نقایص عجیب در نظام بانکداری الکترونیکی کشور
محسن شمشیری - با وجود این همه پیشرفت فناوری، 15میلیون دستگاه پرداخت شامل کارتخوان، عابر بانک، شعبه بانکی، موبایل و اینترنت، حدود 600 میلیون کارت و حساب بانکی و تاکید مدیران و مسوولان بر استفاده از خدمات دولت الکترونیک و بانکداری الکترونیک، در عصر شیوع کرونا، حفظ فاصله اجتماعی و عدم حضور در شعب بانک ها، گاهی اوقات با موضوعاتی مواجه می شویم که مایه شگفتی و تعجب و تاسف است.
دلیل آن نیز چیزی جز سوء مدیریت و نبود برنامه ریزی و عدم هماهنگی دستگاه های دولتی و بانک ها نیست.
در حال حاضر 33 بانک و موسسه اعتباری در کشور فعال است که صدها هزار شعبه دارند و از میلیون ها ابزار پرداخت و تراکنش، سیستم های نرم افزاری و تجهیزات مختلف برخوردارند. رقم تعداد تراکنش بانکی به 2 میلیارد و 871 میلیون در تیرماه رسیده که ارزش ان معادل 520 هزار میلیارد تومان است و میانگین هر تراکنش 181 هزار تومان است. به ازای هر 10 هزار نفر 1873 دستگاه پرداخت شامل کارتخوان، موبایل، اینترنت وجود دارد و روی هم 15 میلیون دستگاه پرداخت در کشور داریم.
اما با این وجود، برای پرداخت و انتقال وجه به برخی حساب ها از جمله حساب های دولتی، خزانه و... باید ساعت ها وقت صرف شود و دست آخر مشتری متوجه نمی شود که از کدام بانک و با چه روشی باید پول را پرداخت کند.
به عنوان مثال، برای دریافت مدرک تحصیلی یک دکتر دندانپزشک، لازم است که 1000 تومان به حساب خزانه پرداخت شود. این پول باید حتما از طریق شعب بانکی انجام شود. اما با مشاهده حساب مشخص نیست که از چه بانکی باید پرداخت شود تنها یک شماره شبا طولانی است که شمارش صفرهای آن به سختی امکان پذیر است اما کارمند مربوطه در اداره فارغ التحصیلی می گوید که قابل پرداخت در کلیه شعب بانک م است.
مشتری با توجه به این که کارت بانکی بانک م را دارد به اینترنت بانک مراجعه کرد اما هر چه تلاش کرد امکان پذیر نشد و نرم افزار این پیغام را داد که این شماره حساب مربوط به این بانک نیست. مشتری نتیجه گرفت که این شماره شبا مربوط به بانک دیگری است و در نتیجه به چند شعبه بانک های مختلف مراجعه کرد تا مبلغ 1000 تومان را بپردازد. اما صف طولانی، قطع سیستم در آن روز کاری، موجب شد که از ساعت 8 تا 12 در شعب مختلف معطل شود و دست آخر نتوانست پول را پرداخت کند.
سرانجام به اداره فارغ التحصیلی مراجعه و موضوع را مطرح کرد که معلوم نیست که این حساب خزانه متعلق به چه بانکی است و به بانک م هم تعلق ندارد. شما خودتان این 1000 تومان را به گونه ای به حساب دولت واریز کنید....
حال تصور کنید که علاوه بر این نوع حساب ها، انواع حساب و واریز وجه، انتقال وجه و.. هم به دلایل مشخص نبودن بانک، هم به دلیل درشت بودن وجه بالای 6 میلیون تومان، هم به دلیل محدودیت های تراکنش و... عملا تعداد قابل توجهی از مردم را به بانک ها و شعب می کشاند و با وجود این همه ابزار پرداخت که هر شهروند می تواند مانند یک کارمند بانک عمل کند، اما با این حال صدها هزار کارمند بانک هر روز مشغول به کارند و شعب شلوغ و پر تردد است و مردم در صف های طولانی و نوبت های چند ساعته منتظر انتقال وجه هستند و کرونا نیز در این شلوغی می تازد و عده ای را به کام مرگ و بیماری می کشاند.
براین اساس، جای این پرسش اساسی وجود دارد که چرا حساب های خزانه یا حساب های دولتی، عوارض و مالیات و.... کوتاه و گویا و قابل پرداخت در کلیه شعب بانک ها و اینترنت بانک و موبایل بانک و... نیست؟ اگر فرض کنید که یک شماره ساده مانند 2345 برای خزانه در تمام بانک ها و تمام شعب و شبا و.. تعریف شود و ابزار انتقال بین کل سیستم بانکی باشد چه مشکلی ایجاد می کند؟ در این موارد لازم نیست که فقط برای یک بانک خاص تعریف شود و می توان همه بانک ها را با یک سند یا شماره شبا مربوط به هر بانک به حساب دولتی و خزانه و مالیات و عوارض مرتبط ساخت.
برای سادگی کار مردم و مشتریان و کارمندان و ادارات، باید حساب های ساده تعریف کرد و امکان پرداخت از هر ابزاری مانند گوشی و اینترنت را فراهم کرد و نباید مردم را برای یک فیش ساده با مبلغ کم مجبور به مراجعه به شعب بانک های شلوغ کرد.
مردم باید قادر باشند که هر نوع حساب دولتی و خزانه را با نرم افزار بانکی پرداخت کرده و سند الکترونیک و گواهی پرداخت را عکس بگیرند یا پی دی اف بگیرند و برای اداره دولتی ارسال کنند و حتی کاغذ نیز استفاده نکنند واگر هم استفاده از کاغذ لازم است می توان آن را کپی گرفت و به اداره مربوطه ارائه کرد و لازم به مراجعه به شعبه بانک نیست. لذا شماره های طولانی شبا که مشخص نیست که مربوط به کدام بانک است و قابل پرداخت در اینترنت بانک و موبایل بانک نیست مشکل را افزایش می دهد و به جای آن باید یک حساب ساده و قابل پرداخت در هر نوع ابزار پرداخت و هر بانکی را فراهم کرد.
این که بعد از افزایش تراکنش ها به 3 میلیارد در ماه هنوز ارتباط بین بانکی کامل نداریم و برخی حساب ها در برخی بانک ها قابل پرداخت نیست و برخی حساب ها در اینترنت بانک و موبایل بانک قابل پرداخت نیست، مایه تاسف است زیرا به هر میزان که فناوری رشد کرده و دستگاه ها بیشتر شده، ترافیک و گرفتاری و اتلاف وقت مردم نیز ادامه یافته است.
تمام این مشکلات با یک طراحی ساده در شماره حساب ها و امکان پرداخت در تمام بانک ها و شعب و نرم افزارها امکان پذیر می شود و از حساب خزانه گرفته تا عوارض و مالیات، جریمه و.. را باید از این طریق ساده سازی کرد. در مورد انتقال وجه بین بانکی از طریق شبا و... نیز باید به جای یک حساب طولانی و 7 صفراضافه، راه ساده تری را انتخاب کنیم و به ازای 33 بانک کشور مثلا از دو رقم برای مشخص کردن بانک به اضافه شماره حساب مشتری در آن بانک استفاده کنیم و لازم به این همه اعداد اضافه نیست.
همچنین برای مبالغ درشت بالای 6 میلیون تومان و قاعده مقابله با پولشویی و محدود کردن تراکنش ها با هدف کنترل قیمت ها و ارز و طلا و ... باید راهکارهای دیگری انتخاب شود که ازخدمات دولت الکترونیک و بانکداری الکترونیک در جهت کاهش مراجعه به شعب بانک ها استفاده شود. این موضوع نشان می دهد که خود دولت و بانک ها عامل مراجعه مردم به بانک ها هستند و اگر مردم به خصوص کسبه و کسب وکارهای با گردش بالا متناسب با اعتبارشان در بانک ها و بازار، بتوانند گردش مالی با ارقام بالا در اینترنت بانک و موبایل بانک داشته باشند، نیازی به این همه مراجعه به بانک ها برای دریافت چک رمزدار و... ندارند. در حال حاضر مبدا و مقصد تمام تراکنش های بانکی مشخص است و بلافاصله بعد از هر تراکنش با رقم بالا، می توان نظارت کافی را اعمال کرد و نباید مردم را مجبور کنند که برای یک تراکنش ساده و انتقال وجه، به شعب بانک مراجعه کنند تا چک رمزدار بگیرند یا از حساب شبا استفاده کنند.
همان طور که از مردم سوال می شود که برای چه منظوری از چک یا شبا استفاده می کنند و پول را از کجا آورده اند و صرف چه کاری می کنند، می توان در اینترنت بانک نیز همین پرسش را مطرح کرد و لازم نیست که برای هر کاری مردم به شعب بانک ها مراجعه کنند.
براین اساس کاهش مراجعه مردم به بانک ها و شعب بانکی، نیازمند برنامه ریزی، هماهنگی، طراحی جدید و ارتباط بین بانکی مناسب تری است و دولت و بانک ها که خود عامل این همه مراجعه به شعب بانک ها و ادارات و ناکارآمدی های بسیار آن هستند باید اقدام ویژه ای جهت کاهش مراجعه مردم به بانک ها و ادارات داشته باشند. شماره حساب ها را باز طراحی کنند و کوتاه و گویا و قابل خواندن کنند و... (منبع:اقتصاد گردان)