نداشتن فرهنگ پاشنه آشیل شبکه‌های اجتماعی
اشتغال بیش از اندازه و بی‌هدف در شبکه‌های اجتماعی، زمینه سردی و کاهش عاطفه در بین اعضای خانواده و دوری از محیط‌های فامیلی را با خود به همراه دارد.
جامعه امروز به سمت ماشینی شدن در حرکت است و در این میان روابط عاطفی بین انسان‌ها حتی در بین اعضای خانواده به همین علت با ورود ابزارهای جدید علم و فناوری که به نوعی برای آسایش جامعه تولید شده‌اند در حال کم‌رنگ شدن است.
همانطور که تلویزیون گاهی به رقیب عاطفی افراد خانواده تبدیل می‌شود، فضای مجازی و رایانه نیز فرزندان و خانواده را از یکدیگر جدا می‌کند. گاهی هم افراد خانواده در اثر مشکلات خانوادگی به رایانه و فضای مجازی پناه می‌برند و آن را وسیله‌ای برای دریافت محبت و تخلیه‌کردن عواطف خود می‌دانند.
جذابیت مسحورکننده اینترنت و ابزاری که امروزه به صورت شبکه‌های اجتماعی نوجوانان، جوانان، خانواده‌ها و افراد را گرد یکدیگر جمع می‌کند؛ دلیلی شده است تا آنها وقت زیادی را صرف آن کنند. حتی گاهی از اوقات جوانان، تحصیل و درس خواندن خود را برای بازی کردن با کامپیوتر بی‌هدف در فضای مجازی صرف می‌کنند.
میزان اعتقادات دینی بر چگونگی استفاده از اینترنت تاثیر دارد
اینترنت، محاسن و معایب خاص خود را دارد. از اینترنت می‌توان بهره‌برد و می‌توان از آن سوء استفاده کرد. عواملی چون سطح تحصیلات پدر و مادر و میزان اعتقادات دینی بر چگونگی استفاده از اینترنت تاثیر بسیاری دارد.
فضای مجازی و استفاده از آن بسیار خوب است اما در صورتی که هدفمند و کنترل شده باشد. اگر برای استفاده از فضای مجازی و ورود به شبکه‌های اجتماعی با برنامه و با هدف باشیم، می‌توانیم در مدت زمان کم، بهترین استفاده را داشته باشیم.
شبکه‌های اجتماعی پدیده جدیدی است که به تازگی وارد زندگی ما شده است. ابزاری که جای پدر، مادر، برادر و خواهر ما و دوستان و جامعه ما را گرفته‌اند. اگر کمی به این قضیه دقیق شویم، متوجه خواهیم شد که از زمان ورود این ابزار رسانه‌ای روابط میان خانواده و ارتباطاتی که تا قبل از استفاده از این ابزار با خانواده خود و دیگران داشته‌اید به طور محسوسی تغییر کرده و به نوعی آن گرمی قبل حریم خانواده، کمتر احساس شده و در حال سرد شدن است.
کاهش حجب و حیای جوانان به دلیل مشغول شدن بیش از حد به شبکه‌های اجتماعی
مشغول شدن بیش از حد به شبکه‌های اجتماعی و ابزار جدید رسانه‌ای، گاهی اوقات باعث می‌شود که حجب و حیای جوانان و میزان معنویات در آنها کاهش یابد. والدینی که تا قبل از این نگران بزرگ شدن فرزندان خود با الگوی رفتاری صحیح بودند متوجه می‌شوند که آنها دچار بلوغ زودرس شده‌اند و شخصیت یک نوجوان به جوان تبدیل شده است.
این موارد اگر با کنترل خانواده‌ها نباشد، سردی، دلزدگی از زندگی و بی‌عاطفگی خانوادگی را با خود به همراه خواهد آورد. دوستی‌های مجازی به نوبه خود اگر هم کنترل شده هستند باعث بروز رفتارهای غلط و نابه هنجاری می‌شوند که باید عوامل آن را در بین جوانان ایرانی ریشه‌یابی کرد و پیگیر حل آسیب‌های ناشی از آن شد. این شبکه‌های اجتماعی می‌توانند همچون تیغ جراحی کاربرد مثبت و منفی داشته باشند اما متاسفانه بدون هیچ آموزش و نظارتی مورد استفاده قشر نوجوان و جوان و خانواده‌ها قرار می‌گیرند.
بد نیست، بدانید در کشورهای طراح یاهومسنجر و چت روم‌ها و ابزار ارتباطی جدید، در کنار چنین فضاهایی نحوه استفاده و حتی کنترل آن برای به حداقل رسیدن آسیب‌های اجتماعی نیز فراهم می‌شود و همزمان در دسترس عموم قرار می‌گیرد در حالی که در کشورهای واردکننده بدین شکل نیست.
خانواده‌ها باید به فرزندان آگاهی دهند
در کنار این موارد، آموزش‌های خانوادگی نیز وجود دارد تا نوجوانان و جوانان کمتر وقت خود را به بطالت و بیهودگی در این فضاها سپری کنند. خانواده‌ها باید به فرزندان آگاهی بدهند و آنها را متوجه آثار منفی رایانه کنند و با توافق، استفاده از فضای مجازی را محدود و با هدف کنند.
در کنار رفتار کنترل شده فرزندان توسط خانواده، باید ریشه این ارتباط غیرمنطقی را در جای دیگری جستجو کرد و سعی شود که راه حل منطقی برای آن پیدا کرد. کنترل فضاهای چت و ارتباطی نیز می‌تواند تا حدودی موثر باشد.
آموزش در رابطه با شبکه‌های اجتماعی همچون تیغ دو لبه است
به گزارش ایکنا ولی الله صمدی‌راد، آسیب‌شناس اجتماعی درباره اینکه آیا ارائه آموزش می‌تواند در این زمینه موثر باشد؟ می‌گوید: « آموزش در این‌باره همچون تیغ دو لبه است و پیامدهای مثبت و منفی را در کنار هم دارد. از یک سو برای کسانی که تاکنون گرایشی نسبت به این موضوع نداشته‌اند می‌تواند جذابیت ایجاد کند و از سوی دیگر می‌تواند به کاربران فعلی آگاهی لازم را ارائه دهد. آموزش‌ها در این زمینه بسیار دقیق و حساس بوده و مخاطب‌شناسی، نحوه آموزش، نوع تدریس، زمان تدریس در آن بسیار مهم است که غفلت در آن می‌تواند به جای منفعت آسیب جدی برساند».
ناصر قاسم‌زاده، دبیر انجمن حمایت از سلامت و بهداشت روان جامعه نیز درباره عوارض دوستی‌های مجازی می‌گوید: «دوستی‌های مجازی بر پایه مبنای واقعی و صحیحی نیستند. برخی در این فضا سعی می‌کنند شخصیت قدیس، پاک و بدون نقصی از خود ارائه دهند که ممکن است برعکس شخصیت واقعی آنها باشد. بخش قابل توجه‌ای از کاربران فضاهای مجازی همچون چت‌روم‌ها برای عقده گشایی‌های روانی خود اقدام به ارتباط گیری می‌کنند و صحنه‌های شدید عاطفی و احساسی و حتی جنسی از خود بروز می‌دهند».
متاسفانه عده‌ای از جوانان از این فضا برای آشنایی قبل از ازدواج استفاده می‌کنند که ما اصلا آن را به دلایلی که در بالا گفتم پیشنهاد نمی‌کنیم. چرا که آشنایی برای ازدواج باید در فضای رو در رو، مستقیم و بدون واسطه صورت گیرد تا دو طرف به درستی یکدیگر را ببینند، رفتارهای یکدیگر را بررسی و حتی چهره، خانواده و عملکرد یکدیگر را ارزیابی کرده و بعد تصمیم‌گیری کنند.
نمی‌توان با فیلترینگ مانع ارتباطگیری افراد شد
باید گفت که نمی‌توان با فیلتر کردن یا بستن چت روم‌ها از ارتباطگیری افراد ممانعت کرد تنها راه حل کاهش آسیب‌های اجتماعی ناشی از چنین فضاهایی که در برخی از موارد حتی منجر به تجاوز عنفی و قتل هم می‌شود این است که جوانان را نسبت به این فضا و آسیب‌های آن آشنا و این موارد را مدام به آنها گوشزد کنیم.
خانواده‌هایی هم که از حضور فرزند خود به این شبکه‌ها نگران هستند، شاید اگر با فرزند خود همراه شوند و روند فعالیت‌های او را در همان شبکه اجتماعی با عنوان یک عضو پیگر باشند، شاید بتوانند در بروز برخی از عواقب آن جلوگیری کنند.
مسئولان فرهنگی کشور باید تلاش کنند زمینه‌های برآورده شدن نیازهای نوجوانان و جوانان فراهم شود تا گرایش آنها به چنین فضاهای مخاطره‌آمیزی کاهش پیدا کند.
خانواده و مدرسه به عنوان دو رکن اصلی نظام تعلیم و تربیت باید بتوانند در این زمینه نقش هدایت کننده را داشته باشند و جوانان را از خطرات ناشی از فضاهای مجازی این‌چنینی که فواید کمتری نسبت به مضرات آن دارند آگاه کنند اما متاسفانه تاکنون نتوانسته‌اند نقش خود را به خوبی ایفا کنند.
همچنین نباید از روشهای تهاجمی و سلبی استفاده کرد و مانع استفاده جوانان از چنین فضاهایی شد چرا که این روش دقیقا همانند این است که ما جلوی رودی را با سنگ ببندیم و مانع از حرکت طبیعی‌اش شویم، بالاخره آن آب روان راهش را پیدا می‌کند که قطعا انحراف از مسیر اصلی است.
آموزش درست، صحیح و به موقع به نوجوانان و جوانان در محیط‌های علمی و دانشگاهی می‌تواند در آگاه سازی آنها در زمینه استفاده از چنین فضاهایی موثر باشد.
- ۹۲/۱۰/۰۱