خطر حکمرانی گوگل به اپلیکیشن‌های ایرانی
تحریم و استاندارد دو گانه گوگل برای ایرانی‌ها مساله جدیدی نیست و سال‌هاست این غول آمریکایی، خدمات و سیاست‌های خاص خود را به کاربران ایرانی دیکته و تحمیل می‌کند.
به گزارش آی‌تی آنالیز در حال حاضر گوگل به علت تنوع محصولات و خدماتی که در دنیای مجازی دارد، اولین و بزرگترین تحریم‌کننده سایبری ایرانی‌ها در میان دیگر غول‌های سایبری شناخته می‌شود.
شدت نفوذ گوگل در فضای مجازی به حدی است که ایران را به کشور نخست اعمال انواع تحریم‌های سایبری متعدد تبدیل کرده است و تقریبا هیچ کشوری در دنیا با تحریم‌های عجیبی که گوگل برای ایرانی‌ها در نظر گرفته مواجه نیست.
حالا اما شواهد نشان می‌دهد که گوگل نه تنها بنایی بر اصلاح رویه پیشین خود ندارد، بلکه روش‌های جدیدی برای افزایش مداخله و حکمرانی به کاربران، اپلیکیشن‌ها و اقتصاد دیجیتال ایران نیز در پیش گرفته است.
اگرچه لایه‌های اعمال سلیقه و محدودیت‌های گوگل به ایرانی‌ها متعدد است، لیکن در متن حاضر به برخی از این موارد پرداخته می‌شود.
1- فعالان فضای مجازی ایران و برنامه‌نویسان از سال‌ها قبل با مسدودسازی برخی خدمات پرکاربرد گوگل برای ایرانی‌ها مواجه هستند. در همین راستا سال 96 بود که مرکز ملی فضای مجازی با انتشار تحقیقی اعلام کرد: «از میان مجموع ۲۲۷ خدمتی که گوگل ارائه می‌کند، تنها ۵۴ درصد آنها برای کاربران ایرانی فعال است و ۴۴ درصد سرویس‌های گوگل در اختیار ایرانی‌ها قرار نمی‌گیرد. همچنین وضعیت دو درصد سرویس‌ها نیز نامشخص اعلام شده است.»
در بخش دیگری از این گزارش آمده بود: «گوگل تاکنون 51 سرویس API مورد استفاده برنامه نویسان ارایه کرده اما صد در صد خدمات برنامه‌نویسی مورد نیاز توسعه دهندگان، کسب و کارها و برنامه‌نویسان در دسترس کاربران ایرانی قرار ندارد. از طرف دیگر با وجود 39 سرویس شخصی و بهینه‌سازی گوگل، 85 درصد این خدمات برای کاربران ایرانی غیرفعال شده و از میان 16 سرویس سیستم عامل و شبکه، تنها دسترسی به 37 درصد از این سرویس های گوگل برای ایرانی‌ها ممکن شده است.»
2- لایه دیگر محدودیت‌های گوگل اما در پلتفورم اپلیکیشن این شرکت یعنی گوگل‌پلی و در چندین سطح اعمال می‌شود. از جمله آنکه برای مثال اپلکیشن‌های ایرانی که دارای تراکنش‌های مالی هستند، اصلا امکان عرضه بر این بستر را ندارند.
در سطحی دیگر اصولا دسترسی به برخی اپلیکیشن‌ها برای کاربران ایرانی ناممکن است. سخت‌گیری گوگل در این بخش به حدی بالاست که حتی با استفاده از VPN و فیلترشکن نیز ایرانیان شناسایی شده و خدماتی به آنها عرضه نمی‌شود. این اقدام گوگل نیز از طریق سیستم عامل اندروید که متعلق به این شرکت است و با روش‌هایی نظیر شناسایی موقعیت مکانی کاربران حتی پس از اجرای فیلترشکن‌ها انجام می‌شود.
به عبارت دیگر گوگل نسبت به اعمال تحریم‌های سایبری برای ایرانی‌ها بسیار جدی، دقیق و سخت‌گیر است.
3- لایه دیگر اعمال تحریم‌های جدید گوگل اما نه در خدمات خارج از محدوده کشور ایران بلکه با ورود به مرزهای سایبری ایران و در داخل خاک کشور در حال اعمال است.
به این ترتیب که گوگل حتی اپلیکیشن‌های داخلی که کاربران ایرانی با تشخیص خودشان اقدام به نصب و استفاده از آنها می‌کنند را در اقدامی بی‌سابقه در دنیا، راسا از روی گوشی کاربران ایرانی حذف می‌کند!
پیشتر گوگل این اقدام را در خصوص نسخه‌های ایرانی مشابه تلگرام انجام داده بود، اما در جدیدترین اقدام، این محدودیت‌ها به نرم‌افزارهای داخلی و سال‌ها مورد استفاده کاربران ایرانی نظیر روبیکا اعمال شد.
نکته مهم در خصوص روبیکا، آن است که این اپلیکیشن به علت خدمات متنوع و متعددی که ارایه می‌دهد، با انتخاب، استقبال و استفاده میلیون‌ها ایرانی مواجه شده بود.
اما دیکتاتوری گوگل حتی شامل کاربران ایرانی روبیکا نیز شد و حق انتخاب شخصی و آگاهانه آنها را هم نادیده گرفت.
بماند که در جدیدترین اقدام نیز گوگل، اپلکیشن‌هایی نظیر اسنپ، تپسی، سروش، بله، آی‌گپ و ... را از گوگل‌پلی حذف کرد و حتی اکانت این اپلیکیشن‌های قدیمی روی گوگل‌پلی را نیز مسدود و معلق کرد!
نکته مهم آنکه در ماجرای اخیر و همچون اتفاقی که برای اپلیکیشن روبیکا رخ داد، گوگل هیچ نیازی به توضیح و ارایه مستنداتی حتی به کاربران و مصرف‌کنندگان ایرانی نیز نمی‌بیند و صرفا با ارسال متنی و بدون نیاز به تایید یا خواست کاربران، تحریم و حذف اپلیکیشن‌های ایرانی را انجام می‌دهد.
به عبارت دیگر گوگل در حال گسترش و افزایش حیطه حکمرانی، دخالت، رگولاتوری و اعمال سلیقه خود به کاربران و شرکت‌های متعدد ایرانی و تهدید امنیت سرمایه‌گذاری و کسب‌وکارها است.
البته فرار از چنگال و دستان بلند گوگل به علت در اختیار داشتن ابزارها و امکانات انحصاری و متعدد این شرکت و رفتارهای بی‌سابقه در قبال ایرانی‌ها، کمی سخت است. اما این به معنای تسلیم و واگذاری فضای کسب‌وکار و اقتصاد دیجیتال ایران به این شرکت نیست.
از این رو به نظر می‌رسد توسعه و تقویت جایگاه بسترهای بومی و نمونه‌های جایگزین و مستقل از گوگل‌پلی، یکی از اقداماتی است باید با فوریت در دستور کار متولیان، فعالان و بازیگران ایرانی قرار گیرد که از قضا با توجه به محدودیت‌های تحمیلی گوگل، مزیت رقابتی نیز دارند.