گزارشی از آخرین وضعیت .IR
صدهزارمین دامنه اینترنتى باپسوند.IR تا پایان هفته اول آبان ماه به ثبت مى رسد.
این خبرى بود که دکتر سیاوش شهشهانى رئیس مرکز ثبت دامنه /IR با سر بلندى به مطبوعات وجامعه گسترده کاربران اینترنتى سپرد.
فروردین ماه سال ۱۳۷۳ با وجود مخالفت هاى بعضى مراجع امریکا و به پشتیبانى اینترنت سوسایتى (Internet Society) پژوهشگاه دانش هاى بنیادى، مجوز دامنه کشورى ایران /IR ، را از جاناتان پاستل «استاد کامپیوتر در دانشگاه کالیفرنیاى جنوبى و از بنیان گذاران اینترنت وسرپرست گروه اینترنیک که توزیع کل دامنه هاى اینترنتى را از اوایل دهه ۱۹۹۰ آغاز کرده بود» دریافت کرد.
در آن زمان نحوه برخورد دولت با اینترنت کاملاً نامعلوم بود، وزارت پست هم تقریباً همکارى خاصى در این زمینه نمى کرد و تنها دانشگاه ها اطلاع نسبى از این موضوع داشتند. به همین دلیل، توزیع دامنه هاى /IR هم به دلیل نامشخص بودن فضا بسیار محدود آغاز شد. در ابتدا /IR تنها به یک سرى دانشگاه ها و پژوهشگاه ها سپرده شد، بعد به وزارتخانه ها و سازمان هاى دولتى. در ابتدا همه دامنه ها زیر یکى از چهار پسوند به ثبت مى رسید، AC.IRبراى دانشگاه ها CO.IRبراى شرکت ها و or.IR هم براى بخش دولتى که در این مورد هم از پسوند gov استفاده نمى شد، چون بنا به مشکلات ایران و امریکا، همواره ترس از نفوذ به این سایت ها وجود داشت. براى شرکت هاى خدمات اینترنتى همNET.IR در نظر گرفته شد.
قبل از سال ۱۳۸۰ ثبت مستقیم زیر IR. نیز آغاز شد ولى همراه با محدودیت هایى بود. تا شهریور ۱۳۸۰ که تجدید سازمانى در ثبت دامنه صورت گرفت تعداد کل دامنه ها حدوداً ۶۷۰ بود.
گر چه در این زمان رشد دامنه با کندى پیش مى رفت ولى در دى ماه ۸۲ که پیاده سازى نظام جدید آغاز شد، تعداد دامنه ها به ۲ هزار و در مرداد ماه ۸۳ زمانى که مجوز توزیع وفروش دامنه به کارگزارها داده شد ، تعداد دامنه ها به ۸ هزار رسیده بود. در مهر ماه سال ۸۴ ثبت دامنه هاى فارسى آغاز شد.
این تاریخچه زندگى کودکى بودکه حالا در هفته اول آبان ماه دامنه بزرگى اش به ۱۰۰ هزار مى رسد.
ثبت دامنه اینترنتى به زبان فارسى در ایران از اول مهرماه ۸۴ با ثبت دامنه براى نهادهاى دولتى پا به دنیاى پهناور دیجیتالى گذاشت. نو ظهورى که به کاربران ایرانى اجازه داد دامنه اینترنتى را به شکل «نام.ایران» به فارسى ثبت کنند.
تهران بیشترین، ایلام کمترین
بنا به آمار حدود ۱۷۰ میلیون دامنه اینترنتى در دنیا وجود دارد که ۶۵ میلیون آن در کشور امریکا ثبت شده است.در بین دامنه هاى کشورى به ترتیب دامنه کشورى آلمانDE. ، چینCN.، انگلیسUK.، هلند NL. و ایتالیا IT. بالاترین رتبه ها را به خود اختصاص داده اند. و این در حالى است که ایران نیز در این میان حرفى براى گفتن دارد /
به گفته شهشهانى ایران از نظر رتبه بین نام دامنه هاى کشورى که بیش از ۲۴۰ رتبه است، در جایگاه ۴۰ ایستاده است و در زمینه رتبه دامنه هاى عمومى هم حدوداً به همین شکل است.
از نظر رشد دامنه ها هم ایران رشد قابل توجهى داشته است و در حال حاضر در جدول رشد، ایران مقامدار رتبه چهارم بعد از کشورهاى چین، اسپانیا و ویتنام است.
طى پنج سال اخیر ثبت دامنه /IR با روند روبه رشد مواجه بوده است به طورى که در آغاز این دوره نسبت تعداد دامنه هاى عمومى فعال در کشور به دامنه IR. بیش از ۱۰ بود ولى اکنون مجموع تعداد دامنه هاى عمومى که (معمول ترین دامنه هاى عمومى کشور عبارتند از: COM ،NET ، ORG ، INFO و.BIZ ) در ایران مورد استفاده است، کمتر از تعداد دامنه هاى /IR است.
این در حالى است که تهران با بیش از ۵۰ درصد و ایلام با کمتر از نیم درصد بیشترین و کمترین سهم در ثبت دامنه /IR را به خود اختصاص داده اند.
طبق آمار در دسترس، ایران از نظر تعداد دامنه کشورى در رتبه ۴۰ جهان و نهم آسیا قرار دارد و از نظر تعداد دامنه هاى عمومى، رتبه ۴۲ در جهان و رتبه یازدهم آسیا را دارا است.
به اعتقاد شهشهانى عوامل زیادى در رشد دامنه هاى کشور مؤثر هستند که از جمله مى توان از نفوذ اینترنت، افزایش تعداد فعالان در حوزه آى تى، رونق تجارت الکترونیک و غیره نام برد.
رویش اینترنت در ایران هنوز سیر تکاملى خود را پشت سر نگذاشته اما به اعتقاد رئیس مرکز ثبت دامنه /IR ،دو دسته عامل را مى توان به عنوان عوامل رشد تعداد دامنه در نظر گرفت.
یک دسته عوامل فراگیر راهبردى هستند که به طور کلى مى توانند موجب رشد تعداد دامنه اعم از کشورى و عمومى شوند،عمده اینها عبارتند از میزان جمعیت با سواد ،ضریب نفوذ اینترنت ،توسعه تجارت الکترونیک ،امکان وسهولت ثبت دامنه وسهولت تراکنش هاى بانکى بر خط و بالاخره میزان آگاهى نسبت به جامعه اطلاعاتى و درجه امید به رشد و گسترش آن.
در اکثرکشور هاى پیشرفته صنعتى نسبت تعداد دامنه اینترنتى ،اعم از عمومى وکشورى ،به جمعیت رقم قابل ملاحظه اى است.در هلند ودانمارک به ازاى هر چهار نفر شهروند یک دامنه اینترنتى موجود است.در سنگاپور براى هر ۲۴ نفر یک دامنه ،در برزیل یک دامنه براى ۱۰۴ شهروند ،در ایران یک دامنه براى هر ۳۶۶ نفر و در مصر براى هر ۱۴۵۵ نفر یک دامنه اینترنتى ثبت شده است.
شاید توسعه تجارت الکترونیک را بتوان مهمترین عامل رشدثبت دامنه دانست و در کشور ما که عملاً این امر تحقق نیافته و میزان استفاده از معاملات بانکى بر خط نیز بسیار محدود است،آگاهى به نسبت خوب قشر جوان از پتانسیل اینترنت در حال حاضر جایگزینى براى این عامل است.
ثبت دامنه در ایران، بخصوص ثبت دامنه کشورى،براى بعضى جنبه نوعى سرمایه گذارى در جامعه اطلاعاتى آینده دارد.علاوه بر این عوامل کلى ،ویژگى هاى خاص کشور مانند رژیم حقوقى ناظر بر اینترنت، سیاست ها و روش هاى حل اختلاف در زمینه دامنه کشورى ،اعتماد فنى ،ادارى و حقوقى نسبت به عوامل ثبت کننده دامنه سهولت مراحل ثبت و خدمات جانبى را مى توان ازعوامل اثر گذار دیگر تلقى کرد.
شهشهانى با اشاره به مشکلات پشت سر گذاشته عنوان مى کند: محافظه کارى مرکز ثبت به سبب نبود اطمینان از جایگاه قانونى اینترنت در کشور ازدلایل کندى رشد شمار دامنه هاى «دات آى آر» تا سال ۱۳۸۲ ، بود.
مسئول ثبت نام دامنه هاى /IR در خصوص مزایاى استفاده از دامنه هاى «دات آى آر» مى گوید: از مزایاى این دامنه ها مى توان به ملى بودن آن اشاره مى کرد. با ثبت /IR ارزى از کشور خارج نمى شود به طورى که در حالت عادى به ازاى هر دامنه دات کام و دات نت حدود شش دلار و نیم به یک شرکت امریکایى داده مى شود.
دامنه ها به دو نوع دامنه هاى عمومى و کشورى تقسیم مى شوند. حدود ۲۰ دامنه عمومى وجود دارد. شمار دامنه هاى کشورى نزدیک به ۲۵۰ عدد است که مطابق فهرست کدهاى دو حرفى سازمان استاندارد جهانى تخصیص داده شده اند.
دامنه هاى محدود
محدودیت نرم افزارها در ایران به دلایل تحریم از جمله دلایل محدودیت دامنه هاى فارسى است.
این را هم دکتر سیاوش شهشهانى مسئول ثبت دامنه /IR مى گوید: در حال حاضر تعداد دامنه هاى /IR بیش از دامنه هاى عمومى در کشور است؛ فعلاً کمتر از ۵ هزار دامنه فارسى موجود است و دلایل متعددى براى این نبود استقبال وجود دارد.
در اکثر کشورهاى پیشرفته و بزرگ دنیا تجارت الکترونیک موتور محرکه رشد تعداد دامنه هاى اینترنتى است،این در حالى است که هنوز تجارت الکترونیک در ایران پا نگرفته است.
به گفته وى کار فنى کارشناسان مرکز ثبت دامنه /IR بخصوص در زمینه فارسى سازى از اعتبار بالایى در دنیا برخوردار است، تا آنجا که از این دامنه ها به عنوان یکى از دقیق ترین و کاربردى ترین دامنه ها یاد مى شود. سرورهاى مادر دامنه /IR در داخل کشور قرار دارد، ولى بدیل آنها درچند کشور خارجى موجود است که شش ساعت یک بار باز خوانى مى شوند.
به گفته شهشهانى، ضوابط جدید مبتنى بر آزادسازى ثبت دامنه مستقیماً زیر /IR با شرط پذیرش سیاست نامه و آئین نامه حل اختلاف در دى ماه سال ۱۳۸۲ ، از جمله تمهیداتى بود که موجب رشد ثبت دامنه /IR شد.
وى مى افزاید از این زمان سازمان جهانى مالکیت فکرى داورى موارد اختلاف را پذیرفت. مراجع داخل کشور نیز فعال شدند ولى با این حال مرجع کاملاً تخصصى وجود ندارد.
شهشهانى با تأکید بر این که تاکنون حتى یک مورد حمله به پایگاه داده هاى «دات آى آر» موفق نبوده است، امنیت حقوقى و امنیت فنى دامنه کشورى نسبت به دامنه عمومى را از جمله دلایلى خواند که به رشد ثبت این دامنه کمک کرده است.
وى مى افزاید: بعضى دشوارى هاى مربوط به ثبت دامنه عمومى در ایران نیز به رشد دامنه کشورى کمک کرده است.
کارگزاران دامنه
درحال حاضر بیش از ۵۰ کارگزار شامل ۵ کارگزار خارجى بیش از ۸۷ درصد دامنه ها را ثبت کرده اند.
ارزانتر بودن و ارائه خدمات جانبى نظیر میزبانى دامنه در کنار تخفیف ۲۵ تا ۷۵ درصدى علت رشد فعالیت کارگزاران است. کارگزارها موظفند حقوق ثبت کننده ها را به طور شفاف به آنها اطلاع دهند.
شهشهانى هدف بعدى را تبدیل کارگزاران بزرگ و با کیفیت به عاملان ثبت (registrar) بیان مى کند.
وى همچنین خبر مى دهد: در اواخر سال «۲۰۰۸» یا اوایل سال «۲۰۰۹» فراخوان جدیدى براى دامنه هاى عمومى جدید داده خواهد شد.
منبع : ایران
- ۸۷/۰۸/۰۲