سامانه معاملات ملی، مشکل بورس را حل می‌کند؟
بعد از ضررهای بسیاری که کندی و اختلال در هسته معاملاتی بورس به سهامداران وارد کرده، سازمان بورس اوراق بهادار به تازگی اعلام کرده که می‌خواهد در دو برنامه کوتاه‌مدت و میان‌مدت بخشی از مشکل سامانه معاملاتی را حل کند تا زمان کافی برای حل ریشه‌ای مشکل داشته باشد؛ یعنی طراحی سامانه ملی معاملات با کمک دانش بومی.
به گفته قالیباف اصل، کمترین زمان برای حل مشکل هسته بورس دو تا سه ماه است. زمانی که لازم است تا در آن «با کمک شرکت‌های فناوری، تغییراتی در سیستم فعلی انجام دهیم و ظرفیت هسته برای انجام معاملات فعلی را بالا ببریم.»
این در حالی است که بورس ایران بیش از یک سال است با رشد عجیب و بی‌سابقه‌ای مواجه شده و دولت مدت‌هاست می‌کوشد مردم را به بازار سرمایه هدایت کند. اما علی‌رغم همه تاکیدات و تبلیغات دولت برای حضور مردم در این بازار، جالب است که اکنون این سازمان اعلام کرده سه ماه زمان نیاز دارد تا با تغییراتی مشکل هسته معاملاتی را در کوتاه‌مدت حل کند.
سوال دیگری که وجود دارد این است که اگر این مشکل ظرف دو تا سه ماه قابل حل است، چرا در ماه‌های گذشته چنین اقدامی انجام نشده بود؟
خرید هسته معاملاتی خارجی
راهکار میان مدت قالیباف اصل خرید «یک منبع خارجی» است. یا به عبارتی خرید هسته معاملاتی خارجی برای حل موقت مشکل هسته بورس.
به گفته کارشناسان این بهترین و سریع‌ترین راهکار برای حل مشکل هسته معاملاتی بورس ایران است. اما نکته‌ای که رئیس سازمان بورس به آن اشاره نکرده این است که در شرایط تحریم، ایران می‌خواهد این برنامه را از کدام کشور تهیه کند و آیا می‌تواند در مدت استفاده، از پشتیبانی شرکت فروشنده هم برخوردار باشد؟
تعداد بسیاری از کشورهای دنیا این برنامه را در اختیار دارند. مشکل اما این است که تهیه این برنامه نیازمند یک رابطه بلندمدت است چراکه کشور مبدا باید مراحل نصب و پشتیبانی را هم انجام دهد و داشتن این رابطه بلندمدت در زمان تحریم کار چندان راحتی نیست.
پیش از این هم، ایران سامانه معاملاتی خود را 14 سال قبل از یک شرکت فرانسوی با نام آتوس خریده بود. این سامانه در سال 95 برای آخرین بار به روز شد و بعد از آن تغییری در سامانه ایجاد نشده است. آن هم در حالی که حجم معاملات سامانه بورس امسال 170 برابر بیشتر شده است.
از طرف دیگر، تعداد معاملات روزانه بازار سهام هم از 64 هزار معامله در سال 96 به 5 میلیون معامله در زمان حال می‌رسد. طبیعی است که این هسته توان این تعداد تقاضا را ندارد.
اما باید دید که آیا واقعا ایران امکان و توان خرید یک سامانه معاملاتی جدید از کشوری دیگر را دارد یا نه؟
سامانه ملی در راه است
اما این دو، برنامه‌های موقت سازمان بورس است و آنگونه که قالیباف اصل گفته هدف نهایی این است که ایران کم کم مقدمات ایجاد سامانه معاملات ملی را فراهم کند و برای این کار با «دانشگاه تهران قرارداد بستیم تا مشکل را با استفاده از دانش بومی حل کنیم.»
نکته قابل توجه این است که ما خاطره خوشی از بومی‌سازی و ملی کردن نداریم. هسته معاملات ملی بورس، خاطره خودروی ملی را برای ما تداعی می‌کند. فرایندی که در آن سال‌های سال، هزینه بسیاری برای ساخت خودروی ملی صرف شد و محصول نهایی، خودرویی با قیمت بسیار بالا و کیفیت بسیار پایین است.
نمونه دیگر آن اینترنت ملی است که بخشی از آن را دی ماه سال گذشته ظرف یک هفته تجربه کردیم. اینترنتی با سرعت و کیفیت پایین. جز آن پیام‌رسان ملی، ایمیل ملی و …. را هم دیده‌ایم.
تجربه نشان داده که خروجی ملی‌سازی در کشور ما تناسبی با وقت و هزینه‌ای که صرف آن می‌شود ندارد. البته یه شرط آنکه فرایند ملی‌سازی به پایان برسد و محصول نهایی قابل استفاده باشد.
حال باید منتطر ماند و دید آیا شبکه معاملاتی ملی بورس، واقعا می‌تواند گره اختلال‌های بورس را باز کند یا آن را به کلافی سردرگم تبدیل می‌کند؟
اما جدای از توانایی سازمان بورس در این سه برنامه، مهم‌ترین سوالی که رئیس این سازمان باید جواب دهد این است که آیا کمی دیر به سراغ حل مشکل هسته معاملات بورس نرفته‌است؟
سوال دیگر اینکه با فرض اجرای این سه برنامه، سهامداران باید سه ماه آینده چه کنند؟ آیا اختلال در سامانه معاملاتی بورس قرار است همچنان مشکل ایجاد کند و به سهامداران ضرر بزند؟ (منبع:تجارت‌نیوز)