دولت هفته گذشته، لایحه بودجه بیست و چهار هزار تریلیون ریالی سال 1400 کل کشور را تقدیم کرد تا در روزهای آینده، مجلس در کمیسیون‌های تخصصی کار بررسی و چکش‌کاری و سپس تصویب این لایحه را به انجام برساند. اما وضعیت فناوری اطلاعات و ارتباطات در این لایحه چگونه است، چه منابعی به آن اختصاص داده شده و دولت چه عوایدی از محل سرویس‌های فناوری اطلاعات خواهد داشت؟ در ادامه نگاهی به این موارد می‌اندازیم.
آی‌تی‌من- بودجه سال 1400 کل کشور بر اساس ماده واحده لایحه بودجه تقدیمی دولت به مجلس، مبلغ 24 میلیون و357 هزار و 78 میلیارد و 986 میلیون ریال یا به عبارتی، بیش از 2400 تریلیون تومان است.از این میان، منابع بودجه عمومی دولت از لحاظ درآمدها و واگذاری دارایی‌های سرمایه‌ای و مالی و مصارف بودجه عمومی دولت از حیث هزینه‌ها و تملک دارایی‌های سرمایه‌ای و مالی، مبلغ نه میلیون و 298 هزار و 217 میلیارد و 177 میلیون ریال است که مبلغ 884 هزار و 789 میلیارد و 649 میلیون ریال آن، حاصل از درآمد اختصاصی وزارتخانه‌ها و موسسات دولتی است.
بودجه وزارت ارتباطات
به مهم‌ترین دستگاه اجرایی حوزه فناوری اطلاعات و ارتباطات، یعنی وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات در لایحه بودجه سال 1400 کل کشور، در مجموع مطابق جدول شماره ۷ بودجه دستگاه‌های اجرایی، مبلغ ۶ هزار و ۸۷۷ میلیارد و ۳۷۰ میلیون ریال (حدود ۶۸۷ میلیارد و ۷۳۷ میلیون تومان) بودجه هزینه‌ای و مبلغ ۳۱ هزار ۲۳۴ میلیارد ریال بودجه تملک دارایی‌های سرمایه‌ای اختصاص یافته است. این وزارتخانه در سال 1399 نیز مبلغ ۶ هزار میلیارد و ۷۲ میلیون ریال (حدود ۶۰۰ میلیارد تومان) در بخش هزینه و ۳۱ هزار و ۱۳۵ میلیارد و ۵۸۱ میلیون ریال برای تملک دارایی‌های سرمایه‌ای بودجه مصوب داشت.
برای وزارت ارتباطات، وظایفی در حوزه زیرساخت‌های فاوا در ده بخش نیز مشخص شده که به این پروژه‌ها از محل اعتبارات متفرقه این وزارتخانه، بودجه تعلق می‌گیرد.
۱. توسعه زیرساخت‌های اقتصاد دانش بنیان و حمایت از تولیدات بومی داخلی بخش ارتباطات و فناوری اطلاعات، مشمول یکهزار میلیارد ریال بودجه تملک دارایی‌های سرمایه‌ای شده است.
۲. وزارت ارتباطات برای توسعه و تکمیل زیرساخت‌های مدیریتی منابع بخش ارتباطات و فناوری اطلاعات، ۲۴۰ میلیارد ریال بودجه هزینه‌ای و ۴ میلیارد و ۳۰۰ میلیون ریال بودجه تملک دارایی‌های سرمایه‌ای دریافت می‌کند.
۳. توسعه متوازن خدمات زیربنایی در حوزه ارتباطات و فناوری اطلاعات در مناطق محروم، روستایی و کمتر توسعه یافته و شهرهای زیر ۱۰ هزار نفر نیز مشمول دریافت بودجه به میزان ۹۸۰ میلیارد ریال بودجه هزینه‌ای و یکهزار و ۹۰۰ میلیارد ریال بودجه تملک دارایی‌های سرمایه‌ای شده است .
۴. وزارت ارتباطات برای اجرای وظایف صیانتی اجتماعی و فرهنگی در حوزه ICT نیز مشمول دریافت بودجه به مبلغ یکهزار و ۶۰۰ میلیارد ریال شده است.
۵. از ردیف اعتبارات متفرقه بودجه ۱۴۰۰ به وزارت ارتباطات برای توسعه زیرساخت‌ها و خدمات کاربردی ارتباطی و پایه فضایی، مبلغ ۴۲۰ میلیارد ریال بودجه هزینه‌ای و مبلغ ۵ هزار و ۶۰۰ میلیارد ریال بودجه تملک دارایی‌های سرمایه‌ای تعلق می‌گیرد.
۶. در لایحه بودجه پیشنهادی برای توسعه فناوری‌های نوین بخش ارتباطات و فناوری اطلاعات مبلغ ۲ هزار میلیارد ریال بودجه هزینه‌ای و ۴ هزار میلیارد ریال بودجه تملک دارایی‌های سرمایه‌ای اختصاص یافته است.
۷. وزارت ارتباطات برای ارتقای توانمندی‌های فنی و تجهیزاتی دفاتر ICT روستایی در استان‌های کشور نیز ۷۵۰ میلیارد ریال بودجه دریافت می‌کند.
۸. در همین حال به توسعه متوازن منطقه‌ای زیرساخت‌های شبکه ملی اطلاعات یکهزار و ۸۵۰ میلیارد ریال بودجه هزینه و مبلغ ۷ هزار و ۸۰۰ میلیارد ریال بودجه تملک دارایی‌های سرمایه‌ای تعلق گرفته است.
۹. وزارت ارتباطات برای ایجاد و توسعه زیرساخت‌های خدمات دولت هوشمند و تولید محتوای بومی نیز مطابق لایحه پیشنهادی بودجه ۱۴۰۰ مکلف شده است؛ بر این اساس ۴۰۰ میلیارد ریال بودجه هزینه‌ای و ۲ هزار و ۴۰۰ میلیارد ریال بودجه تملک دارایی‌ها به این بخش اختصاص یافته است.
۱۰. توسعه زیرساخت‌های ارائه خدمات پایه و نوین پستی نیز مشمول ۲۸۰ میلیارد ریال بودجه هزینه‌ای و یکهزار و ۳۰۰ میلیارد ریال بودجه تملک دارایی‌های سرمایه‌ای شده است.
1400 میلیارد ریال وام وجوه اداره شده
از سوی دیگر، به به شرکتهای تابعه وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات اجازه داده شده که با تأیید وزیر ارتباطات تا مبلغ 1400 میلیارد ریال از محل منابع داخلی خود و برای کمک به سرمایه‌گذاری‌های خطرپذیر، ایجاد کارور (اپراتور)های ارائه کننده خدمات الکترونیکی در کلیه بخشها، حمایت از طرح(پروژه)های توسعه‌ای اشتغال‌آفرین و یا صادرات کالا و خدمات در این بخش توسط بخش‌های خصوصی و تعاونی به صورت وجوه اداره‌شده براساس آیین‌نامه‌ای که با پیشنهاد مشترک وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات و سازمان برنامه و بودجه کشور تهیه می‌شود و به تصویب هیأت وزیران می‌رسد، اختصاص دهند و مابه‌التفاوت نرخ سود را از محل آن پرداخت کنند.
این تبصره به دولت اجازه می‌دهد که بخشی از اعتبارات خود را در قالب وجوه اداره شده، یارانه نرخ سود، کمک بلاعوض با تسهیلات بانکی حسب مورد ترکیب و برای اجرای برنامه‌های «جهش تولید»، ایجاد اشتغال مولد و تثبیت اشتغال موجود و کمک به کسب وکارهای آسیب دیده از بیماری کووید ۱۹ هزینه کند.
500 میلیارد تومان برای دولت الکترونیکی
همچنین بر اساس تبصره 18 ماده واحده بودجه، وزارت ارتباطات اجازه دارد تا مبلغ پنج هزار میلیارد ریال از محل اعتبارات خود را صرف تکمیل و انجام پروژه‌های دولت الکترونیکی کند.
این تبصره بیان می‌دارد: به وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات اجازه داده می‌شود از طریق سازمان توسعه‌ای و شرکتهای تابعه خود در چهارچوب قانون الحاق برخی مواد به قانون تنظیم بخشی از مقررات مالی دولت به‌منظور انجام طرح(پروژه)های دولت الکترونیکی و توسعه خدمات الکترونیکی منابع مورد نیاز جهت سرمایه‌گذاری بخش دولتی تا مبلغ 5 هزار میلیارد ریال از محل اعتبارات وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات و منابع داخلی شرکتهای تابعه با تأیید سازمان برنامه و بودجه کشور تأمین می‌شود.منابع مورد نیاز برای سرمایه‌گذاری بخش دولتی تا مبلغ پنج هزار میلیارد ریال از محل اعتبارات وزارت ارتباطات، فناوری اطلاعات و منابع داخلی شرکتهای تابعه با تایید سازمان برنامه و بودجه کشور تامین می‌شود و از محل ردیف ۱۴۹۰۰۰ جدول شماره ۷ (وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات) این قانون به مصرف می‌رسد.
بر اساس ماده ۶۹ قانون برنامه ششم توسعه، وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات (سازمان فناوری اطلاعات) با رعایت مصوبه های شورای عالی فضای مجازی مکلف است با همکاری وزارت آموزش و پرورش تا پایان سال دوم اجرای قانون برنامه هوشمندسازی مدارس، امکان دسترسی الکترونیکی (سخت‌افزاری- نرم‌افزاری و محتوا) به کتب درسی، کمک آموزشی، رفع اشکال، آزمون و مشاوره تحصیلی، بازی‌های رایانه‌ایی آموزشی، استعداد سنجی، آموزش مهارت‌های حرفه‌ای، مهارت‌های فنی و اجتماعی را به شکل رایگان برای کلیه دانش‌آموزان شهرهای زیر بیست هزار نفر و روستاها و حاشیه شهرهای بزرگ فراهم کند.
بودجه سایر دستگاه‌های اجرایی
بر اساس جدول 7 لایحه بودجه، معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری 3 میلیون و 386 هزار و 471 میلیون ریال بودجه دریافت می‌کند. بودجه ستاد توسعه فناوری‌های نوین نیز که زیر مجموعه معاونت علمی است، 558 هزار و 550 میلیون ریال در نظر گرفته شده است.
بودجه مرکز ملی فضای مجازی 226 هزار و 990 میلیون ریال (22 میلیارد و 699 میلیون تومان) است. مرکز توسعه تجارت الکترونیکی 178 هزارمیلیون ریال بودجه خواهد گرفت.
در زیر مجموعه وزارت ارتباطات هم، پژوهشگاه ارتباطات و فناوری اطلاعات 685 هزار و 603 میلیون ریال، دبیرخانه شورای اجرایی فناوری اطلاعات 21 هزار میلیون ریال و سازمان تنظیم مقررات یک میلیون و 584 هزار و 480 میلیون ریال بودجه خواهند داشت.
درآمدهای فاوا برای دولت
اما در بودجه ۱۴۰۰، درآمد ۲۰۰ میلیارد تومانی از بهره‌برداری سامانه‌های مختلفی مانند سامانه جامع تجارت پیش‌بینی شده است.
در لایحه بودجه سال ۱۴۰۰، درآمد حاصل از بهره‌برداری سامانه‌های موضوع مواد ۵ و ۶ قانون مبارزه با قاچاق کالا و ارز، سامانه جامع تجارت، سامانه جامع انبارها، سامانه یکپارچه معاملات ارزی (نیما)، سامانه ثبت الکترونیک معاملات نفتی (ثامن) و سامانه استانداردسازی فاکتورها و نظارت بر قیمت ها (افق) بالغ بر ۲۰۰ میلیارد تومان پیش‌بینی شده است.
اما منابع مهم دیگری هم در بخش فاوا به عنوان درآمد برای دولت وجود دارد.
بر اساس مندرجات جدول 5 لایحه بودجه، دولت از محل حق امتیار شبکه و جریمه عدم انجام تعهدات 69 میلیون و 800 هزار میلیون ریال ( 6 تریلیون و 980 میلیارد تومان) درآمد پیش بینی کرده است.
درآمد حاصل از نامبرینگ مخابراتی نیز 850 هزار میلیون ریال (85 میلیارد تومان) پیش‌بینی شدده است.
همچنین درآمد حاصل از مجوزهای صادر شده توسط شورای عالی فضای مجازی 1000 میلیون ریال، درآمد حاصل از فروش هولوگرام حامل‌های دیجیتال 18 هزار میلیون ریال و درآمد حاصل از حق استفاده از فرکانس رادیویی یک میلیون و 850 هزار میلیون ریال برآورد شده است.
علاوه بر ای، درآمد حاصل از ارایه خدمات الکترونیکی به کلیه اشخاص حقوقی و حقیقی اعم از دولتی و غیر دولتی 3 هزار میلیارد ریال و درآمد حاصل از خدمات تجارت الکترونیکی و صدور گواهی الکترونیکی 140 میلیارد ریال برآورد شده است.
موارد دیگر از درآمدهای حوزه فاوا برای دولت عبارتند از: درآمد حاصل از ثبت‌نام و صدور کارت هوشمند ملی 4 هزار میلیارد ریال، درآمد حاصل از نظارت و مراقبت الکترونیکی 10 هزار میلیون ریال، درآمد حاصل از ارایه خدمات سامانه تارکات الکترونیکی دولت (ستاد) 2 هزار میلیارد ریال ودرآمد حاصل از فروش و عرضه فعالیت‌ها و اعطای مجوزهای فضایی 250 هزار میلیون ریال.
نکته جالب دیگر، برآورد عوارض حاصل از اخذ 10 درصد درآمد از طریق عرضه برخط بازی‌های خارجی، شامل بازی‌های قابل اجرا در تلفن همراه، نمایشگر هوشمند، رایانه‌های شخصی، کنسولی و تحت مرورگر است که 100 میلیارد ریال (10 میلیارد تومان) است. به این ترتیب می‌توان گفت که دولت درآمد بازی‌های خارجی را در کشور حدود 100 میلیارد تومان در سال آینده پیش‌بینی کرده است.
