معضل قمارخانه‌های مجازی
چندی است که تعدادی از چهره‌های نه چندان معروف ایرانی که اغلب از گروه بازیگران و خوانندگان هستند، به خارج از کشور مهاجرت می‌کنند و در آنجا بازار سایت‌های شرط‌بندی و قمار را داغ کرده و از شهرت منفی خود برای تبلیغ آن‌ها استفاده می‌کنند. فضای مجازی اینستاگرام این روزها در دست این قشر است که با راهکارهای مختلفی از جمله دوستی‌ها و دعواهای سوری به جذب مخاطب می‌پردازند. کلمه‌ای که به درستی این وضعیت را شرح می‌دهد ابتذال است زیرا این افراد در لایوهای اینستاگرام ابتذال می‌فروشند و عده‌ای
از مردم هم در آن فضا خریداران این ابتذال هستند. از سوی دیگر این سایت‌ها عملا کلاهبرداری می‌کنند که در نتیجه سرمایه‌های بسیاری از مردم از بین می‌رود. متاسفانه برخی مسئولین در مقابل این اعمال کلاهبردارانه آنچنان فعال نبوده اند. همچنین به نظر می‌رسد فیلترینگ دیگر پاسخگو نیست و مردم نیاز به روشنگری دارند تا دیگران از آن‌ها برای رسیدن به مقاصد خود سوء استفاده نکنند زیرا در نهایت سرمایه‌های مادی و معنوی مردم است که از بین می‌رود. بعد از همه آنچه که بیان شد سوال ما تنها یک کلمه است: چرا؟
>بازی آنلاین و ثروتمند شدن
اگر در شبکه‌های مجازی عضو باشید و سری به صفحه‌های به‌اصطلاح شاخ‌های مجازی ساکن خارج کشور بزنید، بی‌شک به سایت‌های شرط‌بندی می‌رسید که شما را دعوت به بازی آنلاین و ثروتمند شدن می‌کنند. تعداد سایت‌های شرط‌بندی بیش از ۲۰۰ سایت تخمین زده می‌شود. اما ظاهرا ۱۰ درصد این سایت‌ها، معروف هستند. روش پرداخت نیز در سایت‌های شرط‌بندی علاوه بر اجاره درگاه، اجاره کارت بانکی افراد است. معمولا این افراد سراغ کسانی می‌روند که وضعیت مالی خوبی ندارند و با اجاره کارت‌های بانکی افراد به مدت یک هفته تراکنش‌ها را به آن حساب منتقل می‌کنند و خرید‌های خود را از این طریق انجام می‌دهند. تراکنش مالی سایت‌های شرط‌بندی حداقل روزانه یک‌میلیارد تومان است که به‌دلیل استفاده از حساب‌های اجاره‌ای قابل رصد نیست.
>در ایران راه‌اندازی چنین سایت‌هایی قانونی نیست
در ایران، اما راه‌اندازی چنین سایت‌هایی قانونی نیست و پلیس فتا بار‌ها اعلام کرده است با گردانندگان چنین سایت‌هایی برخورد قانونی می‌شود. چندی پیش رئیس پلیس مرکز پیشگیری از جرایم پلیس فتا گفته بود گردانندگان اصلی سایت‌های قمار و شرط‌بندی در خارج از ایران فعالیت می‌کنند خیلی از آن‌ها برای پلیس شناخته شده هستند و از طریق پلیس بین‌الملل تحت تعقیب قرارگرفته‌اند، اما گردانندگان این سایت‌ها در کشوری که فعالیت می‌کنند این حوزه جرم محسوب نمی‌شود. به‌طور مثال فردی در یک کشور دیگر و در قالب یک شرکت تجاری اقدام به راه‌اندازی سایت قمار و شرط‌بندی می‌کند، ولی بازار هدف او کشور ما است. این موضوع برخورد با این حوزه را بسیار سخت و پیچیده کرده است. شعار این سایت‌ها این است که با ریسک کردن پولدار شوید، فوری پولدار شوید و چه چیز فریبنده‌تر از این جملات در روز‌هایی که پول درآوردن سخت‌تر از قبل شده و استیصال پررنگ‌ترین احساسی است که توده مردم تجربه می‌کنند. حالا، اما به سایت‌های قمار یک گزینه هم اضافه‌شده است و آن شرط‌بندی بر سر کروناست!
>۱8 تا ۳۰ ساله‌ها بیشترین کاربران این سایت‌ها
البته باخت‌های فراوانی وجود دارد که هزینه آن از جیب ۱۸ تا ۳۰ساله‌هایی می‌رود که بیشترین کاربران این سایت‌ها را تشکیل می‌دهند. بر اساس گزارش‌های منتشر شده کاربران معمولاً در رده سنی ۱۸ تا ۳۰ سال هستند، هرچند میان آن‌ها برخلاف مقرراتی که سایت‌ها روی تارنمای خود قرار داده‌اند، کاربر زیر ۱۸ سال هم هست و کاربران با سن‌های بالاتر نیز زیاد در این سایت‌ها شرط می‌بندند. برای مثال بار‌ها اکانت نوجوانی ۱۵ ساله بسته شده و او باز هم اکانت می‌ساخته تا جایی که حدود ۱۰۰ اکانت به نام این نوجوان ساخته شده بود یا مورد دیگر خانمی که در چندین پرداخت ۷۰ میلیون تومان پول به‌حساب یکی از سایت‌ها ریخته و پولش را از دست داده بود. برای عضویت در سایت، کاربر باید تمامی اطلاعات و مشخصات کارت ملی و کارت حساب بانکی خود را در اختیار سایت قرار دهد و کارت بانکی حتماً باید به نام خود کاربر باشد.
بجز شارژ اولیه، در بیشتر سایت‌ها کاربر برای هر نوبت شرط‌بندی، باید حساب خود را با توجه به مبلغ تعیین‌شده شارژ کند. شارژ اولیه در سایت‌های مختلف بین ۱۰ هزار تومان تا ۵۰ هزار تومان متغیر است. کاربر اگر ببازد هم نمی‌تواند مبلغ شارژ اولیه خود را برداشت کند؛ چون برداشت‌ها کف دارد و معمولاً زیر ۵۰ هزار تومان قابل‌برداشت نیست. تعداد کاربران بازدیدکننده سایت‌هایی که معروف‌تر و به‌اصطلاح معتبر هستند، روزانه تا هزار نفر هم می‌رسد؛ اما تعداد کاربر‌های فعال و میزان تراکنش آن‌ها در دوره‌های مختلف، متفاوت است. نکته‌ای که باعث می‌شود تمام شرکت‌کنندگان در این سایت‌ها درنهایت بازنده باشند این است که دستشان به هیچ جا نمی‌رسد. به دلیل غیرقانونی بودن قمار در ایران هیچ‌یک از مالباختگان نمی‌توانند شکایت کنند و همین مسئله هم باعث شده حتی افرادی که در سایت‌های این‌چنینی مبالغ سنگین می‌برند، حسابشان بدون دلیل مسدود شود و حتی توان پیگیری هم ندارند؛ مدارک مستند بسیاری از این افراد نیز موجود است.
سایت‌های شرط‌بندی برای تبلیغ خودشان اینفلوئنسر‌های اینستاگرامی، بازیگران و خوانندگانی که قبلا در ایران فعالیت داشته‌اند را انتخاب کرده‌اند؛ کسانی که البته حالا دیگر خودشان گرداننده سایت‌ها هستند و لازم نیست هویت خودشان را پنهان کنند، چون محبوبیتشان رمز بردشان است.
>در کشور‌های دیگر چه خبر است؟
در این خصوص دکتر سعید مدنی جامعه شناس به آفتاب یزد گفت: « در صورتی ما نگران این موضوع می‌شویم و به عنوان آسیب اجتماعی به آن نگاه می‌کنیم که آمار بالایی وجود داشته باشد. آنقدر مشکلات داخلی در کشور زیاد است که متاسفانه مسئولین نمی‌توانند به این مشکلات با ریشه خارجی رسیدگی کنند. این پدیده برای همگان شناخته شده نیست. در همه جوامع این چنین پدیده‌هایی وجود دارد که مردم دنبال اخبار زرد و عوام پسند باشند. چون این افراد در جامعه ما اجازه فعالیت ندارند به خارج از کشور مهاجرت می‌کنند و در آن جا به این فعالیت‌ها می‌پردازند و این در خارج بودن خود دلیلی برای پیگیری مردم می‌شود. در حالی که در کشور‌های دیگر مردم به این پدیده‌ها عادت کرده‌اند و برایشان جلوه زیادی ندارد. در جامعه مدرن با توجه به گسترش فضای مجازی و گمنامی افراد در آن، رواج این پدیده یک امر طبیعی است. مسئولین ما که غالبا بالای 50، 60 سال سن دارند، با این فضاها و ساز و کار آن‌ها آشنا نیستند. پس برای آگاهی مردم تنها می‌توان فعالیت فرهنگی انجام داد یعنی رسانه‌ها و مطبوعات به روشنگری این فضاها بپردازند. »
>معضل قمارهای اینترنتی
در ادامه دکتر محمد سلطانی‌فر استاد دانشگاه به آفتاب یزد گفت: « معضل قمارهای اینترنتی و بازی‌های اینترنتی و همچنین معضل پول‌های کثیف، معضل قدیمی‌ای است که امروزه مکانیسم جدیدی پیدا کرده است. در گذشته هم همیشه دولت‌ها و حکومت‌ها با این دست از پول‌ها مبارزه می‌کردند. برای مبارزه با گسترش و همگانی شدن قمار سعی می‌شد که این مسیر نظام‌مند شود. استفاده از سلبریتی‌ها هم همیشه در همه زمینه‌ها وجود داشته است و به خاطر درآمدهای هنگفت این سایت‌ها به این بخش‌ها ورود می‌کنند. »
>نقش کاهش فعالیت‌های مفید
حسن حسینی جامعه شناس و استاد دانشگاه نیز درباره افرادی که به این دست از فعالیت‌ها جذب می‌شوند به آفتاب یزد گفت: « زمانی که کسی قمارخانه می‌زند شرایطی را فراهم می‌کند که بتواند فعالیت خود را رونق دهد. در همه جوامع لاتاری‌های مختلفی وجود دارد و به مردم بلیت‌های بخت آزمایی فروخته می‌شود یا افراد برای شانس آزمایی خود در مسابقات اسب دوانی شرط‌بندی انجام می‌دهند. این پدیده جهانی است اما میزان آن در جوامع مختلف متفاوت است و دارای قشر‌بندی مشخصی هم هست. در جامعه شهری ایرانی به دلیل اینکه درآمد شهروندان وابسته به تولید نیست امکان سرمایه گذاری‌های این چنینی بسیار بالا است. چون جامعه روستایی مبتنی بر تولید و زحمت است. اگر جامعه شهری محل تولید و ارائه خدمات مناسب باشد و افراد به وسیله این کارها درآمد مناسب کسب کنند کمتر به این نوع شرط بندی‌ها و قمار می‌پردازند. به هر میزانی که این فعالیت‌های مفید کاهش پیدا کند مردم قماربازتر می‌شوند. قماربازی یعنی تصادف و آدم‌ها به دنبال این هستند که یک دفعه پول زیادی به دست آورند و یا یک شبه پولدار شوند. دستیابی به ثروت برای همه جوامع هدف است اما وسایل و ابزار رسیدن به این سرمایه و ثروت در دسترس همگان نیست. بنابراین به هر میزان که دسترسی افراد به این ابزار و امکانات کمتر باشد خیال‌پردازتر می‌شوند و از راه‌های غیرتولیدی با زحمت کمتری استفاده می‌کنند و در این راه‌ها سرمایه‌گذاری می‌کنند و منتظر پولدار شدن می‌مانند. در جامعه ما به کرات اخبار سرمایه‌گذاری و ورشکستگی افراد شنیده می‌شود. »
>تمرکز بیشتر بر فعالیت‌های تولیدی
وی در ادامه افزود: « ما بیشتر از آن که به دنبال نقد حضور سلبریتی‌ها باشیم باید بفهمیم که چرا در جامعه ما علی رغم تمام شکست‌های موجود در سرمایه‌گذاری‌های کوتاه مدت و پردرآمد، باز هم افراد به این فعالیت‌ها دست می‌زنند. خیال‌پردازی اولیه و توهم‌های اولیه در ثروت‌اندوزی یک شبه به صورت انباشته موجب می‌شود که فرد سرمایه‌گذاری کند اما شکست می‌خورد و بعد از چند مرتبه برای فرد به عادت تبدیل می‌شود. قمارباز باید بیشتر به باختن فکر کند تا بردن اما هیچ قماربازی به باختن فکر نمی‌کند. معتادین هم بعد از چند مرتبه مصرف به ماده مخدر عادت می‌کنند و حیات خودشان را به خطر می‌اندازند. خیلی‌ها در جامعه ما همه حیات خودشان را در قمار گذاشتند و جز افسوس چیزی برای آن‌ها باقی نمانده است. باید جامعه بیشتر بر فعالیت‌های تولیدی متمرکز باشد تا مردم به دنبال یک شبه ثروتمند شدن نباشند. پس از باختن افراد در این‌گونه فعالیت‌ها زندگی آن‌ها از هم می‌پاشد و جامعه بی‌سامان‌تر می‌شود. مردم شاهد هستند که یک عده بدون زحمت به ثروت‌های یک شبه رسیده‌اند و این زمینه‌ای برای جذب مردم به سمت این فعالیت‌های قماربازانه است. آدم‌های ضعیف برای جبران ضعف خود با قمار، بیشترین قربانی‌ها هستند. برای بهبود چنین وضعیتی باید درباره ساختارهای کلان جامعه اندیشیده شود. »
بسیاری از مسائل و مشکلات در کشور ما دلایل مشابه و یکسانی دارند از جمله عدم توجه مسئولین، نبود آگاهی کافی از سمت مردم، سوء‌استفاده اخلاقی عده‌ای خاص، نبود فرهنگ مناسب و بهره نبردن از توصیه‌های افراد متخصص. به همین دلیل هر مسئله کوچک و بزرگی در مدت زمانی اندک می‌تواند به معضل و بحران تبدیل شود از جمله فضای مجازی.