مسابقات ملی فوتسال "طرح صیانت": فعلاً بی نتیجه!
عباس پورخصالیان - مسابقات فوتسال "طرح صیانت" بین بازیگران و کنشگران بخش خصوصی، جامعۀ مدنی، حکومت، دولت و مجلس، بر سر کنترل فضای مجازی هنوز ادامه دارد؛ در حالی که از هزاران-نفر-ساعتی که تاکنون بابت این مسابقات هزینه شده، هیچ نتیجۀ ملموسی حاصل نشده است.
از آنچه طی دو سال اخیر در این تورنمت رخ داده، می‌شود فهمید که "پایداری ها" و "کمیسیون مشترک بررسی کنندۀ طرح حمایت از حقوق کابران در فضای مجازی" به احتمال قوی، از دور رقابت های تاکنونی مسابقات ملی فوتسال "طرح صیانت" حذف شده اند، و باقیماندگان در این دور از رقابت های "جام ملی"، به نظر می‌رسد این ها باشند:
- «سازمان نظام صنفی رایانه‌ای تهران»،
- «مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی»،
- «مرکز ملی فضای مجازی»،
- «وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات»،
- «معاونت قوانین مجلس» و
- «هیأت مدیرۀ مجلس شورای اسلامی‌ایران».
این در حالی است که:
• «سازمان نظام صنفی رایانه‌ای تهران» نخستین نسخۀ طرح حمایت از حقوق کاربران و خدمات پایه کاربردی فضای مجازی» را نه صیانت از کاربران، بلکه مخدوش کردن فضا برای کاربران و کسب‌وکارهای فضای مجازی می‌داند که نتیجۀ عدم درک درست داشتن طراحان آن از مختصات فنی و اقتصادی زیست¬بوم دیجیتالی کشور بوده است.
• «مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی» نیز در نامه‌ای به رئیس کمیسیون مشترک بررسی طرح حمایت از حقوق کاربران در فضای مجازی، ضمن بر شمردن ایرادات متعدد متن طرح، خواستار تخصیص زمان بیشتر برای اصلاح آن شده و ذکر کرده بود که این طرح مغایر با قانون اساسی است و تبعات مختلفی همچون (تشدید) مهاجرت را به دنبال خواهد داشت.
• رئیس مرکز ملی فضای مجازی هم بیان کرده بود که طرح حمایت از حقوق کاربران فضای مجازی پختگی لازم را ندارد، (و) با توجه به (وجود) مخالفت وسیع اجتماعی و سایر اشکالات، صلاح نیست که این طرح ادامه پیدا کند. این در حالی بود که اعضای شورای عالی فضای مجازی تاکید کرده بودند که وظیفۀ قانون‌گذاری (برای کنترل فضای مجازی) بر عهده مجلس شورای اسلامی‌است (و لذا باید) طرح صیانت در مجلس به سرانجام برسد، اتفاقی که منجر به تدوین کلیات طرح صیانت و ارائۀ آن به مجلس شد.
• اکنون (در اواسط بهار 1401) به نظر می‌رسد تصمیم نمایندگان مجلس در نهایت این است که روند بررسی و تدوین طرح صیانت باید در شورای عالی فضای مجازی ادامه یابد؛ به رغم آن که پیشتر اعضای شورای عالی فضای مجازی، تعیین سرنوشت طرح صیانت را بر عهدۀ مجلس گذاشته بودند. البته پیش از اعلام ارجاع طرح صیانت به شورای عالی فضای مجازی، رسانه ای شده بود که پس از «پایان یافتن مهلت قانونی بررسی طرح موسوم به صیانت در کمیسیون مشترک»، گویا روز دوشنبه ۲۲ فروردین سال ۱۴۰۱ جلسۀ غیرعلنی نمایندگان برگزار شد تا دربارۀ باقی ماندن این طرح در کمیسیون مشترک بر اساس اصل ۸۵ قانون اساسی تصمیم‌گیری شود و در نتیجۀ آن جلسۀ غیرعلنی، نمایندگان مجلس با باقی ماندن این طرح در کمیسیون مشترک، ابراز مخالفت کردند.
- در نهایت، مشاور وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات، خبر داد که با نامه رئیس مجلس شورای اسلامی، طرح موسوم به صیانت، جهت بررسی به شورای عالی فضای مجازی ارجاع شده است. دبیر شورای عالی فضای مجازی هم خبر مذکور را با این جملات تأیید کرد که: رئیس مجلس در نامه‌ای به رئیس شورای عالی فضای مجازی درخواست کرده است که دولت و شورای عالی فضای مجازی سیاست‌های کلان مربوط به فضای مجازی را مشخص کنند.
آیا اکنون جنجال‌ها درباره بررسی طرح صیانت در مجلس را خاتمه یافته باید تلقی کرد؟ - متأسفانه، چنین به نظر نمی‌رسد!
طرحی که در آخرین هفتۀ فروردین 1401 با رأی نمایندگان، از فضای نیمه باز کمیسیون مشترک به صحن علنی مجلس آمد، اما بالاخره، با نامۀ قالیباف به رئیس شورای عالی فضای مجازی، فعلاً از دستور کار مجلس خارج شده است، اما هنوز می‌تواند سریال وار، جنجال آفرین باشد.
اقدام هوشمندانه قالیباف
برخی از ناظران، ارجاع دادن طرح صیانت به مرکز ملی فضای مجازی را اقدام هوشمندانۀ شخص قالیباف تلقی کرده اند و باور دارند که ارجاع طرح صیانت به شورای عالی فضای مجازی از سوی قالیباف، سه دلیل دارد:
- نخست این که او در اسفند سال گذشته بیان کرده بود که امروز فضای مجازی در زندگی مردم کاربرد فراوانی دارد و [...] باید حواس‌مان جمع باشد که با زندگی مردم بازی نکنیم! به این ترتیب، او مخالفت خود را با این طرح جنجالی مورد بحث اعلام کرده بود،
- دوم به این دلیل که او احتمالاً خود را برای نامزدی ریاست جمهوری چهاردهم آماده می‌کند. این احتمال را محمد مهاجری، فعال رسانه‌ای اصولگرا دلیل موافقت محمدباقر قالیباف به بازگشت طرح صیانت به صحن می‌داند. به باور مهاجری: قالیباف سه سال دیگر می‌خواهد در این کشور نامزد ریاست جمهوری شود، اگر خاطرات بدی از ریاست او بر مجلس در اذهان عمومی‌شکل بگیرد، قاعدتاً این مسئله به نفع او نخواهد بود. قالیباف حتی اگر اعتقادی به طرح صیانت هم داشته باشد، حاضر نیست خودش را قربانی اهداف پایداری‌ها کند.
- دلیل سوم می‌تواند تدبیر قالیباف برای مصون نگه داشتن دور یازدهم مجلس از حملات کاربران فضای مجازی باشد.
به این ترتیب، قالیباف با فرستادن توپ طرح صیانت به زمین شورای عالی فضای مجازی از هجمه‌ها و حملات بیشتر به خود و به مجلس یازدهم جلوگیری می‌کند.
تقدیر طرح صیانت
در روزهای پایانی فروردین 1401 یکی از پژوهشگران مرکز تحقیقات مخابرات ایران از نگارنده، از تقدیر طرح صیانت پرسید. پاسخ دادم: به باور من، تصویب طرح صیانت، دیر یا زود دارد اما سوخت و سوز ندارد.
دلیلش را پرسید؛ گفتم: به دلیل اهمیت هستۀ مرکزی طرح صیانت که همانا "صندوق حمایت از خدمات پایه کاربردی داخلی و محتوای مرتبط" است!
در مادۀ سیزدهم طرح مذکور صحبت از حقوقی و قانونی کردن تشکیل یک صندوق حمایتی جدید است به نام "صندوق حمایت از خدمات پایه کاربردی داخلی و محتوای مرتبط" آنهم به عنوان مؤسسه ای دولتی که هستۀ مرکزی طرح و میدان مغناطیسی قدرتمندی برای جذب مخاطبان نهادی طرح است، مخاطبانی که عمدتاً عضو شورای عالی فضای مجازی و عضو هیأت امنای "صندوق حمایت از خدمات پایه کاربردی داخلی و محتوای مرتبط" هستند؛ در حالی که هر کسی می‌تواند حدس بزند که اینهمانی مقررات گذاران و ذینفعان، چه بر سر محتوای این صندوق خواهد آورد.
بقیۀ مواد طرح مورد بحث، مربوط اند به منابع مالی و اعتباری پُر کردن صندوق، و مقررات مربوط به حمایت مالی کردن از تولیدکنندگان خدمات پایه کاربردی داخلی و محتوای مرتبط! در حالی که از قبل معلوم است، ذینفع بزرگ کیست؟ و جام زرین مسابقات فوتسال "طرح صیانت" به کدام نهاد می‌رسد؟ بزرگ ترین و قوی ترین تولیدکنندۀ خدمات پایه کاربردی داخلی و محتوای مرتبط، در کشور، همانا سازمان صدا و سیمای جمهوری اسلامی‌ایران است.(منبع:عصرارتباط)