«رسانه اجتماعی» ناجیِ ویرانگر
آسیه فروردین – بر اساس نظرسنجی جدید مرکز تحقیقات پیو (PEW)، مردم در کشورهایی با اقتصادهای پیشرفته، احساسات متفاوتی نسبت به تاثیر رسانه‌های اجتماعی بر زندگی سیاسی دارند.
بیشتر افراد در 19 کشور دنیا معتقدند رسانه‌های اجتماعی در حالت متعادل، برای دموکراسی خوب بوده‌اند اما تقریبا همه این افراد می‌گویند رسانه‌های اجتماعی به دستکاری و تفرقه در جوامع منجر شده‌اند.
در اقتصادهای نوظهور، نیز دیدگاه‌ها درباره این موضوعات، چندان متفاوت نیست.
در سال 2018، اکثریت 11 اقتصاد نوظهور و در حال توسعه اظهار کرده‌اند رسانه‌های اجتماعی دارای جنبه‌های مثبت و منفی هستند. با این حال، در مجموع، نتایج این دو نظرسنجی از جهات دیگر مشابه است.
علی‌رغم تفاوت در بافت و زمان دو تحقیق انجام‌شده، بررسی شش نکته، بیانگر این است که پاسخگویان 19 اقتصاد پیشرفته با افراد دیگری در 11 اقتصاد نوظهور، درباره رسانه‌های اجتماعی، سیاست و دموکراسی با همدیگر موافقند. این نکات در زیر ارائه شده‌اند:
تاثیر رسانه‌های اجتماعی بر دمکراسی
مردم در اقتصادهای پیشرفته و نوظهور می‌گویند در شرایط متعادل، رسانه‌های اجتماعی برای کشورشان بیشتر مثبت بوده‌اند.
بر اساس نظرسنجی جدید، در 19 اقتصاد پیشرفته، 57 درصد معتقدند رسانه‌های اجتماعی، اتفاق خوبی برای پیشبرد دموکراسی در کشورشان بوده است.
تقریبا نیمی یا بیشتر افراد در کشورهای با اقتصاد پیشرفته این موضوع را قبول دارند. این موضوع در سنگاپور با 76 درصد موافقان شبکه‌های اجتماعی، بیشترین میزان را داراست.
با این حال، در هلند و فرانسه، تقریبا از هر 10 نفر، 4 نفر موافق شبکه‌های اجتماعی هستند.
در آمریکا، تنها حدود یک‌سوم افراد فکر می‌کنند که رسانه‌های اجتماعی برای دموکراسی موثر هستند که این میزان، کمترین سهم در 19 کشور مورد بررسی است.
در این زمینه، مردم در اقتصادهای نوظهور، نظرات مشابهی را در نظرسنجی سال 2018 بیان کردند. اگرچه سوالات، کمی متفاوت بود.
نیمی یا بیشتر، در 7 کشور از 11 کشور مورد بررسی گفته‌اند رسانه‌های اجتماعی، عمدتا اتفاق خوبی برای جامعه بوده است.
در این میان، ویتنام با 80 درصد بیشترین سهم را دارد و 37 درصد در هند به این موضوع معتقدند، هرچند بسیاری از پاسخگویان هندی گفته‌اند در این مورد، اطلاعی ندارند.
هنگامی که به طور خاص درباره تاثیر استفاده فزاینده از اینترنت بر سیاست سوال شد، مردم اکثر کشورها بیشتر بر این باور بوده‌اند که اینترنت، بیشتر تاثیر مثبت داشته است تا منفی.
تاثیر رسانه‌های اجتماعی بر رویدادهای داخلی
اکثریت مردم در اقتصاد پیشرفته و نوظهور معتقدند اطلاع از رویدادهای جاری، یکی از مزایای کلیدی رسانه‌های اجتماعی است.
در 19 کشور پیشرفته مورد بررسی در سال 2022، مردم تا حد زیاد موافقند که دسترسی به اینترنت و رسانه‌های اجتماعی در کشور، باعث شده اطلاعات بیشتری درباره رویدادهای داخلی داشته باشند. در سوئد، ژاپن، یونان و هلند، از هر 10 نفر، 8 نفر یا بیشتر، این دیدگاه را دارند.
همچنین نتایج حاصل از یک سوال کمی متفاوت نشان داد حدود دوسوم یا بیشتر مردم در هر کشور معتقدند آنها به لطف رسانه‌های اجتماعی، اینترنت و تلفن‌های هوشمند، اطلاعات بیشتری دارند.
این موضوع، در اردن و ونزوئلا، از هر 10 نفر، تقریبا 9 نفر را شامل می‌شود.
تاثیر رسانه‌های اجتماعی بر مسائل اجتماعی و سیاسی
در بین اقتصادهای پیشرفته و نوظهور، این حس مشترک وجود دارد که رسانه‌های اجتماعی به مردم، فرصت بازتاب صدای خود را در سیاست داده‌اند.
به طور متوسط 77 درصد پاسخگویان در 19 کشور دارای اقتصاد پیشرفته می‌گویند رسانه‌های اجتماعی، مسیر موثری برای افزایش آگاهی عمومی درباره مسائل اجتماعی – سیاسی هستند. ساکنان بریتانیا و سنگاپور، به‌طور ویژه نگاه مثبتی به این سوال داشته‌اند؛ به‌طوری که از هر 10 نفر، 8 نفرمعتقدند رسانه‌های اجتماعی راه موثری برای جلب توجه به مسائل هستند. مردم فرانسه و بلژیک، کمترین میزان را درباره نقش رسانه‌های اجتماعی در افزایش آگاهی عمومی داشته‌اند.
با این حال اکثریت کشورهای دارای اقتصاد نوظهور و پیشرفته معتقدند رسانه‌های اجتماعی برای برجسته‌سازی برخی مسائل در بین مردم موثرند.
حدود 65 درصد از کشورهای مورد بررسی، رسانه‌های اجتماعی را برای تغییر ذهنیت مردم درباره مسائل اجتماعی یا سیاسی موثر می‌دانند.
در این رابطه، پاسخگویان کشورهای اقتصاد نوظهور در سال 2018، نیز نسبت به تاثیر رسانه‌های اجتماعی بر مشارکت سیاسی مردم، خوش‌بین بوده‌اند.
در 11 کشور مورد بررسی، 57 درصد مردم احساس می‌کنند رسانه‌های اجتماعی، فرصت مناسبی برای بازتاب صدای معنادار آنها در روندهای سیاسی هستند؛ به‌گونه‌ای که اکثریت آنها در 9 کشور این دیدگاه را دارند.
فقط در هند و ویتنام، کمتر از نیمی از پاسخگویان با این موضوع، موافق بودند. دیدگاه‌های مشابه در بیشتر کشورها نیز نشان می‌دهد رسانه‌های اجتماعی، توانایی گروه‌های غیردولتی و خیریه‌ها را برای ترویج اهداف خود افزایش داده‌اند.
تاثیر رسانه‌های اجتماعی بر ترویج اطلاعات نادرست
هر دو نظرسنجی مربوط به اقتصادهای نوظهور و پیشرفته به این نگرانی اشاره می‌کنند که اتصال دیجیتال، مردم را بیشتر در معرض اطلاعات نادرست قرار داده است.
در نظرسنجی اخیر از 19 کشور، حدود نیمی یا بیشتر از هر کشور، معتقدند دسترسی به اینترنت و رسانه‌های اجتماعی، دسترسی افراد را به اطلاعات نادرست و شایعات، آسان‌تر کرده است. این امر، از هر 10 نفر، 9 نفر را در کشورهای هلند، استرالیا، بریتانیا، بلژیک و سوئد شامل می‌شود.
در همین زمینه، سال 2018، در 11 اقتصاد نوظهور مورد بررسی، حداقل نیمی از هر کشور اظهار کرده‌اند دسترسی به تلفن همراه، اینترنت و رسانه‌های اجتماعی باعث شده، افراد، راحت‌تر به اطلاعات نادرست و شایعات دسترسی پیدا کنند.
در بسیاری از این کشورها، تعداد زیادی از افراد، به طور خاص نگران این موضوع بوده‌اند که مردم کشورشان توسط سیاستمداران داخلی، از طریق رسانه‌های اجتماعی فریب داده می‌شوند.
در سال 2018، این احساس مطرح شد که اطلاعات نادرست، گسترده است.
در اکثر کشورهای مورد بررسی، بیش از یک‌چهارم کاربران رسانه‌های اجتماعی و برنامه‌های پیام‌رسان اعلام کرده‌اند اغلب با محتوای گمراه‌کننده مواجه می‌شوند و از 11 کشور، اکثریت مردم در 10 کشور، گفته‌اند حداقل گاهی با فریبکاری رسانه‌های اجتماعی مواجه شده‌اند.
تاثیر رسانه‌های اجتماعی بر تشدید تنش‌های سیاسی
مردم در اقتصادهای نوظهور و پیشرفته می‌گویند رسانه‌های اجتماعی تنش‌های سیاسی را تشدید کرده‌اند.
در 19 اقتصاد پیشرفته مورد بررسی، تقریبا نیمی یا بیشتر در هر کشوری معتقدند رسانه‌های اجتماعی، جوامع را در حوزه عقاید سیاسی خود تقسیم‌بندی کرده‌اند. ایالات متحده، هلند و کره‌جنوبی، به طور خاص این دیدگاه را دارند.
همچنین اگرچه سیستم‌های سیاسی در اقتصادهای پیشرفته با اقتصادهای نوظهور متفاوت است اما نظرسنجی سال 2018 نشان داد تقریبا 4 نفر یا بیشتر از هر 10 نفر در هرکدام از کشورهای دارای اقتصاد نوظهور، معتقدند رسانه‌های اجتماعی مردم را بیشتر از همه جدا کرده‌اند.
ضمنا از پاسخگویان پرسیده شد آیا تا به حال شخصی را به دلیل دیدگاه‌های سیاسی، از فید رسانه‌های اجتماعی خود، مسدود یا پنهان کرده‌اند یا خیر؟ در این زمینه، 34 درصد کاربران رسانه‌های اجتماعی و برنامه‌های پیام‌رسان گفته‌اند که این کار را انجام داده‌اند.
تاثیر رسانه‌های اجتماعی بر مدارای اجتماعی
در اقتصادهای نوظهور و پیشرفته، اتفاق‌نظری درباره اینکه اینترنت و رسانه‌های اجتماعی، چگونه بر مدارای اجتماعی تاثیر گذاشته‌اند، وجود ندارد.
در اقتصادهای پیشرفته، میانگین 45 درصد در 19 کشور معتقدند این ابزارها موجب شده جامعه، افرادی با پیشینه‌های قومی، مذهبی و نژاد دیگر را بیشتر بپذیرد.
فقط 2 نفر از 10 نفر معتقدند این رسانه‌ها باعث شده‌اند مردم کمتر همدیگر را بپذیرند و تقریبا 3 نفر از 10 نفر می‌گویند تاثیر زیادی نداشته است.
در بریتانیا، 46 درصد پاسخگویان معتقدند رسانه‌های اجتماعی باعث افزایش پذیرش بریتانیایی‌ها از سوی افراد با پیشینه‌های مختلف شده، 37 درصد آن را بدون تاثیر زیاد دانسته‌اند و 14 درصد نیز معتقدند مردم به خاطر رسانه‌های اجتماعی کمتر پذیرفته می‌شوند.
در این نظرسنجی، از اقتصادهای نوظهور این سوال مطرح شده که آیا اینترنت و رسانه‌های اجتماعی باعث شده مردم کم‌وبیش افرادی با دیدگاه‌های متفاوت را بپذیرند؟ باز هم طیف گسترده‌ای وجود داشت.
حدود 52 درصد گفته‌اند اینترنت و رسانه‌های اجتماعی باعث پذیرش بیشتر مردم شده‌اند و 20 درصد اعلام کرده‌اند تاثیر زیادی نداشته است. نتایج نظرسنجی 11 کشور نشان داد افرادی که از گوشی‌های هوشمند و رسانه‌های اجتماعی استفاده می‌کنند، احتمالا به طور منظم با افرادی با پیشینه‌های مختلف ارتباط برقرار می‌کنند. (منبع:عصرارتباط)