خط‌ونشان‌های بی‌نتیجه سازمان تاکسیرانی
کاوه درفشانی - شورای شهر و مسوولان جدید شهرداری که بر سر کار آمدند از همان روز معارفه خود خط‌ونشان و هشدار به تاکسی‌های اینترنتی را شروع کردند.
اپلیکیشن‌هایی که به‌راحتی و بدون اخذ مجوزی از نهاد مسوول حملونقل در قانون یعنی سازمان تاکسیرانی کار خود را در سراسر کشور آغاز کردند و انبوهی از شکایات از ایشان هم راه به جایی نبرد.
اگرچه این نخستین بار نبود که مسوولان یک نهاد به تهدید تاکسی‌های اینترنتی می‌پرداختند و این اپلیکیشن‌ها به موضوعاتی از این دست عادت داشته و چندان نگران کسب‌و‌کار خود نبودند، اما شورای شهر و مشخصا رییس جدید سازمان تاکسیرانی مکررا به انتقاد از این اپلیکیشن‌ها و نداشتن مجوز از سوی آنها پرداختند که البته همان‌طور که قابل پیش‌بینی بود راه به جایی نبردند؛ کما اینکه شکایات رسمی رییس پیشین سازمان تاکسیرانی هم هنوز راه به جایی نبرده است.
مرور ماجرا
ابتدای مهر‌ماه امسال بود که رییس کمیسیون عمران و حملونقل شورای شهر از لزوم ساماندهی و نظارت بر شرکت‌های تاکسی‌یاب اینترنتی در سازمان تاکسیرانی خبر داد.
رییس کمیسیون عمران و حملونقل شورای شهر با ذکر اینکه هر نوع خدمات مسافربری با خودروهای سواری در تهران باید زیر نظر سازمان تاکسیرانی باشد، اظهار کرد: اگر اعتقاد داریم باید بر سرویس‌های مدارس نظارت کنیم، می‌دانیم که این مهم محقق نمی‌شود مگر اینکه سرویس مدارس تحت پوشش سازمان تاکسیرانی باشد تا امکان نظارت وجود داشته باشد، براین اساس هرگونه خدمات مسافربری باید با نظارت تاکسیرانی صورت گیرد.
این مقام مسوول اگرچه تاکسی‌های برخط یا اینترنتی را ابداع خوبی دانسته بود و با اصل وجودی آنها مخالفت نداشت، اما معتقد بود این استارت‌آپ‌ها باید ضمن ساماندهی تحت نظارت نیز قرار گیرند. تاکید بررسی صلاحیت رانندگان به‌دلیل احتمال هرگونه تخلف یا مشکل از جمله مواردی بوده که همواره تاکسیرانی بر آن تاکید داشته است.
اواسط امسال حتی گفته می‌شد که وزارت کشور آیین‌نامه‌ای را با محوریت تاکسی‌های اینترنتی در دست تدوین دارد و گفته می‌شد معاونت حملونقل ترافیک شهرداری نیز به‌دنبال ساماندهی تاکسی‌های اینترنتی است.
یکی از مسوولان حملونقل شورای شهر در این مقطع گفته بود درصورت موافقت نکردن شرکت‌های تاکسی‌یاب اینترنتی مدیریت شهری ابزارهایی دارد و می‌تواند با این شرکت‌ها برخورد کند و تاکید کرده بود** اگر هرشرکتی بخواهد خارج از نظارت شهرداری فعالیت کند، در این صورت نباید انتظار داشت مدیریت شهری معنی پیدا کند.** با وجود این اظهارنظر اما همچنان شرکت‌های اینترنتی زیربار فعالیت تحت نظر تاکسیرانی نرفته‌اند و صد البته که برخورد جدی نیز با آنها نشده است.
این انتقادها ادامه داشت تا اینکه اواخر آبان‌ماه مدیرعامل جدید سازمان تاکسیرانی شهرداری تهران در حالی که تازه به صندلی مدیرعاملی تکیه زده بود، در همان شروع کار لب به انتقاد از تاکسی‌های اینترنتی گشود. وی در این مقطع اظهار کرد: در حال حاضر شرکت‌های بدون مجوز در سطح شهر تهران مشغول به فعالیت هستند که مستقیما فعالیتشان معیشت رانندگان تاکسی را تحت تاثیر قرار داده و این در حالی است که اساس این شرکت‌های بدون مجوز من‌درآوردی بوده و آنها به‌صورت خودرو کار می‌کنند و کنترل نامناسب آنها سبب شده که حضور فعال‌تری در سطح حملونقل تهران ایفا کنند.
این اظهارات نیز البته با وجود لحن تند مطرح‌شده نتیجه مشخصی در پی نداشت و باز هم موجب برخورد جدی با تاکسی‌های اینترنتی نشده و نتوانست آنها را ملزم به رعایت قوانین به شکل کامل کند.
همین ثمر‌بخش نبودن انتقادها در نهایت باعث شد تا انتقادهای مطرح‌شده به مرور تندتر شده و نوک تیز این انتقادها وزارتخانه‌های ارتباطات و صنعت را که مدعی مجوزدهی به تاکسی‌های اینترنتی هستند نشانه برود.
مدیرعامل سازمان تاکسیرانی شهرداری تهران اواخر آذرماه و درحالیکه دیگر متوجه شده بود کسی درخصوص عملکرد تاکسی‌های اینترنتی پاسخگو نیست، بار دیگر به مطرح کردن انتقادهای خود پرداخته و این بار با زبانی تندتر گفت: وقتی یک سرویس استارت‌آپی رشد می‌کند و بزرگ می‌شود باید مسوولیت‌های خود را در قبال سیستم اجتماعی-اقتصادی که در آن قرار دارد بپذیرد. این‌گونه شرکت‌ها همه‌چیز را از منظر سود اقتصادی صاحبان سهام خود می‌بینند، اما هزینه‌های وحشتناک مستقیم و غیرمستقیم آنها بر دوش مدیریت شهری و درنهایت شهروندان خواهد بود. اطلاعات عمیق و دقیقی از تبعات این حوزه حتی در سطح مدیران بلندپایه دولتی در کشور وجود ندارد و **وزارتخانه‌هایی مانند «ارتباطات» و «صنعت، معدن و تجارت» مدعی صدور مجوز برای این کسب‌وکارها هستند، درحالیکه هیچ تخصصی در حوزه حملونقل ندارند.**
اظهارات مدیرعامل سازمان تاکسیرانی اما زمانی بیشتر جای توجه و تامل دارد که می‌گوید: **چون از پشت صحنه این‌ها مطلع هستم و زیست‌بوم استارت‌آپی کشور را هم می‌شناسم، بسیار نگرانم از اینکه مدتی دیگر ما بمانیم و چند ده هزار آدمی که شغل خود را رها کرده، راننده تاکسی اینترنتی و آویزان مدیریت شهری شده‌اند.**
جالب آنکه این انتقادهای تند و آتشین هم هیچ ثمری نداشت تا کم‌کم مسوولان تاکسیرانی هم متوجه شوند که نمی‌توانند کار خاصی در قبال نادیده گرفتن قوانین توسط تاکسی‌های اینترنتی انجام دهند.
کاری از تاکسیرانی ساخته نیست
به این ترتیب ظاهرا رییس جدید سازمان تاکسیرانی نیز فهمیده که در خصوص برخی از این تاکسی‌های اینترنتی کاری از آنها ساخته نیست و نیازی به هماهنگی و اخذ مجوز از ایشان نیست. لذا حالا سازمان تاکسیرانی به‌دنبال اعطای مجوز به اپلیکیشن‌های دیگری رفته و اعلام می‌کند که تنها این اپلیکیشن‌ها از سازمان تاکسیرانی مجوز فعالیت دارند.
مدیرعامل سازمان تاکسیرانی که گویا پس از انتقادهای مختلفی که مطرح کرده حالا متوجه شده که با انتقاد کاری از پیش نمی‌برد، اواخر بهمن‌ماه اعلام کرد تاکنون چند مورد از شرکت‌های تاکسیرانی شخصی برای گرفتن مجوز از سازمان تاکسیرانی آمده و با ما به‌صورت مشخص مذاکره کرده‌اند؛ تا روشن شود که رویکرد تاکسیرانی در قبال تاکسی‌های اینترنتی به‌کل تغییر کرده و به زبان دیگر ماهیت وجودی آنها را پذیرفته‌اند. بر اساس اعلام تاکسیرانی برخی شرکت‌های تاکسی‌یاب اینترنتی پذیرفتند که بر اساس چارچوب سازمان تاکسیرانی با تاکسی‌ها فعالیت کنند و به این ترتیب مجوز دریافت کردند.
حالا یکی از همین اپلیکیشن‌ها که توسط سازمان تاکسیرانی طراحی شده فعالیت خود را گسترش داده و علاوه بر اینکه در چند شهر قزوین، سنندج، همدان و شیراز در حال اجراست، در سازمان تاکسیرانی دیگر شهرهای کشور نیز می‌خواهد فعال شود. به این ترتیب مشخص می‌شود که **راهبرد تاکسیرانی بعد از قطعی‌شدن بی‌توجهی و نادیده گرفته‌شدن از سوی تاکسی‌های اینترنتی و نهادهای دولتی و قضایی، به رقابت با آنها تغییر پیدا کرده است.**
البته در این میان همچنان نقدهای ملایمی از سوی تاکسیرانی در خصوص لزوم کسب مجوز از تاکسیرانی برای اینترنتی‌ها مطرح می‌شود، اما حالا فتیله‌ها پایین کشیده شده و این نقدها بسیار ملایم‌تر شده‌اند. در یک نمونه از این انتقادهای نرم، رییس سازمان تاکسیرانی به تازگی گفته است: هر نوع ارایه خدمات در حوزه حملونقل شهری اعم از استارت‌آپ‌ها، خدمات نوین و سنتی باید در یک چارچوبی زیر نظر شهرداری شهر مربوطه ساماندهی شوند. **اگر این ساماندهی وجود نداشته باشد شاید بتوان گفت این استارت‌آپ‌ها با مسافربری‌های شخصی غیرمجاز تفاوتی نخواهند داشت و فقط نوع فراخوان آنها برای سوار کردن مسافر تغییر کرده است.**
نتیجه‌گیری و جمع‌بندی
اگرچه تلاش سازمان تاکسیرانی شهرداری تهران برای ساماندهی اپلیکیشن‌های تاکسی‌یاب قابل توجه است و این سازمان تلاش دارد تا روی اپ‌های دارای مجوز تمرکز کند، اما واقعیت اینجاست که تاکسی‌یاب‌های اینترنتی که مجوزی از این سازمان ندارند، امروز در تمام کشور فعال بوده و نیازی به حمایت و حتی تهدید سازمان تاکسیرانی ندارند. مصداق این موضوع کاملا روشن است آنها امروز همه جا تبلیغات رسمی هم دارند از جمله روی اتوبوس‌های شرکت واحد که زیر نظر شهرداری تهران هستند!
با این تفاسیر بعید به‌نظر می‌رسد که برخوردی جدی با تاکسی‌های اینترنتی صورت گرفته یا این استارت‌آپ‌ها ملزم به رعایت قوانین شهرداری و تاکسیرانی شوند.
نکته پایانی اینکه مانند همیشه بسیاری از نهادهای دولتی و متولی در حوزه استارت‌آپ‌ها، به‌شکلی کاملا یکسویه، صرفا خود را مسوول هموار کردن راه به سودرسانی آنها می‌دانند، بی‌آنکه از تبعات و صدمات جانبی حمایت‌های خود مطلع بوده یا از مشورت نهادهای تخصصی بهره بگیرند.
به این ترتیب **اگرچه برخی مسوولان دولتی سرخوش از آمارهای شفاف و غیرشفاف استارت‌آپ‌ها و درج آن در کارنامه کاری خود هستند، اما با ظهور و بروز مشکلات آتی روی سخن با آنها خواهد بود نه نهادهایی که نه‌تنها امکان ایفای نقش در توسعه و ساماندهی استارت‌آپ‌ها را نیافتند، بلکه از سر راه نیز برداشته شدند تا یک‌سری از کسب‌وکارها یکشبه رشد کنند و سودهای کلان به‌دست آورند.** (منبع:عصرارتباط)