ما و مسوولیت ناپذیری در فضای مجازی
توحید قهرمانی - شاید خیلی‌ها یادشان باشد که تا مدت‌ها در ایران، معنی اینترنت و استفاده از آن در بین عموم، استفاده از نرم‌افزار گفت‌وگوی یاهو یا همان یاهومسنجر بود. روزگاری که چت و به‌طور ویژه چت‌روم‌های یاهو رونق فراوانی داشت و بخش زیادی از افرادی که با دنیای مجازی آشنا می‌شدند، فاجعه‌ای به نام کارت‌های اینترنت را به جان می‌خریدند و شب‌های خود را با شب‌نشینی‌های مجازی سر می‌کردند. البته با ظهور تکنولوژی تلفن‌های هوشمند، سلیقه جمعی افراد هم در فضای مجازی تغییر کرد که در نوع خودش انقلابی در ارتباطات خصوصا ارتباطات مجازی تلقی می‌شد.
بد نیست در این جا یک تعریف ارایه کنیم. تعریف عمومی از واژه "ارتباطات" به نقل از ویکی‌پدیا؛ ارتباطات به معنی انتقال پیام بین دو یا چند نفر به شرط همسان بودن معانی بین آنها است.
حال یک سوال: در فضای مجازی و دنیای بی‌نهایت اینترنت، برداشت‌ها و معنی پیام‌ها چقدر همسانند؟
بیایید کمی ملموس‌تر بررسی کنیم.
شما چند ساعت در روز را صرف ارتباط با دوستان مجازی (و یا واقعی)تان از طریق نرم‌افزارهای پیام‌رسان می‌کنید؟
چقدر از این ارتباط به صورت صوتی و تصویری و چقدر از آن به صورت نوشتاری است؟ احتمالا شما هم موافقید که ما در دنیایی از نوشتار احاطه شده‌ایم که خودمان هم جزیی از آن هستیم. کمی دقت کنید: وقتی راه می‌رویم، غذا می‌خوریم، در حال استراحت هستیم و حتی ممکن است زمانی که خواب هستیم (!) در حال خواندن یا نوشتن پیام باشیم.
دنیای پیام‌های نوشتاری، دنیای برداشت‌های متفاوت است. مطمئنا هر فرد، برداشت مخصوص به خودش را در مورد هر پیام یا نوشته دارد. این اصل در مورد ویدیوها و صوت‌ها هم صادق است اما، در مورد پیام‌های نوشتاری، قابل لمس‌تر از دیگر انواع پیام‌ها و ارتباط‌ها است.
باز هم یک سوال: آیا برای شما هم پیش آمده است که از یک پیام، برداشتی متفاوت با منظور ارسال‌کننده داشته باشید؟ یا بالعکس، یک مخاطب از پیامی که شما ارسال کرده‌اید، برداشتی متفاوت با منظور شما کرده باشد؟ این مورد را در کنار غلط‌های تایپی احتمالی بگذارید.
البته نباید این مساله و مشکلات احتمالی به وجود آمده از طریق آن را به گردن تکنولوژی و پیشرفت دنیای مجازی بیندازیم. موضوعی که به خوبی روشن است، نقش بسیار مثبت تکنولوژی‌های ارتباطی در زندگی روزمره ما است.
برای رسیدن به یک راه‌حل مناسب جهت پیشگیری از برداشت‌های متفاوت می‌بایست کمی دقت به خرج دهیم. اول باید این مساله را کنار بگذاریم که ما مسوول برداشت دیگران نیستیم! وقتی می‌خواهیم از ابزاری به نام اینترنت برای ارتباط با دیگران استفاده کنیم، پس باید تا حد ممکن فرهنگ آن را هم وارد زندگی خود کنیم. فرهنگی که در آن، ما مسوول مستقیم پیامی هستیم که انتقالش می‌دهیم.
چه بسیار شایعاتی که به دلیل انتشار غیرمسوولانه و حتی همراه با اضافه شدن برداشت اشتباه ما، در دنیای مجازی دست به دست شده‌اند متعاقب خود، برداشت‌های اشتباه دیگری را به دنبال داشته‌اند.
بهتر است تا قبل از ارسال هر پیام مهم برای فرد یا افراد دیگر، آن را یک بار برای خودمان با تامل بخوانیم. آیا منظورمان را درست منتقل کرده‌ایم؟
اگر می‌خواهیم پیام‌هایی را که برایمان ارسال شده است را مجددا برای دوستان‌مان ارسال کنیم، این سوال را از خودمان بپرسیم که این پیام چقدر به واقعیت نزدیک است و آیا برداشتی که من از آن داشته‌ام می‌تواند صحیح باشد؟
مطمئنا با این کارها، بخش بسیار زیادی از پیام‌هایی که هر روز انتقال می‌دهیم یا خودمان مخاطبش هستیم، به معنای واقعی ارتباطات نزدیک خواهد شد و ما نیز به درستی از ابزاری که در اختیار داریم استفاده خواهیم کرد.
اینترنت، دنیای جداگانه‌ای از دنیای واقعی ما نیست. تنها ابزاری است که به زندگی ما سرعت و کارایی بیشتر می‌بخشد. پس باید سعی کنیم تا با استفاده درست از بخش‌هایی از آن که به کارمان می‌آیند، در ابعاد مختلف زندگی خودمان، سرعت و پویایی و کارآمدی بیشتری را وارد کنیم.
ارتباطات هم به عنوان یکی از حیاتی‌ترین بخش‌های زندگی ما، می‌تواند بخش بزرگی از نیازهای ما را پوشش دهد. به شرط آن که بدانیم در دنیای تکنولوژی امروز چطور با تلفیق درست فناوری و ارتباطات، به عنوان موجودی اجتماعی، نیازهای ارتباطی‌مان را با سرعتی چند برابر مرتفع کنیم.
البته این را هم نباید نادیده گرفت که فرهنگ تکنولوژی‌های ارتباطی روز به روز بیشتر به سمت صوت و تصویر پیش می‌رود و همین موضوع می‌تواند برخی از مسایل غیرقابل حل در ارتباطات نوشتاری را حل و فصل کند.
پس فراموش نکنیم که ما به عنوان بخشی از فرایند ارتباطات در دنیای مجازی، می‌بایست با مسوولیت‌پذیری بیشتری پیام‌های خود را انتقال دهیم. خواه در یک ارتباط با افراد خانواده و خواه در ارتباط با گروهی از افراد مختلف به عنوان دوستان مجازی‌مان. (منبع:عصرارتباط)
- ۹۴/۰۸/۰۹