چین به دنبال حذف پول نقد است
نادر نینوایی - بانک مرکزی چین قصد دارد طرحی را اجرا کند که به موجب آن استفاده از پول نقد در پرداخت‌های مالی این کشور از میان می‌رود. به اعتقاد برخی منتقدان این امر باعث شده چنین به نظر برسد که دولت چین راه دیگری را برای کنترل بیش از پیش شهروندان خود در سر دارد.
بانک مرکزی چین به دنبال ایجاد نسخه دیجیتال از یوان (واحد پول ملی چین) است که بتوان از طریق آن سهم قابل توجهی از پرداخت‌ها را به شکل الکترونیکی در آورد.
با این وجود، این اتفاق برای بانک مرکزی چین به عنوان فرصتی برای ایجاد کسب‌و‌کاری جدید نگریسته نمی‌شود، بلکه این بانک ارز دیجیتالی را به عنوان یک ابزار فناورانه ارایه می‌دهد که به کمک آن می‌توان به طرز چشمگیری امکان نظارت دولت و بانک مرکزی بر حتی کوچک‌ترین فعالیت اقتصادی که مردم و شرکت‌های این کشور انجام می‌دهند را توسعه بخشید.
درواقع بانک مرکزی چین با این ارز دیجیتالی می‌تواند بفهمد که مردم چین و کمپانی‌های بزرگ این کشور پس از به دست آوردن پول با آن چه می‌کنند و برای خرید چه محصولاتی از آن بهره می‌برند.
تبدیل پول کاغذی چین به اییوان می‌تواند موجب شود که امکان نظارت کامل بر پرداخت مالیات فراهم شده و راه فرار مالیاتی نیز مسدود شود. همچنین تا حدود زیادی امکان انجام هر نوع پولشویی نیز محدود خواهد شد. اگرچه استفاده از پول دیجیتالی بسیار راحت‌تر و کم‌دردسرتر از پول نقد است اما کارشناسان بیم دارند که تاکید بیش از اندازه چین به استفاده از ارزهای دیجیتالی حریم شخصی مردم این کشور را با چالشی جدی مواجه کند.
اگرچه بانک مرکزی چین مدعی محافظت از اطلاعات حریم شخصی افراد است اما به دلیل وجود این احتمال که همواره ممکن است از داده‌های مالی مردم سوءاستفاده شود، کارشناسان بانکی معتقدند که می‌بایست حق مردم را در امکان استفاده از پول نقد بدون محدودیت به رسمیت شناخت.
باتوجه به سرعت بالای چینی‌ها در فراهم کردن امکان پرداخت الکترونیکی در گوشی‌های هوشمند و همه‌گیر شدن آن باید گفت به نظر می‌رسد برنامه دولت چین برای دهه آینده حذف کامل پول نقد و الکترونیکی کردن تمام پرداخت‌ها در سطح این کشور است.
برای مردم چین یوان و یوان الکترونیکی به لحاظ پولی ارزش یکسان خواهد داشت و تنها تفاوت ایجادشده جایگزینی پول فیزیکی با پول نقد خواهد بود. البته طبیعی است که شیوه پرداخت در اییوان کمی با پرداخت آنلاین در سایت‌هایی مانند Alipay یا وی‌چت‌پی متفاوت خواهد بود. این تغییرات بستگی به شیوه ساخت و عرضه اییوان توسط بانک مرکزی چین خواهد داشت و باید دید که آیا این بانک می‌تواند ارز دیجیتال خود را به شیوه‌ای عرضه کند که قابلیت ارایه روی اپ‌های موبایلی و سیستم‌های پرداخت آنلاین موجود در چین را داشته باشد یا خیر.
البته همان‌طور که گفته شد، برای موفقیت اجرای حذف پول کاغذی و جایگزینی یوان الکترونیکی با آن لازم است که بانک مرکزی چین به نوعی ارز دیجیتالی خود را ارایه دهد که توان اجرای آن روی بسترها و سرویس‌های موجود وجود داشته باشد. درواقع بانک مرکزی چین در ابتدای مسیری است که می‌بایست در آن مشخص کند که یوان الکترونیکی چگونه کار خواهد کرد.
به همین منظور این بانک یک پژوهشگاه ارزهای دیجیتالی ایجاد کرده که از سال گذشته آغاز به کار کرده و حالا مدتی است که شروع به استخدام متخصصان ارزهای دیجیتالی کرده است؛ این پژوهشگاه همچنین 40 پرونده ثبت اختراع مربوط به ایجاد زیرساخت فناوری ارزهای دیجیتالی دارد.
براین اساس پیش‌بینی می‌شود که یوان الکترونیکی یک کیف پول دیجیتال شخصی باشد که بتوان به وسیله آن پرداخت‌ها را به شکل مستقیم انجام داد و البته توان بالقوه پرداخت آفلاین را نیز دارا باشد. در مقابل، پرداخت‌ها در Alipay از طریق شبکه‌های پردازش آنلاین صورت خواهد پذیرفت.
یائو کیان، رییس پژوهشگاه ارزهای دیجیتال بانک مرکزی چین گفته است که اییوان در جایگاهی برتر از همه ارزهای دیجیتالی قرار خواهد گرفت؛ چراکه امکان صدور و کنترل ارز در آن وجود خواهد داشت. این ارز همچنین می‌تواند دیواری که بین پرداخت‌ها و سیاست‌های پولی وجود دارد را نیز از بین ببرد و به این ترتیب بانک مرکزی خواهد توانست نرخ‌های بهره اسمی را به صفر کاهش دهد.
آن‌طور که یی‌‌گنگ، رییس جدید بانک مرکزی چین در ماه آوریل گفته، آنها در حال مطالعه آثار مثبت ارزهای رمزنگاری‌شده هستند تا در عرصه واقعی اقتصاد از آن استفاده کنند. بانک مرکزی چین البته تنها بانک مرکزی نیست که به دنبال ایجاد ارزهای دیجیتالی است؛ بلکه در کشورهایی همچون ونزوئلا، سنگال، سوئد و تونس نیز در زمینه چنین پروژه‌هایی اقداماتی انجام شده است.
در این میان اما شاید جزایر مارشال در جزایر اقیانوس آرام با بیشترین سرعت به سمت ساخت ارز دیجیتالی حرکت کرده است، این در حالی است که صندوق بین‌المللی پول به‌تازگی در خصوص این میل روزافزون بانک‌های مرکزی کشورهای جهان به تولید ارزهای دیجیتالی ابراز نگرانی کرده است.
رییس سابق بانک مرکزی چین که برای 15 سال این مسوولیت را به عهده داشت پیش از این لزوم حرکت به سمت ارزهای دیجیتال را مطرح کرده بود و مزیت‌هایی از جمله کاهش هزینه‌های صدور و انتشار پول کاغذی، بهبود راحتی و امنیت، افزایش سیاست پولی و تقویت پول حق حاکمیت را از جمله محاسن ساخت این ارزها توسط بانک مرکزی دانسته بود.
در صورتی‌که بانک مرکزی چین صدور و استفاده از پول کاغذی یوان را در این کشور متوقف کند با توجه به عدم نیاز به چاپ پول، کاهش هزینه‌های خودپردازها و نگهداری آنها، چیزی در حدود نیم‌درصد از کل تولید ناخالص داخلی چین یعنی معادل 414 میلیارد یوان (معادل 60 میلیارد دلار) صرفه‌جویی خواهد شد.
باتوجه به افزایش شدید حجم پرداخت الکترونیکی در مقیاس کوچک در چین، جمع‌آوری پول کاغذی، یک واقعیت در زندگی اقتصادی آنها است.
بر این اساس فواید اصلی استفاده از ارز رمزنگاری‌شده به جای پول کاغذی، جلوگیری از فرار مالیاتی، پولشویی و اقتصادهای زیرزمینی و خلاف است. در حال حاضر بر اساس آمار بانک مرکزی چین، بیش از 14 درصد تولید ناخالص داخلی چین درواقع اقتصاد در سایه بوده و به چنین پول‌هایی مربوط است. البته آنچه باعث نفرت دولت چین از بیت‌کوین شده همین امکان انجام تراکنش برای فرار از مالیات و انجام پولشویی در چین است.
در حال حاضر و با فشار رسمی دولت چین، تاکنون Alipay و WeChat Pay حسابداران خود را از استفاده از بسترهای اختصاصی خود برای استفاده از ارزهای رمزنگاری‌شده منع کرده‌اند، و در همین حال گروه‌های چت آنلاین رمزگشایی نیز در این کشور مسدود شده‌اند.
در نقطه مقابل بیت‌کوین، اییوان در اصل برای این ساخته می‌شود که دقیقا مشخص کند هر پول متعلق به چه کسی است. با این وجود بر اساس اصول اولیه و پیش‌بینی‌شده در حذف پول کاغذی در چین و جایگزینی آن با پول دیجیتالی، مشخصات افراد و میزان تراکنش‌های مالی آنها بدون رضایتشان در اختیار افراد ثالث قرار نخواهد گرفت؛ اگرچه در صورت نیاز مقامات رسمی امکان بررسی تمام اطلاعات تراکنش‌های افراد را دارند.
اگرچه برخی منتقدان معتقدند، هنوز در مورد چگونگی ایجاد و اجرای عملی اییوان ملاحظات لازم دیده نشده، ولی برنامه ارزش‌یابی دیجیتالی بانک مرکزی چین به احتمال زیاد به‌زودی شروع خواهد شد. بانک مرکزی چین همچنین به نفوذ نظارت قانونی خود بر خدمات پرداخت شخصی و نیز کنترل آن بر بانک‌های تجاری کشور چین برای توسعه زیرساخت ارز جدید دیجیتال ادامه خواهد داد.
براین اساس ممکن است در آینده بانک مرکزی چین به‌تدریج از تولید بیشتر یوان کاغذی خودداری کند، اما هیچ بعید نیست که در چنین شرایطی بسیاری ترجیح دهند یوان‌های کاغذی خود را فعلا با اییوان مبادله نکنند که این امر می‌تواند چالش‌برانگیز باشد.
بر اساس این گزارش، با ایجاد یک ارز دیجیتال که توسط بانک مرکزی یک دولت قدرتمند ایجاد شده، علاوه بر امکان مدیریت بر اقتصاد بدون نیاز به پول کاغذی، مدلی جدید از ارایه ارز دیجیتال توسط دولت‌ها نیز شکل می‌گیرد که هیچ بعید نیست در آینده به الگوی سایر کشور‌ها و بانک‌های مرکزی آنها تبدیل شود تا ضمن مسدود شدن راه توسعه ارزهای متفرقه دیجیتال، اقتصاد جهان بیش از هر زمان دیگر زیر ذره‌بین دولت‌ها قرار بگیرد. (منبع:عصرارتباط)
- ۹۷/۰۹/۰۹