فریب شاخ پندارهای اینستاگرام را نخورید
دنیای اینستاگرام نه تنها به دنیای رقابتی نه چندان سازنده تبدیل شده است، بلکه در برخی مواقع همچون بیابانی بی آب و علفی است که هر آن ممکن است راهزن ها از راه رسیده و جیبت را بزنند اما این بار با ترفند دیگری ، اینکه اگر «بک ندی، آن فالو» می شوی، تو را به فضای رقابتی می کشانند.
برای آن دسته از افرادی که در اینستاگرام بسیار جست و جو می کنند، این جمله که اگر بک ندی، آن فالو می شوی، بسیار آشنا است، این جمله به این معنا است که اگر صفحه ات را فالو کردم، تو هم باید بی درنگ صفحه ی من را فالو کنی؛ در غیر این صورت صفحه ات آن فالو می شود و اگر صفحه ی من را آن فالو کنی، در کسری از ثانیه صفحه ات را آن فالو می‌کنم، این به این معنا است که من و تو نیاز مشترکی داریم و از این طریق سعی داریم تامین اش کنیم؛ فارغ از اینکه چه محتوایی در صفحات مان به اشتراک می‌گذاریم.
به بیان ساده‌تر اصلا اهمیتی ندارد من چه طور آدمی هستم و در قالب تصویر چه برای تو و دیگرانی که دنبال‌ام می‌کنند، رو می‌کنم. ما و صفحه‌های مان نیاز اصلی‌تری داریم و آن تعداد فالوورها است که طبیعتا هرچه بیشتر باشند، یعنی ما از دسته آدم‌های خفنی هستیم که بقیه برای آن ها سر و دست می شکنند.
در این بیابان بی آب و علف، راهزنها از هر ابزاری استفاده می کنند تا مال رهگذران را چپاول کنند. آدم های دنیای مجازی همان رهگذران هستند که هر یک با نیت و اهداف خاصی پا به دنیای مجازی گذاشته اند، عده ای فضای مجازی را تنها سرگرمی خود دانسته و بی هدف ، روز و شب در این فضا سیر می کنند غافل از اینکه عده ای دیگر هم با هدف و انگیزه هایی نه چندان خوشایند، پا به دنیای مجازی گذاشته اند و تا رسیدن به اهداف شوم خود اعم از مالی یا اخلاقی ، از پا نمی نشینند.
میثم جوانی 22 ساله است و روزانه چندین ساعت از عمر مفید خود را صرف گشت و گذار در پیج های افراد در اینستاگرام می کند.
بیش از اینکه در تلگرام جست و جو کنم، جست وجو در اینستگرام را بیشتر دوست دارم از عکس های خانواگی بگیرید تا دوستان و دانشگاه ها را در این فضا قرار داده ام، دوست داشتم فالوورهایم زیاد شود، با یکی از دوستان سر این موضوع شرط بندی کرده بودم تا ظرف یک ماه تعداد فالوورهایم را به هر قیمتی است افزایش دهم تا اینکه یک روز متوجه شدم یک نفر اکانت اینستاگرام من را دزدیده در حالی که به خاطر فالوورهام کلی پول خرج کرده بودم.
وی اضافه می کند: همین فرد یعنی دزد اکانت اینستاگرام، آمد توی تلگرام و گفت من با یکی شریکی نقشه کشیدم همه اکانت های اینستاگرام و هر چی اکانت تو صفحه مجازی دارم رو بگیرند و نصف به نصف استفاده کنند هر روز هم به دروغ و ترفندهای مختلف اکانتم را می دزدیدند.
سیاوش جوان دیگری است که فریب تعداد فالوورهای فردی را در اینستاگرام خورده است با این تصور که این تعداد فالوور یعنی اعتماد به فلان داروی ورزشی و عواقبی که برایش داشته است.
در یکی از پیج ها متوجه شدم داروی ورزشی تبلیغ می شود و تعداد فالوورهای این فرد هم بسیار بود اعتماد کردم و دارو را خریداری کردم اما اکنون دچار حساسیت های گوارشی شدیدی شده ام. نباید به راحتی به فضاهای مجازی اعتماد کرد.
**افزایش فالوور به هر قیمتی
امیرحسین قاسمی کارشناس آی تی و نرم افزار و حدودا 21 ساله است، در گفت و گو با خبرنگار ایرنا در مورد علت تمایل افراد به افزایش تعداد فالوورهای خود در اینستاگرام، می گوید: یکسری از افراد با افزایش فالوورهای خود به دنبال دیده شدن مطالب یا عکس هایی هستند که در این فضا ارسال می کنند آن هم به هر قیمتی، حتی برخی افراد فالوور می خرند.
وی اضافه می کند: در عین حال برخی افراد نیز در پیج های دیگران گشت و گذار کرده، مطالب، فیلم و عکس آن ها که عموما از افراد انرمال جامعه هستند و به شاخ پنداری معروفند، را برداشته و برای افزایش فالوورهای خود در پست خود قرار می دهند.
**شاخ پنداری بیماری اینستاگرامی
این کارشناس آی تی می گوید: شاخ پنداری به افراد انرمالی گفته می شود که با کارهای عجیب و غریب و فرستادن این کارها در اینستاگرام به دنبال جذب مخاطب و افزایش فالوورهای خود هستند، مثل افرادی که جراحی های عجیب و غریب می کنند یا کارهایی انجام می دهند که آدم های عادی و سالم به لحاظ روانی حاضر به انجام آن کار ها نیستند.
قاسمی اضافه می کند: به عنوان مثال در اینستاگرام فردی با لمینت کردن دندان هایش به نوعی خود را مطرح کرده از یک سو، تعداد فالوورهای خود را افزایش داده تا از این طریق دندانپزشک خود را تبلیغ کند این در حالی است که عکس این فرد در پیج بسیاری از افراد که در اینستاگرام فعالیت دارند، دیده می شود.
وی می گوید: یا فرد دیگری مجسمه سازی را تبلیغ کرده بود ، یا دختر جوانی آرایشگاهی را با نشان دادن مدل های موی خود تبلیغ کرده بود و حتی در برخی از پست هایش گفته بود که فلان روز و فلان ساعت در فلان آرایشگاه باشید من هم هستم و با تخفیف ویژه می تواند از خدمات سالن آرایشگاه استفاده کنید.
قاسمی اضافه می کند: یک خانمی که تعداد فالوورهایش بسیار بالا بود فال قهوه گرفته و از این طریق برای خودش کاسبی راه انداخته است و بابت هر فالی حدود 300 تا 400 هزار تومان هزینه دریافت می کرد یا فرد دیگری در اینستاگرام وارد خرید و فروش سگ شده بود و چه پول هایی به جیب زده اما خبری از فروش سگ نبود.
وی اضافه می کند: نکته جالب و قابل تامل در مورد تمام این افراد این است که افرادی که پیج ها را دارند در پایین بیو( بیوگرافی) خود می نویسند، این پیج، تابع قوانین جمهوری اسلامی است در حالی که به راحتی با دیدن عکس یا فیلم هایی که می گذارند، می توان دید که چنین افرادی قائل به قوانین جمهوری اسلامی نیستند نه تنها برای قوانین جمهوری اسلامی احترامی قائل نیستند بلکه با ترفندهای مختلف قصد اخاذی از فالوورهای خود را دارند.برخی نیز با گذاشتن پست های غیر اخلاقی قصد دارند تعداد مخاطبان خود را افزایش دهند که در این بین ممکن است مخاطبان آن ها افرادی باشند که هنوز به سن بلوغ نرسیده اند.
**حاشیه سازی برای افزایش فالوورها
این کارشناس فضای مجازی می گوید: یکی از شاخ های اینستاگرام، گفته است هزینه یک ساعت تبلیغش 400 تا 900 هزار تومان است، این فرد هر جا که می رفت در پستش اعلام می کرد که به عنوان مثال فردا فلان جا هستم چنین افرادی با این نوع تبلیغات به اهداف خود می رسند. این افراد دارای فالوورهای تا یک میلیون نفر هستند هر چه تعداد فالوورهایشان بیشتر شود، بیشتر پول به جیب می زنند.
وی می گوید: در این آشفته بازار، عده ای هم حاشیه سازی کرده و آن را در فضای مجازی انتشار می دهند تا از این طریق افراد بیشتری جذب شوند و به تبع آن میزان تبلیغات خود را به هر دلیل و انگیزه ای افزایش دهند که در این بین برخی اهداف مالی و برخی عقده های روانی خود را تخلیه می کنند برخی نیز از عکس هنرمندان و بازیگران استفاده کرده تا تعداد فالوورهای خود را افزایش دهند.
قاسمی اضافه می کند: متاسفانه نوجوانان و جوانان بسیاری از افرادی که دارای فالوورهای بسیاری هستند را الگوی خود قرار می دهند مثلا لباس و مدل موهای خود را تغییر می دهند و شبیه فردی می شوند که در اینستاگرام، با افزایش فالوورها جولان می دهد.
این کارشناس فضای مجازی می گوید: چه بسیار خانواده هایی که از طریق چنین فضاهایی از هم پاشیده شده اند که البته بیشتر زنان و دختران در دام می افتند.
قاسمی اضافه می کند: البته نمی توان از مزایای اینستاگرام غافل شد چراکه برخی مطالب و فیلم ها آموزنده و درس آموز است از سوی دیگر برخی افراد با نیت پاک به دنبال کارهای خداپسندانه و «خیر» هستند اما تشخیص افراد صالح از ناصالح در این فضا دشوار و گاه غیر ممکن است.
**تغییر آیدی از ترفندهای افراد سودجو در اینستاگرام
وی اضافه می کند: افراد سودجو در اینستاگرام سریع ایدی های خود را تغییر می دهند تا به اصطلاح ریپورت نشوند چون براساس قوانین اینستاگرام افرادی که گزارش خراب کاری (اسپم) در قالب هکر، ربات، کلاهبرداری، عکس های پورن و غیره را بدهند البته به زبان انگلیسی ، هرچه تعداد این گزارش ها بیشتر شود، اینستاگرام به این نتیجه می رسد که این فرد مخرب است، این افراد ایدی خود را مدام تغییر می دهند تا مردم نتوانند او را ریپورت و گزارش دهند در غیر این صورت برای اینستاگرام پیدا کردن آن ها کاری ندارد، در واقع اینستاگرام همچون پلیس رفتار می کند که اگر کسی شکایت یا گزارشی ارائه دهد در آن صورت وارد عمل شده و با بررسی و صحت ، به صورت کلی پیج آن فرد را حذف کرده و فرد شیاد در صورت ورود به این فضای مجازی باید ایمیل دیگر ساخته و وارد این عرصه می شود البته با هویت جدید و باید بار دیگر فالوور جذب کند.
**خرید مخاطبان راهی برای افزایش فالوور
به گفته وی نرم افزارهایی نیز برای خرید فالورهای، لایک و کامنت اینستاگرام وجود دارد و افراد از دو طریق می توانند این فالوورها را خریداری کنند، در یک روش باید پول پرداخت کرده و سکه خریداری کنند که آسان ترین راه است و راه حل دوم، این است که در ازای دریافت فالوور بیشتر، باید پست هایی را که نرم افزار معرفی می کند لایک کرده تا از این طریق سکه دریافت و در نهایت فالوورها را خریداری کنید.
قاسمی می گوید: خرید این فالوورها به راحتی در اپلیکیشن بازار موجود و در دسترس افراد است بویژه کسانی که نیت های شومی در سر دارند به راحتی می توانند با خرید فالورهای اعتماد مخاطبان را جذب کرده و دست به کلاهبرداری یا اخاذی بزنند.
**سونامی فضای مجازی در دنیای جوانان
مجید ابهری آسیب شناس و متخصص علوم رفتاری در گفت و گو با ایرنا می گوید: ورود هر فناوری به جامعه اگر همراه با آموزش و فرهنگ سازی در راستای کاربرد آن نباشد، عوارض و آسیب های این فرآیند خیلی بیشتر از محاسن، تسهیلات و امکانات آن خواهد بود.
وی اضافه می کند: تجربه تلخ آپارتمان نشینی بدون فرهنگ سازی، تلفن همراه بدون بستر سازی، هنوز به پایان نرسیده که اینترنت و فضای مجازی همچون سونامی گسترده جامعه ما وبخصوص جوانان را فراگرفته است.
ابهری می گوید: 40 میلیون کاربر اینترنتی که حدود 70 درصد آن ها بیش از دو ساعت وقت خود را در این فضا صرف می کنند جامعه ما را به جای بهره گیری مثبت، دچار تنش های فکری و فرهنگی در این زمینه کرده است، روابط عاطفی کمرنگ شده و دخالت در حریم خصوصی دیگران افزایش چشمگیری یافته است، آزارهای روانی افراد و به هم زدن زندگی ها رونق گرفته است و امروز در کنار قمار اینترنتی خرید و فروش مواد مخدر، فحشای جنسی، شاهد کلاهبرداری های اینترنتی نیز هستیم.
**راهزن های اینترنتی در راهند
این آسیب شناس اضافه می کند: در هیچ جای دنیا حداقل در کشورهای پیشرفته راه زنی اینترنتی (هک کردن) مجاز نیست اما در جامعه ما، سی دی های هک کردن و روش های آن آزادانه خرید و فروش می شود یا در گروه های شبکه های مجازی قرار می گیرد.
ابهری می گوید: عده ای دیگر که من به آن ها تجار اینترنتی یا بازرگانان عضویتی می گویم، از طریق خرید و فروش اعضا ( ممبر) و پیرو (فالوور) بدون زحمت و تلاش به پول های کلان می رسند متاسفانه امروز تبادل لینک، تبلیغات و سپردن سفارش های تیلیغی براساس تعداد ممبر و فالوور صورت می گیرد از امروز شاهد فریب کاری مجازی خواهیم بود که نمی توان آن را در اشتغال زایی و کارآفرینی قرار داد.
وی اضافه می کند: تعداد اعضا و پیروان، معیاری برای ارزیابی شخصیت کاربر شده است و سفارشات براساس آن داده و گرفته می شود، کلاهبرداری آشکار به کمک فناوری صورت می گیرد. به جای استفاده علمی و تکنیکی، فرزندان ما ضمن عادت کردن به تنبلی و بدون به کار انداختن ابتکار و خلاقیت خود، از این رهگذر وارد دنیای پلیدی به نام راهزنی و کلاهبرداری اینترنتی می شوند در حالی که اطلاع رسانی ، آگاه سازی و خودداری از قرار دادن فرآیندهای فوق به عنوان ملاک ارزیابی باید متوقف شود و نوجوانان و جوانان باید روش های مناسب برای خلاقیت خود پیدا کنند.
این متخصص علوم رفتاری می گوید: با وجود پلیس فتا و مقابله این نهاد با بسیاری از پلیدی ها در این زمینه بخش عمده ای از کلاهبرداریها و فریب ها متوقف شده اما نهادهای فرهنگی و سازمان های متولی دیگر نیز باید با فراهم آوردن زمینه های رشد علمی، برای جوانان فرصت های مناسب را در بهره گیری کافی از این فناوری ایجاد کنند.
** هشدار پلیس در مورد افزایش فالوور و شگرد مجرمان سایبری
سرگرد حمید کیانی رئیس اداره تشخیص جرائم سایبری پلیس فتا نیروی انتظامی می گوید: افزایش فالوور شگرد جدید مجرمان سایبری است در حالی که افراد از تهدیدات و عواقب آن اطلاعی ندارند.
وی می افزاید: تعداد پسندها(لایک‌ها)، درج کامنت و افزایش تعداد دنبال کننده‌ها (فالوور) یکی از بزرگترین دغدغه‌های نسل جوان امروزی و کاربران فعال در شبکه‌های اجتماعی است. به نحوی که برخی از کاربران فضای مجازی و به خصوص شبکه‌های اجتماعی از هر روشی برای افزایش بازدید کننده و لایک‌ها استفاده می‌کنند.
وی اضافه می کند: انتشار و به اشتراک‌گذاری مطالب اگر با تعداد لایک‌های بیشتری همراه باشد، علاوه بر افزایش اعتماد به نفس این کاربران در فضای مجازی گاها غرور و خود برتربینی را نیز برای آنها به همراه دارد. کاربرانی که بی‌محابا به دنبال جذب مخاطب هستند و از تهدیدات و عواقب این جذب هیچ اطلاعی ندارند.
رئیس اداره تشخیص جرائم سایبری پلیس فتا ناجا می گوید: مدتی است در فضای مجازی باب شده و افراد سودجو با استفاده از تبلیغات جذاب سعی دارند کاربران را با خود همراه کرده و اهداف مجرمانه خود را عملی کنند.
سرگرد کیانی از سرقت اطلاعات به عنوان یکی از مهمترین اهداف مجرمانه سودجویان سایبری نام برده و می گوید: یکی از مواردی که حریم خصوصی کاربران در فضای مجازی را تهدید می‌کند، اطلاعاتی است که در پیج‌ها و اکانت‌های خود منتشر کرده اند. اطلاعاتی که ممکن است با استفاده از ترفندهای مختلف و مهندسی اجتماعی به دست افراد سودجو بیفتد.
وی می افزاید: جدای از واقعی یا غیر واقعی بودن اعضاء(فیک ممبر‌ها) باید نسبت به راه‌های افزایش این اعضا و فالوورها دقت بیشتری به خرج داد.
سرگرد کیانی تبلیغات جذاب را یکی از مهمترین راه‌های موجود برای ترغیب کاربران به انجام خواسته‌های مجرمان دانسته و می گوید: با همین تبلیغات جذاب و رنگارنگ است که کاربران فریب آنها را خورده و اقدام به انتشار اطلاعات مهم و نصب نرم افزارهای پیشنهادی می کنند.
وی با اشاره به نرم‌افزارهای طراحی شده در زمینه افزایش فالوور می افزاید: در حال حاضر برخی از اپلیکیشن‌ها برای افزایش فالوور کاربران طراحی شده است به نحوی که بعد از نصب توسط کاربران و عضویت در کانال‌ها و گروه‌های مختلف، تعداد فالورهای آنان افزایش چشمگیری پیدا خواهد کرد. در واقع این افراد کسانی هستند که از همین نرم‌افزار استفاده کرده‌اند.
این مقام مسئول به سرقت نام کاربری و رمز عبور برخی از این اپلیکیشن‌ها اشاره کرده و می گوید: روال عادی کار با این اپلیکیشن‌ها به این صورت است که بعد از نصب باید شماره تلفن و یا ایمیل خود را به همراه رمز عبور صفحات و پیج‌های خود را ثبت نمود و از طریق عضویت در دیگر کانال‌ها، تعداد فالوورهای خود را افزایش داد. اما به تازگی مشاهده شده برخی از این نرم‌افزارها بعد از دریافت نام کاربری و رمز عبور، کاربر را به صفحه‌ای جعلی لینک می‌دهد.
رئیس اداره تشخیص جرائم سایبری از این روش به عنوان فیشینگ نام برد و تصریح‌کرد: افراد سودجو با طراحی صفحاتی جعلی به دنبال سرقت اطلاعات کاربران می‌باشند. دراین روش هم افراد سودجو با طراحی نرم افزارهای جعلی به دنبال دستیابی به نام کاربری و رمز عبور کاربران در شبکه‌های اجتماعی هستند.
وی در توصیه به کاربران تاکید کرد: هموطنان باید دقت داشته باشند هدف اصلی تبلیغات، ترغیب کاربران برای بازدید از سایت، کانال یا گروه خود است، بنابراین باید نسبت به تبلیغاتی که اغوا کننده هستند کمی حساس‌تر بود.
این مقام مسئول همچنین در خصوص عدم به اشتراک گذاری اطلاعات مهم و خصوصی در شبکه‌های اجتماعی گفت: در صورت دسترسی افراد سودجو به نام کاربری و رمز عبور شما، این امکان وجود دارد که به تمامی اطلاعاتی که شما در صفحات خود منتشر کرده‌اید دسترسی داشته باشد. لذا از انتشار و به اشتراک گذاری و همچنین نگهداری اطلاعات مهم و خصوصی در شبکه‌های اجتماعی خودداری کنند.
سرگرد کیانی ادامه داد: علاوه بر دسترسی به اطلاعات قربانی، دسترسی به اطلاعات اعضا و دنبال کنندگان شبکه اجتماعی وی نیز امکان پذیر می‌باشد که این افراد اصولا دوستان و آشنایان قربانی هستند. لذا هر گونه فعالیت مجرمانه تحت اکانت شما در این شبکه از سوی مجرم برای دوستان و آشنایان شما به نام شما ثبت و باعث رنجش از شما می‌شود.
وی تاکید کرد: فعالیت در شبکه‌های اجتماعی بسیار حساس است لذا حفظ اطلاعات شخصی و خصوصی در این فضا به مراتب مهمتر و جدی است و کاربران باید در این خصوص دقت لازم را داشته باشند.
سرگرد کیانی از هموطنان درخواست کرد در صورت مواجهه با موارد مشکوک آن را از طریق سایت پلیس فتا به آدرس 'Cyberpolice.ir' بخش مرکز امداد و فوریت های سایبری لینک ثبت گزارش مردمی به ما اطلاع دهند.
**فیشینگ و مجازات آن چیست؟
سرهنگ حسین رمضانی معاون امور بین الملل و حقوقی پلیس فتا ناجا به تشریح جرم فیشینگ و مجازات های آن پرداخته و می گوید: فیشینگ به منظور گمراه کردن کاربران اینترنتی برای بدست آوردن اطلاعات محرمانه آنان است که از طریق سرویس های ایمیل یا با وعده های دروغ انجام می گیرد یا با ایجاد برخی جذابیت ها کاربران اینترنتی را ترغیب می کنند اطلاعات خود را در سایت هایی که توسط کلاه برداران ساخته شده است، وارد کنند.
سرهنگ رمضانی در تشریح مجازات های فیشینگ، می گوید: در قوانین موجود ایران مواد 740 و 741 بخش جرایم رایانه ای قانون مجازات اسلامی جدید به این امر پرداخته است، ماده 740 می گوید، هر فردی به طور غیرمجاز دادههای متعلق به دیگری را برباید، چنانچه عین داده‌ها در اختیار صاحب آن باشد، به جزای نقدی از یک تا 20 میلیون ریال و در غیر این صورت به حبس از 91 روز تا یک سال یا جزای نقدی از پنج تا 20 میلیون ریال یا هر دو مجازات محکوم خواهد شد.
وی اضافه می کند: براساس ماده 741 ، هر فردی به طور غیرمجاز از سیستم‌های رایانه‌ای یا مخابراتی با ارتکاب اعمالی از قبیل وارد کردن، تغییر، محو، ایجاد یا متوقف کردن داده‌ها یا مختل کردن سیستم وجه یا مال یا منفعت یا خدمات یا امتیازات مالی برای خود یا دیگری تحصیل کند، علاوه بر رد مال به صاحب آن به حبس از یک تا پنج سال یا جزای نقدی از 20 تا یکصد میلیون ریال یا هر دو مجازات محکوم خواهد شد.
به گفته وی، ماده 1 قانون جرائم رایانه‌ای در خصوص دسترسی غیرمجاز مقرر داشته است، هرفردی به طور غیرمجاز به داده‌ها یا سیستم‌های رایانه‌ای یا مخابراتی که به وسیله تدابیر امنیتی حفاظت شده است دسترسی یابد، به حبس از 91 روز تا یک سال یا جزای نقدی از پنج تا 20 میلیون ریال یا هر دو مجازات محکوم خواهد شد.
معاون امور بین الملل و حقوقی پلیس فتا ناجا می افزاید: برای اینکه بتوانید هرچه سریعتر علیه کلاهبرداران اقدام کنید و به مال از دست رفته تان برسید،نخستین گام این است که به دادسرای عمومی و انقلاب محل وقوع جرم مراجعه کنید ودر مورد دعوای فیشینگ هم لازم است چنانچه در تهران سکونت دارید به دادسرای جرایم رایانه ای و در سایر شهرستانها به دادسرای عمومی و انقلاب محل اقامت خود مراجعه و اعلام شکایت کنید؛ دادگاهی که پرونده تان به آن ارجاع می شود؛ در واقع همان دادگاه عمومی کیفری واقع در محل وقوع جرم است. بنابراین پرونده به دادگاهی ارسال می شود که جرم فیشینگ در آنجا اتفاق افتاده است. با دریافت پرونده، قاضی بلافاصله رسیدگی را آغاز و در اسرع وقت رای مناسب صادر خواهد کرد.