزاحمت های گفتاری یا فیزیکی در خیابان های شلوغ، تاکسی ها و در برخی موارد مدارس و تبعیض جنسیتی که در جامعه تجربه کرده اند. بعضی اوقات جنگ و جدل هایی هم بین کاربران درمی گرفت که ناشی از اختلاف عقیده و تفکر آنها بود.
حالا توییتر با این هشتگ برای جامعه شناسان، قانون گذاران و روان شناسان ایرانی تبدیل به یک منبع غنی از اطلاعات و تجربیات افراد در جوامع مختلف شده است و این راه هنوز ادامه دارد.
فرهنگ سازی، هدف اصلی
لورا باتس یکی از اهدافش از تشویق کاربران توییتر به تعریف داستان ها و تجربیات خود از آزار جنسی خارج از خانه و تبعیض جنسیتی را اطلاع رسانی و آموزش به دختران جوان عنوان کرده است. هدف دیگر وی فرهنگ سازی در مورد این است که زنان نباید از اطلاع رسانی درباره آزار جنسی شرمنده باشند یا از اینکه زن هستند (تبعیض جنسیتی) خجالت بکشند و اجازه دهند در حق آنها بی عدالتی شود. وی معتقد است هنگامی که زن یا دختر جوانی مورد آزار یا تبعیض جنسی (کلامی، روانی یا فیزیکی) قرار می گیرد به خاطر سرزنش دیگران از گفتنش منصرف می شود و ممکن است بارها این اتفاق برای وی بیفتد. در حالی که این او نیست که باید شرمنده باشد و سرزنش شود بلکه کسانی هستند که وی را مورد آزار و اذیت قرار داده اند.
آزاری که فقط برای زنان نیست
نتیجه بررسی توییت هایی که با هشتگ #WhenIWas منتشر شده است از یک جهت شوکه کننده است. لورا باتس از تجربیاتی که مردان در این زمینه داشتند و با این هشتگ منتشر کردند صحبت کرد و گفت: این هم یک فرهنگ سازی دیگر است که بفهمیم آزار و تبعیض جنسیتی تنها مختص به زنان نیست.
از شبکه های اجتماعی مدد بگیریم
لورا باتس در مصاحبه ای که با تلگراف انجام داده است اظهار امیدواری کرده حرکت هایی مشابه کاری که وی در شبکه اجتماعی توییتر انجام داده است، اتفاق بیفتد تا به اطلاع رسانی و فرهنگ سازی در جوامع مختلف کمک کند.
وی در سایت این پروژه در آدرس http://everydaysexism.com از کاربران خواسته با نام مستعار یا واقعی خود تجربیاتشان را با وی به اشتراک بگذارند تا او آنها را منتشر کنند یا در توییتر با هشتگ #WhenIWas بنویسند یا به اکانت @everydaysexism ریپلای بزنند. چون افراد در سراسر دنیا باید با یکدیگر متحد شوند تا به همه نشان دهند تبعیض جنسیتی و آزار جنسی هنوز وجود دارد و باید برای اصلاح فرهنگ و حل این مشکل اقدام کرد. (منبع:فناوران)