گزارشی از روند فعالیت مرکز نخبگان ICT
انتهای خیابان کارگر شمالی از دیرزمان به کوی دانشگاه لقب یافته است اما در این خیابان جدا از کوی معروف و حوادث پیرامون آن، سازمانهای مهم دیگری نیز هم‌چون سازمان انرژی اتمی وجود دارد. همان سازمانی که این روزها به کرات می‌توان نام آن را از زبان مردم کوچه و خیابان شنید. روبه‌روی همین سازمان انرژی اتمی تابلوی دیگری نشان از وجود یک سازمان مهم دیگر دارد و در دو سوی خیابان نیز ساختمان‌های نیمه‌ساز و تابلوهای نصب شده در کنار آن‌ها نشان از احداث دیگر مراکز علمی و تحقیقاتی می‌دهد. تا آن‌جا که گویا این خیابان کارگر شمالی با تعدد دانشگاه‌ها و خوابگاه‌های خود و با وجود چندین سازمان مهم دولتی می‌خواهد این خیابان را بیشتر از قبل معروف کند.
نگویید نخبه، بگویید باتجربه
مرکز تحقیقات مخابرات ایران نام یکی دیگر از مراکز موجود در خیابان کارگر شمالی است. مرکزی که درست روبه‌روی سازمان انرژی اتمی واقع شده و درباره آن گفته می‌شود که این مرکز دارای شخصیت حقوقی مستقل و دارای اساس‌نامه مصور شورای گسترش آموزش عالی کشور است که بالاترین ارگان تصمیم‌گیری آن را هیات امنا تشکیل می‌دهد. این مرکز قبل از انقلاب با همکاری دانشگاه تهران و دولت ژاپن(NTT) تاسیس و با حکم شورای انقلاب به وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات ملحق شد و از سال 1376 به پژوهشکده تحقیقات مخابرات ایران تبدیل شده است.
ماموریت‌ها و اهداف مرکز تحقیقات مخابرات ایران را به‌طور عمده می‌توان در این موارد خلاصه کرد.
1- انجام تحقیقات پایه‌ای (بنیادی- راهبردی- کاربردی) در زمینه مخابرات و ارتباطات در جهت ارتقا، رفع نیازها و حل مسایل و مشکلات مخابرات کشور.
2- همکاری در فعال شدن بخش‌های تحقیق و توسعه کارخانجات و صنایع مخابراتی برای تولید و انتقال دانش فنی.
3- نشر دانش و اطلاعات تخصصی در زمینه مخابرات مخصوصا در زمینه تحولات فناوری‌های ارتباطات و اطلاعات (ICT).
4- همکاری با دانشگاه‌ها برای جهت‌دهی آموزش و تحقیقات دانشگاهی به‌سوی نیازهای حال و آینده مخابرات و ارتباطات کشور و تربیت نیروهای متخصص مورد نیاز جامعه در زمینه‌های مذکور.
5- ارایه خدمات تخصصی و مشورتی به مجموعه وزارتخانه‌ها و شرکت‌های مخابراتی برای رسیدن به اهداف و انجام ماموریت‌ها، مرکز با برخورداری از قانونمندی‌های حاکم بر دانشگاه‌ها و موسسات عالی آموزشی و پژوهشی و با توانایی استفاده از خدمات متخصصان و محققان و دانشگاهیان و همچنین ایجاد ارتباط با مراکز تحقیقاتی مشابه داخلی و خارجی، تلاش می‌کند که نقش محور ارتباطی و اتصال بین وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات، دانشگاه‌ها، صنایع و پژوهشگران داخل و خارج از کشور را ایفا کند.
در دل مرکز تحقیقات مخابرات، مرکز دیگری با نام نخبگان ICT وجود دارد. این مرکز نوپا و جوان که در حدود 9 ماه از فعالیت آن سپری شده است، خود به دو بخش تقسیم می‌شود: یک بخش در حوزه IT و یک بخش دیگر در حوزه CTکه این بخش خود به 6 زیرمجموعه تقسیم شده است و هر زیرمجموعه بنا به تقسیم کار، مشغول فعالیت است. در این 6 زیرمجموعه می‌توان فعالیت‌های از توسعه شبکه موبایل تا مدیریت فناوری جدید ارتباطات NGN را مشاهده کرد.
در یکی از این 6 مرکز فعالیت‌های مربوط به راهبردهای سازمان تنظیم مقررات انجام می‌شود که سرپرستی این مرکز به‌عهده محسن پازری است. او در مورد فکر تاسیس این مرکز می‌گوید: از حدود سه سال پیش، به فکر تاسیس یک مرکز تحت نام نخبگان جوان بودم، اما به مرور زمان وقتی روی این ایده تمرکز صورت گرفت، قرار بر آن شد که مرکزی تحت نام نخبگان ICT تاسیس شود. هدف اصلی از تاسیس این مرکز این بود که می‌خواستیم در این مرکز افراد کارشناس و زبده و دارای تجربه بالا را در یک جا متمرکز کنیم و این توان بالا را به‌صورت مستقیم و بدون واسط در اختیار سازمانهای اجرایی قرار دهیم و در کنار آن هدف دیگری نیز داشتم که آن آموزش نخبگان جوان بود که بعد‌ها بتوان از توانایی‌های آن‌ها نیز بهره لازم را ببریم.
چرا از این سازمان به نام نخبگان ICT یاد می‌شود؟ در مورد این چرایی پازری می‌گوید: روی اسم این مرکز خیلی بحث صورت گرفت و نزدیک‌ترین اسمی که با کار این مجموعه تناسب داشت، همان نام نخبگان ICT بود، اما این بدین معنا نیست که تمام افراد شاغل در این مرکز جزء نخبگان هستند اما در مجموع، اکثر افراد دارای توانایی کاری بالا و تجربه خوب اجرایی هستند. در تمام دنیا از مرکزی با چنین رویکرد کاری به‌عنوان نخبه یاد می‌شود و مرکز نخبگان ICT خاص کشور ایران نیست و در تمام کشورهای توسعه‌یافته و درحال توسعه نیز چنین مرکز‌های وجود دارد.
پازری در مورد نمونه‌‌های موفق خارجی این مرکز می‌گوید: کشورهای استرالیا، کانادا، هلند و کره جزء کشورهایی هستند که مرکز نخبگان ICT آن‌ها بسیار فعال بوده است اما باید در نظر داشته باشیم درخواست هر کشور از چنین مراکزی متفاوت است. به‌عنوان نمونه مرکز نخبگان ICT در کشور کره سعی داشته است که به دولت برای پیشبرد اهداف کارهایش کمک کند یا مرکز نخبگان در کشور استرالیا بیشتر روی بحث اقتصادی فعال بوده است و ما نیز سعی داریم تمامی این موارد را لحاظ کنیم.
مرکز نخبگان ICT کار خود را در حدود 9 ماه است که آغاز کرده و زیرمجموعه‌ای که پازری مسؤولیت آن را به‌عهده دارد، از فعالیت آن حدود شش ماه سپری شده است. موضوع فعالیت این گروه بحث روی تنظیم مقررات است. بدین معنی که این گروه باید روی سیاست‌های کلان و راهکارهایی که سازمان تنظیم مقررات باید انجام دهد مطالعه‌ای انجام دهد و به‌طور کلی نیازهای این سازمان را به‌صورت مدون پیاده سازد.
پازری در این‌باره می‌گوید: مهم‌ترین کار گروه ما در‌آوردن برنامه راهبردی خود سازمان تنظیم مقررات است به این صورت که تعیین کنیم ساختار بخش به چه صورتی باید باشد و اولویت‌های کاری سازمان چگونه تنظیم شود و دستورالعمل‌های کلانی که در بخش می‌تواند اجرا شود شامل چه مسایلی باشد. با توجه به اینکه در بخش مقررات‌گذاری کشور، فراز و نشیب‌های بسیاری داشتیم، به‌همین علت یک بخشی را برای مقرارت‌گذاری سازمان در گروه تشکیل دادیم و درحال حاضر عده‌ای روی آن مشغول فعالیت هستند. به‌عنوان نمونه می‌توان به مواردی چون آیین‌نامه نحوه ارایه خدمات اینترنتی شامل فعالیت آی‌سی‌پی‌ها و آی‌اس‌پی‌ها، بحث مدیریت فرکانس، نظام تعرفه و نظام شماره‌گذاری اشاره کرد.
به گفته پازری، گروه وی درحال حاضر 75 پروژه کاری را مطرح و بین آن‌ها اولویت‌بندی را لحاظ کرده‌اند که در نهایت 18 سرفصل کاری به‌وجود‌آمده است و فعالیت گروه روی این سرفصل‌ها متمرکز است. به‌طور کلی این گروه روی سه محور شامل محور تدوین راهبردها و نظام‌ها، محور قوانین و مقررات و محور مدیریت طیف فرکانس فعالیت دارند که برای هر کدام از این محورها چندین پروژه تعریف شده است.
آمدیم چون خواستن
موازی‌کاری یکی از آفت‌های بزرگ سازمانها به‌حساب می‌آید که نمونه آن را می‌توان به وفور مشاهده کرد. هرچند اکثر مدیران کار خود را با کار دیگری یکی نمی‌دانند، اما به مرور و در عمل مشاهده می‌شود این موازی‌کاری وجود دارد اما به‌دلایلی کسی مایل به دامنه زدن به بحث آن نیست. پازری در این مورد این‌گونه اظهارنظر می‌کند: مبنای کار ما براساس توافق‌نامه بین سازمان تنظیم مقررات و مرکز تحقیقات مخابرات شکل گرفته است و این بدین معناست که به‌خاطر اعلام نیاز، این مرکز شروع به فعالیت کرده است و به طبع ما کار خود را آغاز کرده‌ایم، بنابراین ما با سازمان تنظیم مقررات هیچ موازی‌کاری نداریم و در اصل به نوعی مکمل این سازمان محسوب می‌شویم.
احداث مرکز نخبگان ICT براساس اعلام نیاز تاسیس شده است. حال سؤال این است اگر چنین مرکزی تاسیس نمی‌شد چه مشکلاتی پیش می‌آمد؟ در پاسخ پازری می‌گوید: درحال حاضر اگر سازمان تنظیم مقررات با مشکلی برخورد کند، طبق اساس‌نامه موجود و شرح وظایف تعریف شده باید به مرکز نخبگان ICT مراجعه کند و این مرکز بلافاصله روش حل مشکل را به‌صورت مدون پیاده‌سازی کرده و در اسرع وقت در اختیار سازمان قرار دهد. حالا در نظر بگیرید اگر این مرکز تاسیس نمی‌شد باید سازمان تنظیم مقررات برای حل و پی‌گیری‌های مشکلات خود از همان روش‌های سنتی پیروی کند. روش‌هایی که برای رسیدن به نتیجه علاوه بر صرف هزینه بالا باید مدت‌زمان طولانی را انتظار کشید که تجربه نشان داده است این‌گونه روش‌ها چندان موفق نبوده است.
وقتی در نهادها و سازمانها قرار بر آن باشد که روش‌های نوین جایگزین روش‌های سنتی شود، به طبع گزینش نیروها سیر نزولی پیدا خواهد کرد اما به طبع کارایی بیشتری را از چنین مراکزی شاهد خواهیم بود. اما روش جذب نیرو در مرکز نخبگان ICTبه چه صورتی است؟ در این‌باره پازری می‌گوید: سعی ما بر‌آن است که تمام کارها متمرکز نیروهای درون مرکز نباشد که مجبور باشیم نیروی انسانی عظیمی را به‌کار بگیریم و به‌همین علت سعی داریم با ایجاد رقابت کارها را به‌صورت برون‌سپاری انجام دهیم و بخش خصوصی را در پیشبرد فعالیت‌های خود مشارکت دهیم.
پازری در پاسخ به این سؤال که درحال حاضر بخش خصوصی چگونه با مرکز فعالیت دارد، می‌گوید: به‌خاطر اینکه فعالیت این مرکز به تازگی آغاز شده است و در همین مدت اکثر زمان صرف برنامه‌ریزی شده است، با این حال تقریبا هشت پروژه را در سایت مرکز اعلام کرده‌ایم و از سوی بخش خصوصی پیشنهادهایی نیز دریافت کرده‌ایم که تعدادی از این پروژه‌ها در مرحله عقد قرارداد هستند.
وی در ادامه می‌افزاید: ما برای اینکه مکانیزه کار خوب پیش برود یک کمیته راهبردی تاسیس کرده‌ایم که کار این کمیته این است که هر پروژه را برحسب نیاز تشخیص و تعریف کند و روی آن برنامه‌ریزی جامعی به‌عمل آورد و حتی نظارت دقیقی روی آن صورت دهد تا هر پروژه از یک پختگی خوبی برخوردار باشد.
پازری در مورد تعداد پروژه‌ها و نیروهای شاغل در مرکز نخبگان ICT می‌گوید: از عمر مرکز حدود 9 ماه سپری شده است و در این مدت ما 30 پروژه فعال در دست داریم. به‌عنوان نمونه بخش سی تی با حدود 90 پژوهشگر در حدود 14 پروژه فعال دارد و بخش آی‌تی چون ابعاد پروژه ملی است با 40 پژوهشگر روی شش پروژه تمرکز دارد و بخش آی‌سی‌تی نیز چون با مفاهیم عام درگیر است، با 39 پژوهشگر در حدود 10 پروژه در دست دارد.
گفتنی است در کمتر از دو ماه پورتال مرکز نخبگان ICT راه‌اندازی می‌شود و به این طریق علاقه‌مندان می‌توانند با فعالیت‌های این مرکز و پروژه‌های در دست آن بیشتر آشنا شوند اما در عین حال تا راه‌اندازی کامل این پایگاه فعالیت این مرکز روی سایت اصلی مرکز تحقیقات مخابرات به آدرس WWW.ITC.ir موجود است.
***
شروع هر کار جدید با خود اما و اگرهای بسیاری دارد و برای پیشبرد هر فعالیت جدید نیز همیشه مشکلاتی بر سر راه وجود دارد که هموار کردن این مشکلات سبب می‌شود دست‌اندرکاران این فعالیت جدید پتانسیل‌‌های خود را تا مدت‌زمانی به‌جای پیش بردن پروژه صرف هموار کردن مشکلات کنند. مرکز نخبگان ICT جزء مراکزی است که یک فعالیت جدید در آن شروع شده است، فعالیتی که تاکنون نمونه آن را در کشور نداشتیم. این مرکز نوپا قرار است با فعالیت نیروهای نخبه خود به کمک سازمانهای اجرایی بیاید و برای اینکه سریع‌تر به هدف خود دست یابد نیاز دارد که مسیر حرکت آن هموار باشد و گویا تاکنون هموار نیز بوده، چراکه وقتی از پازری در مورد مشکلات و موانع مرکز نخبگان ICT سؤال می‌شود در پاسخ می‌گوید: چون کار تازه شروع شده است نمی‌توانیم از موانع و مشکلات حرفی بزنیم بلکه باید بیشتر از نگرانی‌ها صحبت کنیم. ما نگران آن هستیم که حتما خروجی فعالیت ما بازده خوبی داشته باشد و بتوانیم هدف اصلی طرح را محقق کنیم.
- ۸۵/۰۵/۲۵