تغییر نرخ اینترنت اپراتورها با مجوز رگولاتوری
دانیال رمضانی - مدتی است که مدل تعرفه و بسته اپراتورهای موبایل تغییر کرده است. بر حسب عادت وقتی می‌گوییم چیزی تغییر کرده در حقیقت به این معناست که برای مصرف‌کننده گران‌تر شده یا گران‌تر به نظر می‌آید.
اما آیا واقعا تعرفه اینترنت همه اپراتورهای موبایل گران شده است؟ آیا مدل و بسته‌های جدید اینترنت همراه مقرون به‌صرفه نبوده و به چرخش کاربران به سمت استفاده از اینترنت ثابت و روشن کردن مودم‌های آنها منتهی خواهد شد؟ آیا اصولا نرخ استفاده از اینترنت همراه در وضع موجود کشور گران محسوب می‌شود؟ اینها پرسش‌هایی است که تلاش کردیم در متن حاضر به آنها پاسخ دهیم و با بررسی چرایی و منشا تغییر مدل قیمت اپراتورهای موبایل نگاهی دقیق‌تر به وضعیت قیمت اینترنت داشته باشیم.
نظرات کاربران
در همین ابتدا و بدون مقدمه بیشتر بد نیست مروری داشته باشیم به نظرات کاربران اپراتورهای موبایل. نظرات کاربران اپراتورهای موبایل که در روزهای اخیر به‌عنوان نمونه در توییتر در حال ارسال است نشان از اعتراض به این مدل جدید دارد.
بخشی از این اعتراضات را بخوانید.
- چرا بسته‌های همراه اول شبانه دارد، من اصلا از اینترنت شبانه استفاده نمی‌کنم ولی مجبورم پولش رو بدم...
- بسته‌های اینترنت همراه اول گرون شده.
- بسته اینترنت همراه اول هدیه شبانش داستانش چیه؟
- مثل اینکه تعرفه بسته‌های اینترنت همراه اول تغییر کرده، دیگه توییترم نباید بیام.
- خیلی ممنون بسته‌های اینترنت ارزونتون رو بدون خبر گرون‌تر کردید.
در این میان اعتراضات کاربران اپراتور زرد تندتر و به مراتب بیشتر از کاربران همراه اول است. البته آن‌طور که از اطلاعات و اظهارات و اعتراضات کاربران مشهود است، میزان تغییرات بسته‌های ایرانسل به مراتب بیشتر و گسترده‌تر از همراه اول بوده است.
در زیر به برخی نمونه‌های اعتراضات کاربران ایرانسل در شبکه‌های اجتماعی توجه کنید.
- لطفا بپرسید با چه مجوزی اپراتورها ترجیحا ایرانسل قیمت بسته اینترنت رو 30 درصد گرون کرده. مگه بسته هم وارد می‌کنیم؟
- توی این بلبشو و افزایش قیمت‌های لحظه‌ای یه سر بزنید به قیمت تعرفه‌های اینترنت ایرانسل که برای چندمین بار توی چند ماه اخیر افزایش پیدا کردن و حجم اینترنتی هم که میدن کاهش یافته. به جای بسته ماهانه ١٠گیگ +١٠گیگ قبلا ١۵گیگ +٣٠ گیگ بود، با همین قیمت!
- جناب آقای جهرمی، ایرانسل به‌طور نامحسوس داره تعرفه بسته‌های اینترنت رو افزایش میده. تا چند روز پیش بسته ۱۵ روزه ۲ گیگ ۱۱۵۰۰ تومن بود، الان شده ۱.۵ گیگ. لطفا یک بار برای همیشه این مساله حل شود.
- بسته اینترنت ۱۵روزه ایرانسل برداشته شده به جاش روزای کمتر با قیمت بیشتر باید بگیرم.
- ایرانسل بسته‌های به‌صرفه‌ش رو کلا حذف کرده از لیست و چیزایی که باقی موندن همه‌شون گرون‌تر از همراه اول در میاد...
- قیمت بسته‌های ایرانسل افتضاح بالا رفته، از طرفی نوع بسته‌ها هم خوب نیست. منی که برای یک ماه 10 گیگ اینترنت لازم دارم، چرا باید به اجبار هزینه 10 گیگ نت شبانه رو هم بدم؟ حقوق و رضایت مشتری کجاست پس؟
در مورد بسته‌های اینترنت رایتل نیز با توجه به سهم ناچیز بازار و تعداد مشترکان این اپراتور با اعتراضات زیادی مواجه نشده و به ذکر یک نمونه بسنده می‌کنیم.
- قبلا بسته اینترنت حرفه‌ای ماهانه #رایتل رو می‌گرفتم که س گیگ داشت با یک گیگ هدیه و ۱۳ تومن بود. الان بسته‌هاشون عوض شده. یکیشون یک گیگ عادی و ۳ گیگ از ۲ شب تا ۷ صبح ۱۱ تومن! یکی دیگه ۳ گیگ عادی و ۶ گیگ از شب تا صبح ۱۵ تومن! چقدر ممکنه از ۲ شب تا ۷ صبح من از اینترنت استفاده کنم؟
محور اعتراضات کاربران چیست؟
در این میان همان‌طور که از میان پیام‌های قابل انتشار کاربران معترض به تغییر مدل قیمت‌گذاری اینترنت اپراتورهای موبایل پیداست، شدت و لحن این اعتراضات بسته به اپراتور کاملا متفاوت بوده و حول چند محور مشخص است.
نخست تغییر بسته‌های پرکاربرد و پرطرفدار اینترنت.
دوم تغییر تعرفه‌ها به بهانه افزایش حجم آنها (کاربران در خصوص ایرانسل ادعای افزایش 30 تا 50 درصدی قیمت‌ها را مطرح می‌کنند).
سوم افزایش حجم اینترنت شبانه که بسیاری از کاربران اعلام می‌کردند هیچ تمایل و نیازی به استفاده از اینترنت در آن ساعات ندارند و ترجیح می‌دهند این هدیه را به اپراتورها بازگردانند تا مدل‌ها به حالت سابق بازگردد. (بماند که گفته می‌شود اینترنت شبانه نیز مشتریان پروپا قرصی دارد که از این بسته‌ها برای دانلود شبانه استفاده می‌کنند.)
اگرچه به علت نبود دسترسی‌های جامع برای بررسی‌های آماری، امکان پاسخ دقیق به اینکه چه تعداد از کاربران از مدل بسته‌های جدید اینترنت اپراتورهای موبایل راضی هستند وجود ندارد، اما مرور کلی نظرات میدانی و شبکه‌های اجتماعی کاربران گویای آن است که این مدل‌های جدید ظاهرا چندان پرطرفدار نیست!
منشا تغییرات چیست؟
البته به این موضوع نیز باید توجه کرد که در تعرفه‌های اینترنت همراه اول، حجم استفاده از اینترنت (شبانه و روزانه) با افزایش همراه بوده و لذا نمی‌توان گفت که این تعرفه‌ها قطعا گران شده است.
نکته قابل توجه دیگر آنکه این تغییرات نیز در چارچوب مقررات کلی سازمان رگولاتوری محسوب می‌شود و حتی اگر برخی کاربران با گرانی یا احساس گرانی در نرخ اینترنت سیار خود مواجه هستند، این اعتراض متوجه کف و سقف قیمتی است که از سوی این سازمان به اپراتورها ابلاغ شده است. بدیهی است که اپراتورها به‌هیچ‌وجه امکان ارایه خدمات با نرخ پایین‌تر و بالاتر از آنچه وزارت ارتباطات تعیین کرده را نداشته و ندارند.
در این میان اما گمانه‌هایی نیز در خصوص تغییر مدل بسته‌های اپراتورهای موبایل مطرح است که شاید بخشی از آن به اعتراضات اپراتورهای ارایه‌دهنده اینترنت ثابت مربوط می‌شود. این اپراتورها معتقدند که با تغییر مدل تعرفه‌های ایشان بخش عمده‌ای از کاربرانشان جذب اینترنت اپراتورهای موبایل شده و با توجه به مقرون به‌صرفه بودن استفاده از اینترنت سیار، آنها در شرایط ناعادلانه و رقابتی سخت قرار گرفته‌اند.
کما اینکه در همین راستا هفته قبل مدیرعامل یکی از شرکت‌های دارای پروانه FCP از تغییر مدل بسته‌های اینترنت اپراتورهای موبایل استقبال کرده و گفته همچنان قیمت بسته‌های اینترنت موبایل به سطح مطلوب و واقعی نرسیده است و همین موضوع باعث می‌شود فرهنگ استفاده صحیح از فرکانس و تلفن همراه خدشه‌دار شود و مردم تمایل پیدا کنند تا همه سرویس‌هایشان را از طریق موبایل تامین کنند.
در این خصوص باید گفت، اگرچه یک راه‌حل، بازگرداندن مدل پرسروصدای اینترنت ثابت به شکل قبلی آن است که اتفاقا طرفداران و متقاضیان زیادی نیز دارد، اما راهکار دیگری نیز در گوشه و کنار شنیده می‌شد که طی آن درخواست افزایش یا تغییر مدل و بسته اپراتورهای سیار بود تا به این ترتیب بازار اینترنت ثابت در مقابل اینترنت سیار نیز شکل رقابتی گرفته و بخشی از کاربران ثابت مجددا مودم‌های سابق خود را روشن کنند.
اینترنت ارزان است یا گران؟
کارشناسان فعال در حوزه اینترنت نیز گفتنی‌های خود را دارند. یک کارشناس اینترنت که خواستار فاش نشدن نام خود بود، توضیحات بیشتری در خصوص چرایی تغییر مدل اینترنت اپراتورهای موبایل داده و می‌گوید: مطابق مقررات رگولاتوری، اپراتورهای موبایل باید به شکل فصلی و متغیر بسته‌های تشویقی را ارایه کنند و اجازه ارایه دایمی این بسته‌ها را ندارند. لذا این بسته‌ها هر چند وقت یک‌بار با توجه به بررسی‌ها و بازخوردهای اپراتورها از رفتار مشترکان تغییر می‌کند.
این کارشناس به دفاع از مدل و تعرفه فعلی اپراتورهای موبایل نیز پرداخته و می‌گوید: در گذشته که مصرف دیتای اپراتورهای موبایل پایین بود، بخش قابل ملاحظه‌ای از درآمد اپراتورها از تماس‌های تلفنی تامین می‌شد و به همین دلیل برای افزایش کاربران اینترنت رقابت زیادی بین اپراتورها در ارایه خدمات با نرخ‌های حتی غیرمقرون به‌صرفه برقرار بود.
وی ادامه داد: با گذشت سال‌ها و تغییر رفتار مشترکان در تمام دنیا، استقبال از اینترنت سیار نیز رو به افزایش گذاشته است و به همین دلیل اپراتورهای موبایل در سال‌های گذشته سرمایه‌گذاری‌های هزاران میلیارد تومانی را در بخش دیتای خود انجام دادند تا بتوانند پاسخگوی نیاز روزافزون کاربران به اینترنت سیار باشند.
به گفته وی، در نتیجه این سرمایه‌گذاری‌ها به نظر می‌رسد برخی اپراتورها حتی با بازگشت سرمایه اولیه خود در این بخش مواجه نبوده و حتی مدل‌های جدید قیمت اینترنت نیز پاسخگوی تامین سرمایه و سوددهی آنها نیست.
وی با بیان اینکه در سال‌های گذشته بازار اینترنت ایران و جهان تغییرات زیادی کرده و قیمت اینترنت به‌تازگی به سمت واقعی شدن پیش می‌رود، گفت: کاربران اینترنت در ایران باید در نظر داشته باشند که نرخ اینترنت در سال‌های گذشته به علت پایین بودن مصرف به‌هیچ‌وجه برای اپراتورهای ثابت و سیار به‌صرفه و سودده محسوب نمی‌شد. اما اکنون با به‌روزرسانی تجهیزات اینترنت پرسرعت از یک‌سو و افزایش قابل ملاحظه مصرف اینترنت، رفته‌رفته قیمت این خدمات ارتباطی نیز در حال واقعی شدن است و به‌ویژه اپراتورهای موبایل تازه به نقطه سر به سر نزدیک می‌شوند و تا پیش از این از محل سایر خدمات خود جبران قیمت‌های اینترنت را می‌کردند.
این کارشناس بازار موبایل به نکته دیگری نیز اشاره کرده و می‌گوید: در نظر داشته باشید که بخش قابل ملاحظه‌ای از تجهیزات ارایه خدمات ارتباطی به خارج از کشور وابسته بوده و نرخ به‌روزرسانی و نگهداری آنها نیز سال به سال روبه افزایش است و در سال جاری نیز با توجه به نرخ دلار به اوج خود رسیده است. اما در تمام سال‌های گذشته به دلایلی که ذکر شد (پایین بودن مصرف اینترنت و جبران کاستی‌ها از محل سایر خدمات)، تغییر بسته‌ها و قیمت‌ها متوجه کاربران نبوده است.
وی ادامه داد: اگر قیاسی بین رشد نرخ خدمات ارتباطی اعم از نرخ تلفن ثابت، اینترنت ثابت، تلفن همراه، اینترنت همراه و سایر خدمات ارتباطی با افزایش نرخ دستمزدها، نرخ دلار و دیگر خدمات اعم از آب، برق، گاز و ... داشته باشید، متوجه خواهید شد که نرخ خدمات ارتباطی افزایش غیرقابل ملاحظه‌ای داشته و از روال تورمی سایر کالاها و خدمات تبعیت نمی‌کند و همچنان بسیار پایین است.
وی در پایان تاکید کرد: اگر این‌گونه بود، امروز قیمت ارتباطات بسیار بالاتر و به عبارت درست، «واقعی‌تر» بود.
کاربران سراغ مقرون به‌صرفه می‌روند
پاسخ به این پرسش که در نرخ‌های اینترنت فعلی ثابت و سیار کشور صرفه با کدام‌یک محسوب می‌شود، اصلا ساده نیست؛ چراکه پاسخ به این پرسش به میزان مصرف هر یک از کاربران اینترنت در کشور بستگی زیادی دارد و کاربران پرمصرف، کم‌مصرف و مقطعی هر یک سراغ استفاده از یک اپراتور و بسته اینترنتی می‌روند.
آنچه مسلم است، کاربران و مصرف‌کنندگان اینترنت همواره با توجه به حجم نیاز و مصرف خود به سراغ مقرون‌به‌صرفه‌ترین خدمت اینترنتی می‌روند؛ خواه ارایه‌دهنده این خدمت ثابت باشد یا سیار.
اما به نظر می‌رسد هنوز استفاده از اینترنت سیار برای بخش قابل توجهی از کاربران در قیاس با نرخ اینترنت ثابت به‌صرفه‌تر باشد؛ هرچند در مورد مشترکان ایرانسل اعتراضات به مراتب بیشتر است و از آنجا که ظاهرا میزان وابستگی اپراتور زرد به مشتریان دیتا در قیاس با مکالمه بیشتر از اپراتور اول است، باید دید تعرفه‌های جدید اینترنت این اپراتور با چه واکنشی از سوی مشترکانش مواجه خواهد شد و آیا بخشی از آنها به سمت استفاده از اینترنت همراه اول و بخشی به سمت یکی از اپراتورهای ثابت خواهند رفت یا نه؟
به هر ترتیب در وضع موجود تغییرات قیمتی در کشور از یک‌سو و تغییر هزینه‌ها و مدل بسته اینترنت اپراتورهای ثابت و سیار از سوی دیگر، همچنان میزان ارایه‌دهندگان خدمات اینترنت در اقصانقاط کشور به‌حدی هست که کاربران بر اساس نیاز و منافع خود امکان استفاده از به‌صرفه‌ترین اپراتور را داشته باشند. (منبع:عصرارتباط)