تک و پاتک کرملین و VPNها
آسیه فروردین – شرکت‌های ارایه‌دهنده خدمات دسترسی به اینترنت، در حال مبارزه سخت برای آنلاین باقی‌‌ماندن در روسیه هستند. همچنین پس از زلزله مخرب ترکیه، انتقاد از نحوه خدمات‌رسانی و واکنش اضطراری این کشور موجب شد رجب طیب اردوغان،
دسترسی به توییتر را برای چند ساعت مسدود کند اما شبکه‌های خصوصی مجازی (VPN)، یک مسیر ضروری برای حفظ جریان اطلاعات شدند و از ترکیه انتقاد شد.
-
VPNها در خط مقدم مبارزه
از زمان تهاجم روسیه، خدمات VPN، واردات، پشتیبانی و بودجه قابل توجهی کسب کرده‌اند، با این حال، فناوری‌های جدیدی را نیز برای مبارزه با محدودسازی اینترنت توسعه داده‌اند. در جنگ، همه طرف‌ها به دنبال کنترل اطلاعات هستند.
از همان روزهای اولیه تهاجم، راشاتودی، شبکه خبری و کانال تلویزیونی دولتی روسیه، در سراسر اروپا مسدود شد. در روسیه، هرگونه عبارت درباره درگیری، فراتر از تعبیر «عملیات نظامی ویژه»، زمینه‌ای برای سانسور یا حتی حذف کامل شرکت‌های رسانه‌ای بود.
سانسور شدید یا دسترسی محدود به اطلاعات، افراد را بدون توجه به خطرات قانونی و امنیت داده‌ها، به سمت VPN سوق می‌دهد.
بنا بر گزارش سایت Top10VPN که بر استفاده از VPN در سطح جهانی نظارت می‌کند، در ماه مارس، پس از قطع دسترسی روسیه به تعدادی از سایت‌ها و توییتر، از جمله احتمال مسدود کردن سایت‌های خبری مستقل و رسانه‌های اجتماعی، تقاضا برای VPN، تا 2692 درصد افزایش یافت. چراکه دسترسی به VPN، یک راه حیاتی برای تمام روس‌هایی است که به دنبال اطلاعات هستند.
به طور کلی و رایج، مسدود کردن این خدمات، مخالفت را دشوارتر می‌کند و مردم را درگیر تبلیغات غالب می‌کند. از زمانی که روسیه، تهاجم خود را در فوریه 2022 آغاز کرد، می‌توان استدلال کرد در کنار عملیات زمینی، یک جنگ سایبری جدید در حال وقوع بوده و VPNها در خط مقدم این جنگ و در مقابل سرکوب آنلاین قرار دارند.
با این حال، دولت‌ها همیشه در نبرد با ارایه‌دهندگان خدمات VPN دستِ بالا را دارند مانند ممنوعیت آشکار در چین یا قوانین محدودکننده و دقیق هند و روسیه که دور زدن آنها سخت است. البته ارایه‌دهندگان خدمات VPN نیز دیگر مثل سابق چندان منفعل نیستند.
آرتم نسترنکو می‌گوید: «VPN مانند یک پوشش محافظ در برابر تابش نور است.» این جوان روس که در ماه جولای، روسیه را به مقصد سوئد ترک کرده می‌گوید: شما میتوانید VPN را مانند یک لباس بپوشید و با خیال راحت در فضاهایی که مربوط به تبلیغات و القای نادرست است، قدم بزنید.
-
چرا VPN مهم شد؟
قبل از جنگ، VPNها و شبکه‌های غیرمتمرکز، عمدتا توسط کارکنان راه دور، مسافران و مهاجران برای دسترسی به خدمات سرگرمی یا بانکی استفاده می‌شد. شهروندان کشورهایی که کنترل اینترنت محدود دارند، دریافتند VPNها، یک ابزار دفاع قوی در برابر دخالت دولت به شمار می‌روند.
در سال 2022، طبق یک گزارش، کشورهایی که در آن بیشترین نسبت مردم به VPN متوسل شدند، امارات متحده عربی، قطر و سنگاپور بودند.
شهروندان روس از زمان شروع تهاجم دولت این کشور به اوکراین، از VPN استفاده می‌کنند تا درباره منشأ جنگ و تاثیرات واقعی آن بر غیرنظامیان اوکراینی کسب اطلاع کنند. البته کرملین خیلی زود شروع به مسدود کردن VPNهای محبوب کرد.
اما در همین حال یکی از اثرات تحریم‌ها این بود که روس‌ها نمی‌توانستند از کارت‌های اعتباری خود برای خرید دسترسی به خدمات VPN استفاده کنند در نتیجه سرویس‌های VPN رایگان نسبت به سرویس‌های پولی ضعیف‌تر، در برابر بدافزار آسیب‌پذیرتر و مسدودسازی آن برای مقامات آسان‌تر است.
اوایل این ماه (فوریه)، Snowflake، یک VPN که به شبکه‌ای متشکل از 115 هزار سرور است، راه‌اندازی کرد.
این شبکه که توسط داوطلبان اداره می‌شود، با حمایت مالی یک میلیون دلاری، یک سرویس VPN جدید و سریع ارایه می‌دهد. همچنین شاید پروتون، حتی بیشتر از سایرین، در حالت تهاجمی باقی مانده و سعی می‌کند علی‌رغم تلاش دولت‌ها در جهت محدودیت دسترسی، راه‌هایی برای دسترسی مشتریان به خدمات، پیدا کند.
با وجود سکوت و آرامش ظاهری در ساختمان شرکتی در ژنو سوئیس، یک تیم 25 نفره از توسعه‌دهندگان پروتون، در حال مبارزه برای مقاومت در برابر سانسور اینترنت در سراسر روسیه از سوی کرملین هستند.
پروتون روزانه 1.4 میلیون کاربر در داخل روسیه دارد. تا فوریه گذشته، کاربران پروتون عمدتا در ایالات متحده مستقر بودند و از سرویس VPN این شرکت برای رمزگذاری و پنهان کردن ترافیک اینترنت استفاده می‌کردند. همچنین ساکنان خارج از کشور برای دسترسی به خدمات پخش و تلویزیون در منزل، از خدمات VPN پروتون بهره می‌بردند.
اما پس از حمله روسیه به اوکراین و اعتراضات در ایران، استفاده از این سرویس در ایران و روسیه از آمریکای شمالی پیشی گرفت.
یک VPN ترافیک را به سرورهای خارج از کشور اصلی کاربر هدایت می‌کند و یک آدرس IP روسی را با یک آدرس IP در هریک از 60 کشور یا بیشتر که در آن، پروتون سرور دارد، تبادل می‌کند.
برای روس‌هایی که به دنبال رسانه‌هایی خارج از محدوده کرملین هستند، این یک موهبت بود تا اینکه سرورهای پروتون نیز مسدود شدند. هر بار که تیم VPN برای جلوگیری از محاصره کرملین، حفره‌های دیجیتالی ایجاد می‌کرد، کرملین نیز به سرعت راه‌حل‌های خود را پیدا می‌کرد و بنابراین کسانی که از پروتون استفاده می‌کردند، به اخبار یا رسانه‌های اجتماعی خارجی دسترسی نداشتند.
اندی ین، مدیرعامل پروتون می‌گوید: «این، یک بازی است که معمولا در سایه انجام می‌شود. جنگ در اوکراین، این موضوع را آشکارا نشان داد.»
سرانجام پروتون در ژوئن توسط کرملین مسدود شد. از آن زمان، این شرکت، پروتکلی به نام Stealth ایجاد کرد که ابتدا در ایران، آزمایش و سپس در ماه اکتبر در سطح جهانی عرضه شد.
ین ادامه می‌دهد: «این، یک مبارزه مداوم است و اثربخشی آن، متناسب با شبکه می‌تواند متفاوت باشد. هدف آنها این است که هزینه را افزایش دهند؛ به این معنا که اگر دولت، ابزار مسدودسازی اینترنت را سانسور و آن را به طور کامل خاموش کند، بیشتر از مسدود کردن یک آدرس اینترنتی، بر اقتصاد کشور و ثبات کلی آن تاثیر می‌گذارد.»
سال گذشته، در ماه سپتامبر، در کنفرانس چهارساله اتحادیه بین‌المللی ارتباطات، یک تهدید قابل توجه برای اینترنت آزاد جهانی از بین رفت.
چین و روسیه از نامزدهایی حمایت کردند که نتوانستند به عنوان دبیرکل بعدی انتخاب شوند. تلاش آنها برای متمرکز کردن کنترل منابع اینترنتی در داخل مرزهای یک کشور، دقیقا همان چیزی است که VPNها و سایر سیستم‌عامل‌های غیرمتمرکز به دنبال تضعیف آن هستند.
خدماتی مانند Tor Project به عنوان اینترنت غیرمتمرکز غیرانتفاعی،Snowflake و VPNهایی مانند پروتون در تلاش برای حفظ آزادی‌های اینترنت، محوریت بیشتری پیدا می‌کنند.
از آنجا که شرکت‌های فناوری، نقش‌ها و مسوولیت‌های خود را در درگیری‌های جهانی ارزیابی می‌کنند، اختلال در کنترل‌های روی اینترنت، به صنعتی با سرمایه‌گذاران و حامیان جدید و جدی تبدیل شده است.
با این حال، استفاده از VPN تا حد زیادی برای کسانی است که از فناوری آگاه هستند، با آن سازگارند و مایلند سرعت‌های گاه و بیگاه کمتر را تحمل کنند.
نسترنکو، جوان روسی که به سوئد رفته، می‌گوید اعضای بزرگ‌تر خانواده، این فناوری را بسیار دست‌وپاگیر می‌دانند. زمانی که وب‌سایت‌ها در روسیه مسدود شدند، استفاده از بسیاری سایت‌ها و رسانه‌های اجتماعی کاملا متوقف شد. شهروندان کنترل آنچه را که می‌توانستند تماشا کنند، بشنوند و درباره مقامات بخوانند، عملا به دولت واگذار کردند. (منبع:عصرارتباط)