روابط پشت پرده رایتل و رگولاتور دولتی
رایتل علاقه‌مند به گران کردن بسته‌های اینترنتی همراه اول و ایرانسل است
[روابط پشت پرده رایتل و رگولاتوری]
نگاهی گذرا به وضعیت آمار رسمی ارائه شده از وضعیت ارتباطات کشور تا آذر ماه سال گذشته و مرور شاخص‌های ارائه شده از سوی دفتر بررسی‌های فنی اقتصادی معاونت برنامه‌ریزی و نظارت راهبردی وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات، نشان می‌دهد که تا این تاریخ 147 میلیون و 750 هزار و 77 سیم‌کارت از سوی اپراتورهای موبایل واگذار شده که از این تعداد 74 میلیون و 218 هزار و 815 سیم‌کارت فعال است.
وارد کردن ارقام مربوط به این دو شاخص کلی در فرمول میزان فراگیری به نسبت جمعیت، شاخصی کلان‌تر به نام ضریب نفوذ مشترکان موبایل را به دست می‌دهد که از زمان احتساب آن در معیارهای توسعه جوامع، از اهمیت دو چندانی برخوردار است. با اعداد و ارقام مربوط به دو شاخص پیشین ضریب نفوذ 94.22 درصدی مشترکان فعال موبایل احصاء می‌شود.
چنین ضریب نفوذی حاکی از روند رو به اشباع بازار موبایل و خدمات پایه اپراتوری در کشور ما دارد لذا در چنین شرایطی، رگولاتوری‌های دنیا جلوی ورود بازگران جدید به عرصه خدمات اپراتوری را می‌گیرند تا علاوه بر تضمین سرمایه‌های کشور، مانع تداخل در امر رقابت بازار شوند.
با این حال در شرایطی که همراه اول و ایرانسل به عنوان بازیگران اصلی ارتباطات سیار کشور سهمی بالغ بر 57 و 41 درصد از بازار داشتند، اما رگولاتوری در سال 88 با اعطای پروانه اپراتور سوم به شرکت ارتباطات شمس تأمین نوین، رسما پای اپراتور سوم را به میدان رقابت باز کرد.
با توجه به مقدمه ارائه شده از رفتار رگولاتوری‌های دنیا با بازارهای اشباع موبایل، کشور ما نتوانست ارزیابی درستی از این موضوع داشته باشد و لذا پروانه جدیدی واگذار کرد.
در حالیکه پیش از ارائه این لایسنس، رویه شبکه ارتباطی اپراتورها مرز اشباع شدن را به وضوح نوید می‌داد و امروز شاهد هستیم که رایتل بعد از گذشت هفت سال همچنان نتوانسته سهمی بیش از دو درصد بازار را داشته باشد اما در اتفاقی عجیب، ظاهرا رگولاتوری نه تنها دنبال جبران مافات نیست بلکه به حمایت از اشتباه گذشته برآمده است.
با در نظر گرفتن بازار اشباع ایران در زمینه تلفن همراه، تنها راه توسعه اقتصادی این بخش در گرو رقابت و ایجاد فضایی برای پررنگ شدن این موضوع بین اپراتورهای غالب است.
بازار دنیا به مفاهیمی چون خدمات ماشین به ماشین و اینترنت اشیاء فکر و روزانه تجهیزات بسیاری جهت تست IOT روانه بازار می‌کند؛ لذا خدمات سابق اپراتورهای ICT رنگ باخته و دیگر کمتر شاهد استفاده از خدمات پایه موبایل و تلفن نظیر مکالمه و پیامک هستیم.
زمان کنونی، جدال مشترکان و کاربران تجهیزات ارتباطی بر سر دستیابی به خدمات بیشتر و ارزش افزوده بر بستر پهنای باند است و استارت‌آپ‌های بسیاری روزانه روانه بازار جهانی می‌شوند که کسب‌وکاری مبتنی بر IP شکل داده‌اند.
بازار ایران همسو با سیل جهانی رشد بی‌سابقه‌ای در مصرف پهنای باند را تجربه می‌کند به گونه‌ای که مسئولان کشور زیرساخت‌های ارتباطی را ظرف 2.5 سال گذشته تا هشت برابر ارتقا داده و ظرفیت پهنای باند را از حدود 70 به 4000 گیگابیت بر ثانیه رسانده‌اند و همچنان بر توسعه آن تا 120000 گیگابیت بر ثانیه تلاش میکنند.
در چنین شرایطی که مدل بیزینس اپراتورهای دنیا تغییر کرده و به سمت برقراری ارتباطات پرسرعت برای مشترکان رفته‌اند تا راهی برای جبران خسارت‌های هنگفت ناشی از کاهش چشم‌گیر مکالمات و پیامک‌های تلفنی آنها باشد، بازار ایران با چالشی مواجه است که می‌تواند به اندازه کافی کشور را به عقب بیندازد.
اپراتور سوم موبایل با نام تجاری رایتل با داشتن بیش از سه سال انحصار در زمینه ارائه خدمات نسل سوم و بعد از هفت سال تلاش نهایتا توانسته یک میلیون و 522 هزار و 192 مشترک اعم از دائمی، اعتباری و دیتا داشته باشد.
این اپراتور که وضعیت خوشایندی را برای خود در شرایط بازار اشباع متصور نیست و رقابت سنگین همراه اول و ایرانسل، فضایی برای خودنمایی آن نمی‌گذارد به سمت مظلوم‌نمایی و تحریک نظر مسئولان دولت رفته است.
این سناریو، نوستالژیک کودکی تمامی ماست...
حتی در حال حاضر هم زمانیکه کودکان در مسابقه‌ای شرکت میکنند که فشار روانی مسابقه برای آنان زیاد است یا توان مقابله با حریف را ندارند، با چشمانی گریان به کنار زمین می‌روند تا با این شکل مظلوم‌نمایی کرده و نظر بزرگترها را متوجه خود کنند.
اغلب این کودکان مظلوم‌‌نما هم در پایان مسابقات مورد تقدیر قرار می‌گیرند تا پیش خود گمان کنند، کسی هستند.
این موضوع دقیقا حکایت رایتل است. اپراتوری 100 درصد دولتی که هر از چندگاهی به دلیل رقابت‌های اپراتورهای اول و دوم با چشمانی گریان به آغوش دولت (وزارت ارتباطات) می‌رود و تقاضایی کذایی می‌کند که در نهایت به ضرر 74 میلیون مشترک ایرانی تمام می‌شود.
این اپراتور 100 درصد دولتی نه تنها توانست در زمان انحصار خود در خدمات 3G، سهم چندانی از مشترکان موبایل به دست آورد بلکه به واسطه رومینگ ملی (استفاده از شبکه دیگر اپراتورها) یک شبه صاحب پوشش در ایران شد.
حال به جای اینکه قدردان این موضوع باشد و از اقدام دیگر اپراتورها تشکر کند اما ترجیح می‌دهد نمکدان بشکند.
همانطور که گفته شد در شرایط کنونی بازار رنج ترافیک مکالمات و پیامک‌ها (خدمات پایه اپراتوری) کاهش یافته و همین دو عامل، کاهش چشم‌گیری در درآمد اپراتورها ایجاد کرده استغ لذا اپراتورها به سمت تعریف طرح‌ها و بسته‌های تشویقی می‌روند که به نوعی ترافیک خود را در بخش‌های مذکور افزایش دهند.
پاییز سال گذشته، تمامی اپراتورها از جمله خود رایتل اقدام به ارائه بسته‌های مکالماتی درون شبکه با تخفیف قابل توجهی به مشترکان‌شان کردند تا به این واسطه بخشی از کاهش ترافیک مکالماتی که به سمت پیام‌رسان‌های رایگان موبایلی و مبتنی بر اینترنت رفته بود را جبران کنند اما اواسط کار دستور توقف اجباری این طرح از سوی رگولاتوری صادر شد.
دستور مسدودسازی طرح تشویقی مکالمات نامحدود درون شبکه اپراتورهای موبایل نیمه دی ماه سال گذشته توسط رگولاتوری صادر شد و در آن زمان تنها همراه اول طرح "هدف رو بزن" را اجرا می‌کرد و ایرانسل و رایتل جلوی طرح‌های "مکالمه شگفت‌انگیز" و "دِکا" را گرفته بودند.
در حالیکه مکالمات نامحدود درون شبکه با استقبال گسترده مردم روبرو و همراه اول حاضر شده بود با چشم‌پوشی از سود، طرح را برای مشترکان دائمی خود نیز فعال کند اما نهایتا اظهارات مدیر عامل رایتل منجر به جلوگیری از اجرای آن شد.
مدیران این اپراتور به دلیل اینکه نتوانسته بودند استقبال از این طرح را شاهد باشند، عنوان دامپینگ از سوی اپراتورهای بزرگتر را به محضر رگولاتور ارتباطی (سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی) بردند و نهایتا با همان شکل مظلوم‌نمایی، جلوی منفعت مشترکان موبایل را گرفتند.
جالب است در همان زمان مجید صدری –مدیر عامل رایتل- در پاسخ به سوال ایسنا مبنی بر اینکه شنیده می‌شود توقف طرح مکالمات نامحدود بنا به درخواست رایتل صورت گرفته است؟، گفته بود که به هر حال ما به این موضوع قائل هستیم، اپراتوری که کار خود را جدیدتر شروع کرده باید توسط رگولاتور به طور جدی مورد حمایت قرار گیرد.
وی عنوان کرد بود که درباره بحث دامپینگ هم با توجه به آنکه دو اپراتور دیگر تلفن همراه طی سال‌های گذشته مشترکان خود را جذب کرده و رشد خود را طی کرده‌اند به نظر می‌رسد اجرای این نوع طرح‌ها بر روی سرویس‌های ما تاثیر بیشتری دارد.
اما ظاهرا رایتل دولتی هنوز هم قانع نیست و درصدد جذب مشترکان دیگر اپراتورها به زور و با قدرت دولت است.
با توجه به اینکه قرار است تا اواخر اردیبهشت ماه جاری طرح ترابردپذیری شماره‌های تلفن همراه (امکان جابجایی شماره در اپراتورها بدون تغییر شماره) اجرایی شود تا مشترکان تمامی اپراتورها به راحتی بتوانند مهاجرت بین اپراتوری انجام دهند، ظاهرا باز رایتل احساس خطر کرده است.
مدیرعامل رایتل بار دیگر در گفت‌وگویی با ایسنا در پاسخ به سوالی درباره اینکه بسته‌های اینترنتی که از سوی اپراتورهای مختلف تلفن همراه ارائه می‌شود قیمتی کمتر از یک دهم قیمت اصلی را دارد، آیا این موضوع در درآمدزایی اپراتورها مشکلی ایجاد نمی‌کند؟ گفته است که "قطعا همین طور است البته درحال حاضر برای ارائه اینترنت همراه تنها قیمت سقف تعیین شده است اما بی‌شک تعیین کف قیمت هم می‌تواند اقدام موثری باشد چرا که در بازار اینترنت و دیتا بازیگران متعددی مانند شرکت‌های ارائه کننده ADSL، شرکت‌های FCP و غیره حضور دارند."
صدری تصریح کرده است که با توجه به فعالیت این شرکت‌ها در این عرصه باید بازار آنها را هم مدنظر قرار داد و در این میان اگر کفی برای قیمت اینترنت موبایل اعمال شود قطعا اتفاق مثبتی رخ داده است ضمن اینکه با این اتفاق اپراتورهای غالب و قدرتمند هم نمی‌توانند دامپینگ انجام دهند تا به اپراتورهای ضعیف‌تر ضربه وارد شود.
مدیر عامل اپراتور سوم در حالی علاقه‌مند به گران شدن قیمت بسته‌های اینترنتی است تا به این واسطه به اپراتور سوم فشار وارد نشود که وزیر ارتباطات فروردین ماه سال جاری وعده کاهش قیمت اینترنت حداقل تا 15 درصد را داده و گفته بود که این کاهش قیمت تا اواخر اردیبهشت ماه اجرایی می‌شود.
در حالیکه انتظار می‌رفت این اظهارات بی‌پایه مدیر عامل اپراتور سوم (تعیین کف قیمت برای بسته‌های اینترنتی موبایل) که در تضاد با رویه جهانی است، به زودی فراموش شود؛ زیرا اپراتورها در ارائه بسته‌های اینترنتی خود مختار هستند و فقط باید سقف قیمت‌ها را لحاظ کنند تا حقوق مشترکان و مردم پایمال نشود اما ظاهرا داستان چیز دیگری است.
ظاهرا لابی‌های پشت پرده این اپراتور دولتی با خود دولت باز هم موفقیت‌آمیز بوده و به زودی باید شاهد افزایش قیمت اینترنت موبایل باشیم.
مسئولان وزارت ارتباطات پیش از این هم خلف وعده‌های بسیاری در زمینه تعرفه‌گذاری داشته‌اند و به عنوان مثال اخیرا که موفق شدند هیات مدیره شرکت مخابرات ایران را خودشان بچینند، دستور افزایش تعرفه تلفن ثابت را صادر کردند در حالیکه پیش از این صراحتا می‌گفتند چنین کاری خلاف منافع عمومی و ملت است.
اظهارات مجید صدری در راستای حمایت غیرمستقیم از افزایش قیمت بسته‌های اینترنتی، تنها به فاصله دو روز پیش از اظهارات معاون رگولاتوری مطرح می شود که همین موضوع منجر به ایجاد شک و شبهه می‌شود.
عباسی شاهکوه امروز در مصاحبه‌ای با اشاره به اینکه اکنون اپراتورهای مختلف تلفن همراه در ارائه بسته‌های تشویقی اینترنت به رقابت جدی با یکدیگر پرداخته‌اند، عنوان کرد: برهمین اساس در موارد متعدد اپراتورها برای دیتای خود در بسته‌های پیشنهادی قیمت‌هایی در نظر می‌گیرند که گاه حدود یک دهم قیمت مصوبه تعیین شده در رگولاتوری است.
وی در پاسخ به این مطلب که حتی با همین تعرفه‌های یک دهمی هم اکنون دانلود یک فیلم سینمایی هزینه‌های بسیار بالایی به همراه دارد، افزود: واقعیت آن است که باید به هنگام استفاده از اینترنت به نحوه‌ی ارائه آن دقت کرد، چرا که دانلود فیلم سینمایی کاربردی نیست که برای اینترنت موبایل مناسب باشد. در واقع لازم است برای این نوع از فعالیت‌ها مشترک از اینترنت ADSL استفاده کند و نمی‌توان قیمت اینترنت موبایل را به چنین موضوعی گره زد.
معاون سازمان تنظیم مقررات در ادامه در پاسخ به این سوال که آیا فکر نمی‌کنید پایان دادن به انحصار واردات پهنای باند می‌تواند شرایط بهتری برای مصرف‌کننده نهایی فراهم آورد، گفت: شاید تاثیر هزینه پهنای باند در ارائه سرویس دیتای موبایل کمتر از هفت تا هشت درصد هزینه‌ها باشد، چرا که هزینه‌های یک اپراتور به مراتب بیش از این موارد است و همین حالا اگر شرکت ارتباطات زیرساخت اعلام کند که از فردا پهنای باند اینترنت را رایگان در اختیار اپراتورها قرار می‌دهد، هزینه‌های آنها در نهایت هفت تا هشت درصد کاهش پیدا خواهد کرد.
عباسی شاهکوه با یادآوری اینکه البته این تاثیر در زمینه‌ی ADSL به حدود 30 درصد می‌رسد، اظهار کرد: برای ارزان‌شدن ADSL ما قبلا تخفیف‌هایی را در ارائه پهنای باند برای این بخش در نظر گرفتیم، اما در حوزه اینترنت موبایل هزینه‌های جانبی به مراتب بالاتر از این بخش است و اپراتورها برای رقابت در این بازار قیمت‌های خود را به طور دائم کاهش می‌دهند.
وی همچنین یادآور شد: گاهی اپراتورها برای رقابت طرح‌هایی را اجرا میکنند که تا حدی زیان‌بار است به عنوان مثال در زمان اجرای طرح مکالمه نامحدود شرکت همراه اول ناراضی نبود، اما شرایط به گونه‌ای بود که تلفن ثابت در حال نابودی بود.
معاون سازمان تنظیم مقررات در پاسخ به این سوال که با این تفاسیر آیا ممکن است سازمان تنظیم مقررات جلوی ارائه‌ی بسته‌های ارزان‌قیمت اینترنت را نیز بگیرد، ادامه داد: فعلا دخالتی در بحث بسته‌های موبایل نداریم، اما در آینده ممکن است برای این بخش به غیر از رقمی که به عنوان سقف انتخاب می‌شود، رقمی را هم به عنوان کف قیمت در نظر بگیریم.
چنین رفتارهای سیاسی و سرشار از ابهامی قطعا اعتبار رگولاتوری و اپراتور سوم را خدشه‌دار می‌کند زیرا در نهایت این مردم هستند که نسبت به تصمیم‌گیری مسئولانف قضاوت میکنند. (منبع:آی‌تابناک)