سامانه دسترسی به اطلاعات یا کشف محرمانگی؟!
علی اصلان شهلا - سامانه انتشار و دسترسی آزاد به اطلاعات، همان طور که از نامش پیداست، برای آزاد کردن و انتشار اطلاعاتی آمده است که پیش از این دسترسی به آنها برای شهروندان و مردم عادی، به مانند گذشتن از هفت خان رستم بود.
اما این سامانه این روزها، به جای آن که محرمانه ها را کشف و منتشر کند، بیشتر به درد اعلام و کشف محرمانگی اطلاعات می خورد.
بسیاری از درخواست ها در این سامانه، بدون توجیه منطقی، محرمانه اعلام می شوند و یا آگاهانه پاسخ های نصفه و نیمه ای به کاربران داده می شود و تنها چیزی که دست متقاضی را می گیرد این است که از محرمانگی این اطلاعات مطلع می شود. مواردی که نشان می دهد آیین نامه دسترسی آزاد به اطلاعات نیاز به بازنگری دارد و روال های فعلی چقدر ناکارآمد است.
مسوولان وزارت ارشاد یا وزارت ارتباطات بارها از رسانه ها خواسته اند به دستگاه ها برای پیوستن به این سامانه فشار بیاورند. اما به نظر می رسد همین دستگاه هایی هم که عضو آن شده اند، راه پاسخ ندادن را بلدند و احتمالا سایر دستگاه ها هم اگر بدانند امکان اتخاذ چنین روشی برای پاسخگویی وجود دارد، سریع تر به این سامانه بپیوندند. به ویژه این که درصد پاسخ گویی دستگاه ها هم عمدتا بالاست و هیچ توجهی به کیفیت پاسخ ها در گزارش ها نمی شود.
در این گزارش به مرور برخی پاسخ های عجیب دستگاه های مختلف پرداخته ایم که می خوانید.
آمار تولید برق نیروگاه هسته ای بوشهر: خیلی محرمانه است
برخی می گویند آمار تولید برق استراتژیک است. اما در خبرها که جست وجو کنید گاهی میزان تولید برق نیروگاه منتشر می شود. درواقع انگار که هر زمان مدیران وزارت نیرو صلاح بدانند درباره آمار تولید برق صحبت می کنند.
یکی از کاربران در سامانه انتشار و دسترسی آزاد به اطلاعات از وزارت نیرو درخواست کرده است که آمار تولید برق توسط نیروگاه هسته ای بوشهر را اعلام کند.
پاسخ وزارت نیرو جالب است: این اطلاعات دارای طبقه بندی «خیلی محرمانه» است که در دسترس گرفتن آن برای افراد غیرمجاز ممنوع است.
گزارش شکایات از اینترنت: ارتباطی به سامانه ندارد
شهروند دیگری از طریق سامانه درخواست کرده است که میزان شکایت از اینترنت ثابت و موبایل را اعلام کند. گزارشی که منطقا جزو اسناد موجود است و اعلام آن نیاز به پردازش خاصی ندارد. به این ترتیب می توان فرض کرد که چنین درخواستی در چارچوب سوالات قابل طرح در سامانه هست.با این حال به صورت کتبی به این درخواست این چنین پاسخ داده شده است: « درخواست ارتباطی با کارکرد این سامانه ندارد و بنابراین پاسخی برای آن وجود ندارد».
اما جالب تر این که از سامانه با متقاضی این اطلاعات تماس گرفته شده و به او اعلام شده است که برای دریافت چنین اطلاعات با سامانه 195 تماس بگیرد. راهنمایی که شبیه فرستادن دنبال نخودسیاه می ماند چرا که کارکرد سامانه 195 دریافت شکایات هست و نه اعلام گزارش های آماری!
متن تفاهم نامه های خارجی وزارت ارتباطات: محرمانه است!
کاربر دیگری از وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات درخواست کرده است برخی تفاهم نامه های منعقد شده با کشورهای خارجی در زمان محمود واعظی را منتشر کند. کاربر سامانه پاسخ داده است که به محض دریافت این اطلاعات، آن را منتشر می کند.اما پس از چندی فرد مسوول با فرد متقاضی تماس گرفته است که تفاهم نامه های خارجی وزارتخانه محرمانه و غیرقابل انتشار است!
آمار فایننس و سرمایه گذاری خارجی: محرمانه است، درخواست تان را فکس کنید!
یکی از عجیب ترین پاسخ ها متعلق به این مورد است. کاربری در سامانه سازمان سرمایه گذاری و کمک های اقتصادی و فنی ایران پرسیده است: «خواستار انتشار آمار کامل و جدید (مشمول آمار سال 1397 تا جایی که به روز شده اند) فایننس ها و سرمایه گذاری های خارجی جذب شده ایران از جمله نوع فایننس (مثلا FDI) هستم. علاوه بر این، لطفا به این نکته اشاره کنید که هر بخش از منابع از کدام کشور جذب شده و متعلق به کدام قرارداد بوده است؛ به طور مثال آیا بخشی از منابع متعلق به قراردادهای فایننس خارجی منعقد شده در سال گذشته (مثل چین) بوده یا خیر؟ همچنین لطفا ذکر کنید که هر بخش از منابع به کدام استان ها تعلق گرفته، به کدام پروژه ها تخصیص یافته، پروژه ها در چه حوزه ای هستند، به بخش دولتی یا خصوصی تعلق دارند و دقیقا در چه مرحله ای از اجرا به سر می برند».
اما پاسخ عجیب سازمان سرمایه گذاری و کمک های اقتصادی و فنی ایران پر از حرف و نکته است: «اطلاعات مورد درخواست جناب عالی باید به صورت رسمی از طریق مکاتبه با جناب آقای دکتر خزاعی، معاون محترم وزیر امور اقتصادی و دارایی و رییس کل محترم سازمان سرمایه گذاری و کمک های اقتصادی و فنی و در صورتیکه امکان انعکاس جزییات به جنابعالی باشد، صورت پذیرد. لذا موضوع مورد نظر خود را رسماً به عنوان ایشان به شماره نمابر 33967073 ارسال کنید»!
این پاسخ اولا نشان می دهد پاسخگویی به سوالات و انتشار اطلاعات، چقدر سلیقه ای و وابسته به شخص است. دوما این سامانه کارایی لازم را ندارد و کارایی ارسال فکس از چنین سامانه ای از نظر برخی سازمان ها بیشتر است.
فهرست وام های پرداخت شده توسط پست بانک: محرمانه است
پست بانک چندی پیش آماری کلی از وام به شرکت های ICT را اعلام کرد. کاربری از این وزارتخانه خواسته است جزییات این وام ها و اسامی دریافت کنندگان را منتشر کند که پست بانک در پاسخ اعلام کرده چنین اطلاعاتی محرمانه و مربوط به حریم شخصی مشتریان است.
این در حالی است که وزارت ارتباطات فهرست دریافت کنندگان وام های وجوه اداره شده را اعلام می کند و دو زیرمجموعه یک وزارت خانه، دو رویه متفاوت را در افشای اطلاعات برگزیده اند.
فهرست رسانه های خبرنگاران دریافت کننده آرم طرح ترافیک: همان اطلاعات نصفه و ناقص!
کاربر دیگری از شهرداری تهران خواسته است فهرست رسانه های خبرنگاران دریافت کننده طرح ترافیک را منتشر کند. این فهرست پیشتر به صورت ناقص و صرفا با اسامی خبرنگاران منتشر شده بود و خبری از اسامی رسانه ها نبود. موردی که حتی برخلاف مصوبه خود شورای شهر هست.
اما مسوول پاسخگویی در شهرداری مجددا متقاضی اطلاعات را به همان اطلاعات نصفه و نیمه ارجاع داده است و در عمل هم درصد پاسخگویی شهرداری با همین جواب نصفه و نیمه افزایش یافته است! اسامی رسانه ها نیز همچنان محرمانه است.
گزارش عملکرد ماهیانه پتروشیمی ها: ارجاع به یک سامانه غیرعمومی
گزارش عملکرد پتروشیمی های کشور به صورت ماهانه توسط شرکت ملی پتروشیمی تهیه می شود. کاربری درخواست کرده که این گزارش منتشر شود.
اما مسوول پاسخگو اعلام کرده است که این اطلاعات در سامانه «بهین یاب» منتشر شده و برای دسترسی به آن می توان به آن سامانه مراجعه کرد.این درحالی است که سامانه بهین یاب سامانه ای عمومی محسوب نمی شود و واحدهای تولیدی تنها می توانند وارد این سامانه شوند. علاوه براین پیگیری های این کاربر نشان می دهد این اطلاعات در سامانه بهین یاب نیز دردسترس نیست.
