جایگاه ۹۲ ایران در شاخص آمادگی شبکه‌ای
وضعیت ایران در شاخص آمادگی شبکه ای که توسط مجمع جهانی اقتصاد با هدف بررسی نفوذ فناوری اطلاعات و ارتباطات کشورهای جهان محاسبه شده، نشان می دهد که کشورمان در رتبه ۹۲ جهان قرار دارد.
دفتر بررسی های فنی اقتصادی معاونت برنامه‌ریزی و نظارت راهبردی وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات آخرین وضعیت ایران را در خصوص شاخص مرتبط با آمادگی شبکه ای (NRI) که مربوط به سال ۲۰۱۶ می شود منتشر کرد.
شاخص NRI همه ساله از سوی مجمع جهانی اقتصاد با همکاری INSEEA با هدف تحلیل پیشرفت فناوری اطلاعات و ارتباطات کشور و نیز افزایش آگاهی از اهمیت نفوذ ICT و استفاده از آن در رقابت بلندمدت و سطح رفاه اجتماعی، مورد بررسی و پایش قرار می گیرد. این شاخص به یکی از معتبرترین اطلاعات در تصمیم‌گیری سیاست‌گذاران و ذینفعان که نیازمند برنامه‌ریزی‌های استراتژیک ملی به‌منظور افزایش آمادگی شبکه ای هستند و نیز برای شناسایی نقاط قوت و ضعف کشورها، تبدیل شده است.
براساس این شاخص وضعیت آمادگی شبکه‌ای با استفاده از ۵۳ نشانگر ارزیابی می شود که کیفیت بالای محیط تنظیم مقررات و کسب‌وکار، به‌منظور تأثیر نفوذ کامل ICT درجامعه و اثر واقعی آن در اقتصاد، مقرون به‌صرفه بودن فناوری اطلاعات، مهارت‌ها و زیرساختها و آمادگی محیط از جمله این نشانگرها است.
برآوردها نشان می دهد که برغم افزایش مولفه هایی چون ضریب نفوذ و دسترسی در حوزه فناوری اطلاعات و نیز ارتقای زیرساختهای ارتباطی، همچنان وضعیت ایران نسبت به سالهای قبل آنطور که باید پیشرفت نداشته و قابل قبول نیست. ایران از حیث وضعیت جهان و منطقه در رتبه های آخر این جدول دیده می شود.
جایگاه اقتصادهای پیشرفته در تاثیر نفوذپذیری فناوری اطلاعات
نتایج کلی این ارزیابی نشان می‌دهد که اقتصادهای پیشرفته در تأثیر نفوذ ICT از کشورهای درحال‌توسعه بهتر هستند. اقتصادهای با درآمدهای بالا ۳۱ جایگاه اول رتبه‌بندی کلی NRI جهان را در دست دارند. عملکرد کشورها در این شاخص تا حد زیادی جایگاه آن‌ها را در نردبان توسعه نشان می‌دهد.
به گزارش مهر سطح بالاتر درآمد به‌طورمعمول با امتیاز بالاتر NRI همراه است. به نحوی که ۴۴ اقتصاد از ۵۰ اقتصاد با درآمد بالا، در ۵۰ رتبه اول قرار دارند و ۶ کشور با درآمد بالاتر از متوسط نیز در بین ۵۰ کشور قرار دارند. در همین حال ۷ اقتصاد از ۱۰ اقتصاد اول در این رتبه‌بندی از قاره اروپا هستند و کشورهای سنگاپور و ژاپن نمایندگان قاره آسیا و ایالات‌متحده آمریکا نماینده قاره آمریکا عنوان شده اند.
در رتبه‌بندی جهانی شاخص NRI ( شاخص کلی NRI عددی بین ۱ تا ۷ است)، کشورهای سنگاپور، فنلاند، سوئد، نروژ و ایالات‌متحده آمریکا، رتبه‌های ۱ تا ۵ را به خود اختصاص داده‌اند. برآوردها نشان می دهد که این کشورها، همگی از کشورهای پیشرو و مشتاق در به‌کارگیری ارتباطات و فناوری اطلاعات بوده‌اند و موفقیت آن‌ها برگرفته از به‌کارگیری توامان ICT با محیط توانمند ساز پشتیبان، تنظیم مقررات قدرتمند و صحیح، زیرساختهای باکیفیت و نیروی انسانی کافی است.
جایگاه ۹۲ ایران در شاخص آمادگی شبکه ای در سال ۲۰۱۶
بررسی های مجمع جهانی اقتصاد در شاخص آمادگی شبکه ای کشورهای جهان در سال۲۰۱۶ حاکی از آن است که رژیم اشغالگر قدس ازجمله کشورهای منطقه رتبه ۲۱ را با رقم ۵.۴۴ کسب کرده که در مقایسه با رقم شاخص کشور سنگاپور (۶.۰۴) که در رتبه اول جهانی قرار دارد ۰.۶ اختلاف دارد. همچنین کشور امارات متحده عربی و قطر نیز به ترتیب در مکان‌های۲۶ و ۲۷ جهانی قرار دارند.
این درحالی است که ایران در بین ۱۳۹ کشور جهان که در این گزارش مورد بررسی قرار گرفته‌اند با رقم شاخص۳.۷۴ در جایگاه ۹۲ جهانی است. رتبه ایران در سال ۹۴ از میان ۱۴۳ کشور ۹۶ و در سال ۹۳ از میان ۱۴۸ کشور ۹۳ بوده است.
نتایج این گزارش نشان می‌دهد که نابرابری‌های درون منطقه‌ای در سراسر مناطق جهان کاملا مشهود است. این تفاوت در بین کشورهای آسیایی و کشورهای مجمع ملل جنوب شرق آسیا (ASEAN ) آشکار است. سنگاپور در رتبه نخست جهانی قرار دارد. ژاپن و کره در رتبه‌های ۱۰ و ۱۳ قرار دارند و مالزی موفق شده در رتبه سی و یکم قرار گیرد. تایوان و بنگلادش و نپال در رتبه‌های پایین‌تر قرار دارند.
درهمین حال در خاورمیانه و شمال آفریقا نیز این تفاوت‌ها مشهودتر است. درحالی‌که بسیاری از کشورهای عضو شورای همکاری‌های خلیج فارس به‌ویژه قطر و امارات، پیشرفت‌های شاخص و محسوسی را داشته‌اند اما کشورهای شمال آفریقا همچنان از چالش‌های عمده در جهت ترویج و به‌کارگیری ICT و حذف موانع برای یکپارچه سازی ارتباطات و فناوری اطلاعات و به‌کارگیری آن برای تقویت نوآوری و رقابت رنج می‌برند.
به نظر می‌رسد مشکلات کشورهای درحال توسعه در بهره‌گیری مناسب از توانایی‌های بالقوه موجود در این بخش است. به‌عبارت‌دیگر، گستره وسیع جغرافیایی این مناطق خود مانع سرعت در توسعه و افزایش ظرفیت زیرساختهای ICT و استفاده درصد بیشتری از جمعیت از این صنعت است.
برآوردها نشان می دهد که ایران نیز با حمایت از مالکیت معنوی، افزایش پهنای باند اینترنت بین‌المللی، اضافه شدن سرورهای اینترنت امن، اصلاح تعرفه اینترنت و اینترانت، افزایش کیفیت سیستم آموزشی و اشتراک اینترنت پرسرعت می‌تواند به جایگاه بهتری در این شاخص دست‌یابد.
ایران پایین تر از امارات، قطر و بحرین در شاخص آمادگی شبکه ای
در بررسی صورت گرفته از وضعیت ایران در میان کشورهای منطقه در شاخص آمادگی شبکه ای در سال ۲۰۱۶ ، رژیم اشغالگر قدس رتبه اول این شاخص را در بین کشورهای منطقه با رقم ۵.۴۴ به خود اختصاص داده است و پس‌از آن کشور امارات متحده عربی با مقدار شاخص ۵.۲۷ در رتبه دوم قرار دارد. بعد از آن نیز کشورهای قطر و بحرین به ترتیب با ۵.۱۸ و ۵.۰۷ در رتبه سوم و چهارم این جدول دیده می شوند.
ایران در بین ۱۹ کشور منطقه که اطلاعات آن‌ها در دسترس بوده، در رتبه پانزدهم قرار دارد و عدد گزارش‌شده برای این شاخص ۳.۷۴ است. ایران در سال ۲۰۱۵ نیز با عدد ۳.۶ در رتبه پانزدهم این جدول قرار داشته است.
شاخص آمادگی شبکه ای در ۴ مولفه آمادگی محیطی، کاربرد، محیط و تاثیرپذیری مورد بررسی قرار می گیرد که رتبه ایران در زیرشاخص محیط ۱۵، در زیرشاخص آمادگی ۱۴، زیرشاخص کاربرد ۱۶ و زیرشاخص تاثیرپذیری ۱۶ است.
بالاترین امتیاز ایران در استطاعت در پرداخت خدمات فناوری اطلاعات
درهمین حال در زیر شاخص محیط، کشور قطر رتبه اول را دارا است. رتبه‌های دوم و سوم متعلق به کشورهای امارات متحده عربی و رژیم اشغالگر قدس است. عربستان سعودی و بحرین در رتبه‌های بعدی قرار دارند. در سال ۲۰۱۶ ایران رتبه پانزدهم زیر شاخص محیط را بعد از کشور ارمنستان دارد که در مقایسه با سال ۲۰۱۵ تغییری در رتبه نداشته است.کشور پاکستان دراین رده بندی در رتبه آخر قرار دارد.
در زیر شاخص آمادگی، کشور بحرین رتبه اول را در بین ۱۹ کشور منطقه که اطلاعات آن‌ها در دسترس بوده به خود اختصاص داده و پس‌از آن رژیم اشغالگر قدس و کشورهای قزاقستان، ترکیه و ایران قرار دارند. ایران در این زیر شاخص در رتبه چهاردهم قرار دارد که در مقایسه با سال ۲۰۱۵ یک پله ارتقاءیافته است.
از بین زیر شاخص‌های مربوط به این شاخص، بالاترین امتیاز ایران در محور استطاعت در پرداخت (affordability) کسب‌شده است. در این محور، تعرفه تلفن همراه اعتباری، تعرفه اینترنت پهن باند ثابت و همچنین سطح رقابت در حوزه اینترنت و تلفن ارزیابی می شود.
ارزیابی انجام‌شده از وضعیت تعرفه‌های ذکرشده بسیار مناسب است، اما سطح رقابت در حوزه اینترنت و تلفن کشور با کسب امتیاز ۰.۵۸ از ۲ ، وضعیت مناسبی را از این منظر نشان نمی‌دهد.
پایین ترین رتبه ایران در بکارگیری فناوری اطلاعات از سوی کسب وکارها
در زیر شاخص استفاده و کاربرد، بعد از امارات متحده عربی، رژیم اشغالگر قدس و کشورهای قطر، بحرین و عربستان به ترتیب در رتبه‌های دوم، سوم ، چهارم و پنجم قرار دارند. ایران در رتبه شانزدهم این زیر شاخص قرار دارد که نسبت به سال ۲۰۱۵ تغییری نداشته و پاکستان در رتبه آخر کشورهای منطقه است.
پایین‌ترین رتبه ایران در محورها، متعلق به ارزیابی انجام‌شده از استفاده کسب‌وکارها از ارتباطات و فناوری اطلاعات است. در این ارزیابی، ایران در استفاده از ICT برای تراکنش‌های B۲B، سطح آموزش کارکنان در کسب‌وکارها و میزان جذب فناوری در سطح بنگاه، امتیازهای مناسبی را کسب نکرده‌است.
کمترین امتیاز ایران متعلق به محور تأثیرات اقتصادی ارتباطات و فناوری اطلاعات است. در این محور، تأثیر ارتباطات و فناوری اطلاعات بر روی مدل‌های سازمانی و نشانگر تعداد ثبت اختراع در بخش ICT ، امتیاز مناسبی را کسب نکرده است.
در زیر شاخص تأثیرپذیری، رژیم اشغالگر قدس در رتبه اول منطقه قرار دارد و پس‌از آن کشور امارات متحده عربی رتبه دوم را به خود اختصاص داده است.کشورهای قطر، بحرین و عربستان سعودی در رتبه‌های سوم، چهارم و پنجم قرار دارند. ایران در این زیر شاخص در رتبه شانزدهم قرار دارد که نسبت به سال ۲۰۱۵ دو رتبه ارتقا یافته است و قرقیزستان رتبه آخر این زیر شاخص را به خود اختصاص داده است.