مشکل امواج و تشخیص هواشناسی حل شد؟
مدتی است که پیش‌بینی‌های سازمان هواشناسی کشور درباره وضعیت جوی و محقق نشدن آنها باعث شده تا برخی گزارش‌های منتشر شده از سوی این سازمان را رد کنند اما مدیرکل پیش‌بینی و هشدار سریع سازمان هواشناسی کشور تاکید می‌کند که تشخیص صحت پیش‌بینی‌ها کار راحتی نیست و در این بین امواج وای فای‌ها می‌تواند در ایجاد اختلال در رادار هواشناسی موثر واقع شود.
به گزارش آنا سال 93 توفانی در تهران رخ داد که در اثر آن خسارت زیادی به شهر وارد و 6 نفر کشته و بیش از 30 نفر مصدوم و مجروح شدند. برخی اعلام کردند که سازمان هواشناسی نتوانسته بود توفان را پیش‌بینی کند و پس از آن شایعه‌های بسیاری در خصوص کمبود تجهیزات این سازمان یا تاثیر پارازیت بر رادار هواشناسی پخش شد. همین هم باعث شد تا برخی این پیش‌بینی‌ها را رد کرده و حتی به باد تمسخر بگیرند.
مدیرکل پیش‌بینی و هشدار سریع سازمان هواشناسی کشور در این باره به آنا می‌گوید: «اینکه برخی می‌گویند پیش‌بینی‌های سازمان هواشناسی کشور مشکل دارد، درست نیست. متاسفانه برخی رسانه ها از جمله صدا و سیما گزارشی را که ما برای پیش‌بینی وضعیت جوی کشور اعلام می‌کنیم نادیده می‌گیرند و فقط بالای سر خودشان را می‌بینند و اگر اتفاقی افتاده باشد می‌گویند پیش‌بینی‌ها درست بوده و در غیر اینصورت می‌گویند که پیش‌بینی هواشناسی غلط است.»
احد وظیفه تاکید می‌کند که تشخیص درست یا غلط بودن پیش‌بینی‌های هواشناسی کار راحتی نیست. به عنوان مثال درباره سیستم‌های تابستانی که ابرهای همرفتی و جوششی هستند، چیزی که معمولا دیده می‌شود، این است که ابر رشد زیادی داشته و از یکطرف سیاه بوده و رگبار و رعد و برق را به همراه دارد و از طرفی دیگر آفتاب است. این خود نشان می‌دهد که جو به طور ناپیوسته، ناپایدار است. بنابراین در صورتی که این سیستم تابستانی در منطقه مشخص شهری اثری بگذارد و خدایی ناکرده تخریبی به دنبال داشته باشد، می‌گویند که از سوی سازمان هواشناسی به خوبی کشف و اعلام شده است.
و ادامه می‌دهد: «اما ایستگاه‌های هواشناسی درست در مناطق شهری واقع هستند که امکانات شهری از جمله آب و برق و غیره در آنجا وجود داشته باشد و بنابراین در بسیاری از مواقع وقتی که سیستم‌های تابستانی توسعه پیدا می‌کنند، حداکثر عمری نیم ساعته تا یک ساعته داشته و روی ایستگاه هواشناسی قرار نمی‌گیرند و حتی اگر بارش سیل آسا هم داشته باشند، اطلاعات آن در هیچ ایستگاه هواشناسی ثبت نمی‌شود و بنابراین پیش‌بینی نمی‌شوند.»
به گفته مدیرکل پیش‌بینی و هشدار سریع سازمان هواشناسی کشور، تشخیص درست یا غلط بودن پیش‌بینی هواشناسی فقط از طریق تصاویر ماهواره‌ای سه بعدی میسر است که نشان دهد ابر ناپایدار یا سیستمی که به نوعی باد شدید داشته است در منطقه‌ای رخ داده یا خیر. بنابراین صحت سنجی و راستی آزمایی پیش‌بینی هواشناسی به این راحتی نیست که یک خبرنگار یا فردی عادی بتواند آن را انجام دهد.
او با ابراز تاسف از اینکه برخی قصد دارند کاری تخصصی را به صورت عوامانه حل و فصل کنند، می‌گوید: «مطمئنا این اقدام جواب نادرستی می‌دهد چرا که هرچند ادعا نمی‌کنیم که پیش‌بینی‌های ما صد در صد درست است و این پیش‌بینی‌ها اشکال و ایراد هم دارد اما در حدی نیست که خلاف آن در صدا و سیما منعکس شود.»
وظیفه در پاسخ به این سوال که گفته می‌شود وجود پارازیت‌ها سبب اختلال در پیش‌بینی هواشناسی می‌شود و علت پیش‌بینی نشدن توفان تهران هم همین عنوان شده است، گفت: بررسی‌ها نشان می‌دهد که این ایجاد اختلال مربوط به سامانه‌های «وای فای» که برای اینترنت استفاده می‌شود، است. البته مسئولان مخابرات بهتر می‌توانند در این باره صحبت کنند اما عمدتا وای فای‌ها در بازه فرکانس رادار هواشناسی قرار می‌گیرند. سازمان تنظیم مقررات رادیویی فرکانس‌ها را می‌شناسد و می‌داند که در شهر چه فرکانسی از چه سیستمی توزیع می‌شود و بنابراین آنان باید در این باره نظر دهند اما هر فرکانسی که در فرکانس اختصاصی رادار قرار گیرد می‌تواند اختلال ایجاد کند.»
او یادآور می‌شود که رادار ابزاری است که چیزی در حدود 10 به توان 5 کیلووات یعنی حدود 100 هزار کیلووات توان پرتاب موج را دارد و توان آشکارسازی موج برگشتی‌اش 10 به توان منفی 14 است؛ یعنی بین موج ارسالی و دریافتی حدود 10 به توان 19 مرتبه اختلاف وجود دارد. بنابراین اگر فرکانسی در شهر وجود داشته باشد که توانایی در این حد داشته باشد، ولو اینکه توان ضعیفی را ایجاد کند، می‌تواند توسط رادار شناسایی شود. بنابراین برای اینکه تداخلی ایجاد نشود باید فرکانس هر وسیله‌ای طبق مقررات تنظیم شود اما این چیزی است که اکنون به درستی رعایت نمی‌شود.»
وظیفه درباره توفانی که گفته می‌شد سازمان هواشناسی کشور قادر به پیش‌بینی آن نبود نیز توضیح می‌دهد و می‌گوید: «درباره پیش‌بینی‌های نادرستی که گفته می‌شود، باید بگویم که بخشی از پیش‌بینی جوی به چند روز قبل باز می‌گردد که به پارازیت و چیز دیگری ارتباطی ندارد و از چند روز قبل رادار، کاربردی برای پیش‌بینی‌ها ندارد. آنچه که به پیش‌بینی رادار هواشناسی برمی‌گردد به حدود نیم تا دو ساعت قبل از وقوع مربوط است چرا که رادار وسیله‌ای است برای تشخیص وضعیت جوی نیم تا دو ساعت قبل و نه بیشتر. در توفان اخیر تهران هم همین استفاده از رادار شد.»
مدیرکل پیش‌بینی و هشدار سریع سازمان هواشناسی کشور تاکید می‌کند: «در پیش‌بینی‌های هواشناسی و ایجاد حوادث، ارتباط سامانه جوی و برهم کنش آن با محیط زمین را نباید نادیده گرفت. به عنوان مثال گاهی باد شدیدی می‌وزد و در منطقه‌ای اتفاقی نمی‌افتد، اما در منطقه‌ای دیگر داربستی محکم بسته نشده و بنابراین بر هم کنش میدان باد با آن داربست می‌تواند منجر به فاجعه شود. این یعنی عواملی غیر از آنچه که مربوط به هواشناسی است، در نتایج تخریبی وضعیت جوی می‌تواند تعیین کننده باشد.»
وظیفه می‌گوید: «مصداق عینی این برهم کنش، حادثه سقوط جرثقیل در مکه است. در این حادثه توفان وجود داشت و در هیچ نقطه‌ای از شهر اتفاقی نیفتاد اما در نقطه‌ای دیگر جرثقیلی که درست بسته نشده بود، باعث ایجاد حادثه شد. در صورتی که اگر جرثقیل درست بسته می‌شد توفان رد می‌شد و هیچ اتفاقی هم نمی‌افتاد. بنابراین همیشه عواملی غیر از هواشناسی هم می‌توانند در ایجاد مخاطرات موثر باشند. البته در اینکه توفان آغازگر حادثه بوده است شکی نیست؛ یعنی اگر توفان نمی‌آمد احتمالا جرثقیل هم سقوط نمی‌کرد اما اینکه عملکرد توفان با سیستم‌های غیرهواشناسی چه نتایجی را به دنبال دارد بر می‌گردد به زمینه، سرمایه یا جان و مالی که برای تخریب وجود دارد و بر هم کنشی این عوامل باعث بروز خسارت می‌شود.»
او ادامه می‌دهد: «به عنوان مثال در کشور ژاپن در پی وقوع توفان، سیل 23 نفر را با خود برد و 5 نفر کشته شدند. مطمئنا هواشناسی ژاپن این حادثه را پیش‌بینی کرده است اما نمی‌توانسته و سامانه‌ای وجود ندارد که این حوادث را با جزئیات تمام و دقت محلی و منطقه‌ای پیش‌بینی کند. اگر این پیش‌بینی را داشت که افراد پناه می‌گرفتند و خود را از خطر دور می‌کردند. این حوادث در همه جای دنیا رخ می‌دهد و جو در شرایطی کاملا تصادفی و غیرقابل پیش‌بینی است. گاهی وضعیت بازار هم همینطور است. به طوری که فروشنده و خریدار سردرگم هستند و نمی‌دانند در آینده چه اتفاقی خواهد افتاد. بنابراین جو هم همینطور است. گاهی اوقات برهم کنش‌های مختلفی دارد که شما نمی‌‌دانید که هر اتفاقی و هر المانی (هر عنصر محیط طبیعی مثل آب و آتش) با چه شدتی رخ خواهد داد و برآیند آن چه خواهد شد.»
وظیفه مثال دیگری می‌زند و می‌گوید: «بر اساس پیش‌بینی‌ها در مقیاس بزرگ، اقیانوس آرام در آینده گرمتر خواهد شد و همزمان گرمایش در استروسفر نیز رخ خواهد داد و هیچ کس نمی‌تواند بر هم کنش این دو پدیده را مشخص کند که چه تاثیر دقیقی روی زمین خواهند داشت. حال چه برسد به اینکه بخواهیم این را در مقیاس کوچکتر و روی زمین محاسبه کنیم. متاسفانه برخی با سوءاستفاده از این موضوع شایعه‌هایی می‌سازند تا سود ببرند. مثل اینکه گفته شده ایران امثال سردترین پاییز را خواهد داشت تا شاید بخاری‌ها و پوتین‌هاشان را بهتر بفروشند. در حالی که اصلا اینطور نیست و این موضوع به هیچ وجه صحت ندارد و در حد شایعه است. اتفاقا مدل‌های اقلیمی بیانگر این هستند که پاییز امسال در کشور ما نرمال یا حتی گرمتر از حد نرمال خواهد بود. نرمال به میانگین شرایط 30 ساله گفته می‌شود که این شرایط برای برخی از مناطق کشور از جمله جنوب شرق و شرق، یعنی استان‌های سیستان و بلوچستان و کرمان، گرمتر از نرمال، در مناطق شمال غرب کشور و حتی البرز در حد نرمال است و در مناطق میانی کشور به طور ضعیف بالاتر از حد نرمال یعنی کمی گرمتر از میانگین 30 ساله خواهد بود.»
مدیرکل پیش‌بینی و هشدار سریع سازمان هواشناسی کشور معتقد است که وضعیت کشور ما از لحاظ داشتن تجهیزات هواشناسی خوب است و اذعان می‌کند که با این وجود همواره باید به دنبال تکامل سیستم‌ها و تجهیزات بود. وظیفه بر این باور است: «از آنجا که کشور ما در شرایط تحریم بود، در سال‌های گذشته کمتر توانستیم در زمینه ارتقای تجهیزات هواشناسی پیشرفت داشته باشیم و از آنجا که دولت هم ضعف ارزی داشت، توجه کمتری به این بخش شده و سرمایه‌گذاری در بخش تجهیزات هواشناسی بسیار کم بوده است اما اینطور نیست که از لحاظ تجهیزات فقیر باشیم؛ بلکه نسبت به کشورهای مجاور وضعیت بدی نداریم و حتی از برخی کشورها هم بهتر هستیم.»